Η Μαχσά, το χιτζάμπ & το Ιράν

Αλιεύει η Σίσσυ Βώβου – Προλογίζει η Αλεξία Τσούνη

Γράφει ο Siavash Shahabi

Σύμφωνα με τους θρησκευτικούς ηγεμόνες του Ιράν, οι γυναίκες που δεν τηρούν τον νόμο για τo υποχρεωτικό χιτζάμπ είναι η αιτία της ξηρασίας, των σεισμών, των υψηλών τιμών και της φτώχειας. Α.Τ.

Η Masha Amini, μια 22χρονη γυναίκα που βρέθηκε σε κώμα μετά τη σύλληψή της από την αστυνομία ηθών (ή αστυνομία για το χιτζάμπ), πέθανε λόγω της σοβαρότητας των τραυμάτων της. Μόλις την περασμένη εβδομάδα, η Masha περπατούσε στους δρόμους της Τεχεράνης όπως κάθε άλλο άτομο όταν συνελήφθη για το χιτζάμπ της. Ο αδερφός της δήλωσε στα μέσα ενημέρωσης πως η αστυνομία τη συνέλαβε βίαια και πως τους ψέκασαν με pepper spray στο πρόσωπο.

Οι αξιωματούχοι της αστυνομίας του Ιράν ισχυρίστηκαν γρήγορα πως η Masha πέθανε από καρδιακή προσβολή, αλλά η οικογένειά της αρνήθηκε οποιοδήποτε ιστορικό καρδιακής νόσου. Σύμφωνα με το νοσοκομείο όπου νοσηλεύτηκε, μεταφέρθηκε εκεί «χωρίς σημάδια ζωής και σε μια εγκεφαλικά νεκρή κατάσταση». Ο αδερφός της Masha δημοσίευσε μια φωτογραφία της, γράφοντας πως τραβήχτηκε μόλις μια ώρα πριν από τη σύλληψή της. Στη φωτογραφία η Masha χαμογελούσε.

ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟ ΧΙΤΖΑΜΠ

Κατά τη διάρκεια του 1980 και έπειτα, το ισλαμικό χιτζάμπ έγινε νόμος με εντολή του Χομεινί και αργότερα κυβερνητική νομοθεσία πριν γίνει τελικά νόμος από κοινοβούλιο. Ο Χομεινί είχε δηλώσει σε μια ομιλία του: «Οι μουσουλμάνες γυναίκες πρέπει, καθώς βγαίνουν έξω, να φοράνε το ισλαμικό χιτζάμπ». Αυτή ήταν η αρχή των νομικών πιέσεων στη ζωή των γυναικών στο Ιράν.

Το ισλαμικό χιτζάμπ έγινε υποχρεωτικό πρώτα στον στρατό, μετά στα διοικητικά γραφεία και τα εκπαιδευτικά κέντρα και αργότερα σε ολόκληρη την κοινωνία. Από την αρχή υπήρξε ευρεία αντίθεση σε αυτόν τον νόμο, η οποία όμως αντιμετωπίστηκε με εκτεταμένη καταστολή, συμπεριλαμβανομένης της φυλάκισης και της δολοφονίας αντιπάλων. Τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες, αυτός ο νόμος έχει επικριθεί και συζητηθεί ευρέως στην κοινωνία.

Η Homa Darabi είναι μια από τις πιο διάσημες γυναίκες που αγωνίστηκαν ενάντια στο χιτζάμπ. Ήταν Ιρανή παιδίατρος, ακαδημαικός και πολιτική ακτιβίστρια. Απολύθηκε από τη δουλειά της ως καθηγήτρια λόγω «ακατάλληλου χιτζάμπ» ενώ το ιατρείο της έκλεισε έπειτα από εντολή των αρχών. Η ιστορία της έγινε γνωστή επειδή αυτοπυρπολήθηκε ως ένδειξη διαμαρτυρίας για την υποχρεωτική χιτζάμπ – πράξη που οδήγησε στον θανατό της.

Μια πιο πρόσφατη ιστορία αντιτιθέμενων στο ισλαμικό χιτζάμπ είναι αυτή της σύλληψης και του βασανισμού της Sepideh Reshno. Συνελήφθη αφού έβγαλε τη μαντίλα της σε ένα λεωφορείο και μάλωσε με μια γυναίκα που φορούσε ένα πέπλο. Η κρατική τηλεόραση του Ιράν δημοσίευσε μια συνέντευξη της λίγες μέρες αργότερα όπου η ίδια ισχυρίστηκε ότι τα ξένα μέσα την επηρέασαν για την παραπάνω πράξη. Έχουν υπάρξει όμως πολλές επικρίσεις για την κρατική τηλεόραση του Ιράν για συνεντεύξεις τέτοιου τύπου, οι οποίες συνήθως διοργανώνονται έπειτα από μακράς διάρκειας κρατήσεις και βασανιστήρια. Υπήρξαν μεγάλες αντιδράσεις μετά τη μετάδοση της συνέντευξης· στο πρόσωπο της Sepideh οι μώλωπες ήταν εμφανείς.

ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ ΗΘΩΝ

Ένα από τα παλαιότερα εργαλεία που χρησιμοποιεί η κυβέρνηση για τον έλεγχο των γυναικών είναι η αστυνομία ηθών. Ένα εργαλείο που χρησιμοποιείται στους δρόμους και τους δημόσιους χώρους από την Ισλαμική Δημοκρατία για να διατηρεί την κοινωνία «ισλαμική και αναμάρτητη» καθοδηγώντας τις γυναίκες να φορούν τα ρούχα που επιθυμούν οι κυβερνώντες. Αν και οι αρχές ισχυρίζονται ότι το χιτζάμπ είναι μια επιλογή των γυναικών, τις αναγκάζουν πρακτικά να το φορούν όλες.

Γυναίκες και άντρες που πιστεύουν στις ισλαμικές αρχές, αναστατωμένες από τη βία των αστυνομικών εναντίον των γυναικών, ξεκίνησαν μια εκστρατεία δηλώνοντας ότι είναι ενάντια στο υποχρεωτικό χιτζάμπ, ακόμη και αν οι ίδιες το φορούν. Η εκστρατεία αυτή δεν άρεσε στους υποστηρικτές της κυβέρνησης οι οποίοι της επιτέθηκαν κατηγορώντας τους διαδηλωτές ως «ομάδες ξένων» ή «ομάδες Σιιτών αντιπάλων».

Σύμφωνα με τους θρησκευτικούς ηγεμόνες του Ιράν, οι γυναίκες που δεν τηρούν τον νόμο για τo υποχρεωτικό χιτζάμπ είναι η αιτία της ξηρασίας, των σεισμών, των υψηλών τιμών και της φτώχειας. Οι ιμάμηδες της προσευχής της Παρασκευής το έχουν δηλώσει πολλές φορές αυτό.

Ως εκ τούτου, οι γυναίκες έχουν λιγότερες ευκαιρίες να εισέλθουν στην αγορά εργασίας και η θέση τους στην παραγωγή και την οικονομία είναι πιο περιορισμένη. Κατά τη διάρκεια της πρωταρχικής συσσώρευσης, η Silvia Federici ονομάζει αυτή τη διαδικασία «υποτίμηση της γυναικείας εργασίας». Μέσω αυτής ο ισλαμικός καπιταλισμός του Ιράν θέλει να κάνει τη «μητρότητα» ένα βασικό μέρος των κοινωνικών υποχρεώσεων μιας γυναίκας. Ακόμη και η πώληση αντισυλληπτικών συσκευών ποινικοποιηθηκε από τον νόμο. Ως αποτέλεσμα αυτών των πολιτικών, οι μισθοί γενικά μειώθηκαν λόγω της αύξησης της ζήτησης εργασίας, με αποτέλεσμα να υπάρχει ακόμη μεγαλύτερο χάσμα μεταξύ των μισθών των ανδρών και των γυναικών καθώς και περαιτέρω εκμετάλλευση των γυναικών. Από αυτή την άποψη, ο ρόλος της αστυνομίας ηθών υπερβαίνει τον έλεγχο της ένδυσης και του χιτζάμπ.

ΧΙΤΖΑΜΠ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟ ΚΙΝΗΜΑ

Με την ακμή του ισλαμικού κινήματος τη δεκαετία του 1980, ειδικά με την άνοδο των ισλαμιστών στο Ιράν και τον υποχρεωτικό νόμο για το χιτζάμπ –ο οποίος δημιούργησε ένα αντι-ισλαμικό κίνημα για την ελευθερία των γυναικών στη χώρα– το ζήτημα απέκτησε κεντρική θέση στη διεθνή συζήτηση για τα γυναικεία δικαιώματα.

Μετά τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας, το ζήτημα του ισλαμικού χιτζάμπ έγινε ακόμη πιο αμφιλεγόμενο. Το χιτζάμπ έγινε σημαντικό πολιτικό ζήτημα όχι μόνο μέσα στο κίνημα για τα δικαιώματα των γυναικών αλλά και στα αντιιμπεριαλιστικά, αντιρατσιστικά και κοσμικά κινήματα της αριστεράς και της δεξιάς. Το χιτζάμπ πρακτικά μετατράπηκε από μια τελετή του Ισλάμ, στο πιο σημαντικό σύμβολό του και η σημαία του ισλαμικού κινήματος.

Στο Ιράν, το κίνημα της γυναικείας απελευθέρωσης στόχευσε το ισλαμικό χιτζάμπ ως σύμβολο της κατωτερότητας και της απαξίωσης των γυναικών. Στη Δύση, το κίνημα εκκοσμίκευσης τόνισε την ανάγκη να καταργηθεί ο εξαναγκασμός της τήρησής του. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, ωστόσο, υπό την κυριαρχία της πολιτικής του πολέμου κατά της τρομοκρατίας, ο ρατσισμός κατά των μουσουλμάνων αυξήθηκε, καθιστώντας το ισλαμικό χιτζάμπ ως πρωταρχικό στόχο ρατσιστικών επιθέσεων, οι οποίες υποστηρίζονται από το δεξιό κοσμικό κίνημα.

Από την άλλη, ως αντίσταση στις μιλιταριστικές πολιτικές και την κρατική τρομοκρατία, πολλές γυναίκες οδηγήθηκαν στο να φορέσουν το χιτζάμπ ως πράξη «αντιιμπεριαλισμού», και να διαδηλώσουν για τις μιλιταριστικές πολιτικές του πόλου της κρατικής τρομοκρατίας, υπερασπιζόμενες ακόμη και τα δικαιώματα του παλαιστινιακού λαού. Ως εκ τούτου, το χιτζάμπ έγινε ένα σημαντικό και αμφιλεγόμενο πολιτικό ζήτημα όχι μόνο στις ισλαμικές χώρες αλλά και σε όλο τον κόσμο.

Ως αποτέλεσμα αυτής της αντίστροφης «αντιιμπεριαλιστικής» πολιτικής, η Ισλαμική Δημοκρατία υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους νικήτες και προπαγανδιστές. Ήταν η ίδια που έπαιξε σημαντικό ρόλο στον καθορισμό του ζητήματος του πολιτιστικού σχετικισμού και της ισλαμοφοβίας. Η δημιουργία ενός λόμπυ-κινήματος, η επένδυση εκατομμυρίων δολαρίων για ισλαμική προπαγάνδα και η ενασχόληση με συνεχές οξυδερκείς πολιτικές δραστηριότητες ήταν ένα κομμάτι των δράσεων της Ισλαμικής Δημοκρατίας.

Οι προσπάθειες του ισλαμικού καθεστώτος και του ισλαμικού κινήματος να κρατήσουν σε ομηρία τους αντιρατσιστές που αντιτίθονταν στις ρατσιστικές επιθέσεις κατά των μουσουλμάνων πέτυχαν. Το ισλαμικό χιτζάμπ όχι μόνο εδραιώθηκε ως σημαντικό εργαλείο καταπίεσης των γυναικών –όπως και το ότι δημιουργούσε μια ασφυκτική κοινωνία– αλλά έχει γίνει και σύμβολο διαμαρτυρίας και εξέγερσης πολλές φορές.

ΙΣΛΑΜΙΚΟ ΧΙΤΖΑΜΠ ΚΑΙ ΙΣΛΑΜΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Η θέση της Ισλαμικής Δημοκρατίας είναι διαφορετική. Η Ισλαμική Δημοκρατία ήρθε στην εξουσία ως αποτέλεσμα της αποτυχίας μιας σημαντικής πολιτικής επανάστασης. Συνεπώς, ο ρόλος της ισλαμικής ιδεολογίας είναι πολύ σημαντικός για τη διατήρηση της εξουσίας της. Όπως ανέφερα προηγουμένως, το ισλαμικό καθεστώς ξεκίνησε μια ολοκληρωτική πολιτικο-ιδεολογική επίθεση στην κοινωνία από την πρώτη στιγμή που ανέβηκε στην εξουσία. Η επίθεση στις γυναίκες ήταν βασικός πυλώνας της στρατηγικής αυτής.

Το έμφυλο απαρχτχάιντ έγινε θεμέλιος λίθος της διακυβέρνησης υπό αυτό το καθεστώς, το οποίο χρησιμοποιούσε το ισλαμικό χιτζάμπ ως πολιτική του σημαία. Τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες, ο αγώνας ενάντια στο ισλαμικό χιτζάμπ υπήρξε μια σταθερή πτυχή της πολιτικής της κοινωνίας. Το ισλαμικό χιτζάμπ και το έμφυλο απαρτχάιντ έχουν γίνει τα δύο κύρια ζητήματα αντίστασης τόσο του κινήματος απελευθέρωσης των γυναικών όσο και του κινήματος της πολιτιστικής απελευθέρωσης. Ο κύριος πυλώνας της καταστολής και της ασφυξίας αυτού του καθεστώτος είναι η επίθεση σε γυναίκες χωρίς χιτζάμπ ή με «ανάρμοστη χιτζάμπ». Επομένως, ο κριτικός λόγος για το ισλαμικό χιτζάμπ δεν περιθωριοποιήθηκε ποτέ στην Ιρανική κοινωνία.

Πηγή: aftoleksi.gr