Γράφει η Σίσσυ Βωβού
6η συνάντηση – 14 – 16 Απριλίου 2016 – Βαρκελώνη
Μικρό πανόραμα από τις εισηγήσεις και ομιλίες στο συνέδριο αυτό, στο οποίο έγιναν τοποθετήσεις για δρώμενα σε πολλές χώρες του κόσμου.
Δεν ήταν δυνατόν να καταγραφεί όλη η συζήτηση, μεταξύ άλλων λόγω γλώσσας. Ένα μεγάλο μέρος του συνεδρίου είχε ως γλώσσες την Ισπανική και Καταλανική, και η αγγλική ή γαλλική μετάφραση δεν ήταν πάντα διαθέσιμη. Η υπογράφουσα, ως προσκεκλημένη από το Μωβ, είχα μια ομιλία με τίτλο “Η κρίση του προσφυγικού και η αναπαράσταση των γυναικών στα μίντια”, που έχει ήδη δημοσιευθεί στα αγγλικά και στα ισπανικά (καστιλιάνικα) στο Μωβ, στις 2 Ιουνίου, μαζί με γενικότερη ενημέρωση από το συνέδριο αυτό και κάποιες αποφάσεις στις 4 Μαίου, αγγλικά και ισπανικά (καστιλιάνικα).
Παραθέτω κάποιες από τις εισηγητικές παρεμβάσεις, ακολουθεί μικρή παρουσίαση της Δημάρχου Βαρκελώνης Ada Colau και της προέδρου της Καταλανικής Βουλής, και στη συνέχεια παραθέτω ομιλίες από τις οποίες κράτησα σημειώσεις, αλλά και στοιχεία από το βιβλίο που εκδόθηκε ενόψει του συνεδρίου με πολλές από τις ομιλίες που εκφωνήθηκαν. Δυστυχώς, κι εδώ λείπουν οι συνεισφορές στα ισπανικά και καστιλιάνικα, και θα προσπαθήσουμε να τις παρουσιάσουμε ξεχωριστά, γιατί ήταν πολύ μεγάλος πλούτος. Η παρουσίασή μου γι’ αυτό το συνέδριο είναι μεγάλη, κοντά στις 6000 λέξεις, αλλά μπήκα στον κόπο να την κάνω γιατί φαίνεται η δύναμη του φεμινιστικού κινήματος και παρουσιάζονται πολλοί ενεργοί αγώνες.
Σε εναρκτήριες ομιλίες τους, βασικά στελέχη της διοργάνωσης έδωσαν το πλαίσιό της.
Maria Angels Roque, Director of the Mediterranean Notebooks (IEMed)
Ανέφερε σημεία από την ιστορία του ευρωμεσογειακού συνεδρίου.
Το 2005, κατά την 10η επέτειο του Ευρωμεσογειακού Φόρουμ και κατά τη διάρκεια της Φινλανδικής προεδρίας της ΕΕ, προτάθηκε ένα συνέδριο σε επίπεδο υπουργών για τις γυναίκες, που πραγματοποιήθηκε το 2006 στην Ιστανμπούλ. Από τότε έγιναν και άλλα.
Το 2015 δημιουργήσαμε ένα κέντρο για τα Ευρωμεσογειακά φόρα για τις γυναίκες. Κατά το συνέδριο των υπουργών, τέθηκαν στόχοι αλλά δεν υπήρξε παρακολούθηση στη συνέχεια για την εξέλιξή τους. Το δικό μας φόρουμ έχει διαδικασίες παρακολούθησης. Την περασμένη εβδομάδα κάναμε ένα εργαστήριο για την επιμόρφωση σε θέματα γυναικείων δικαιωμάτων, που ήταν πολύ επιτυχημένο και ενδυνάμωσε πολλές γυναίκες.
Η Monserrat Minobis, πρόεδρος του XIDPIC.CAT
Το Δίκτυο Δημοσιογράφων της Μεσογείου υπάρχει από το 1992, με σκοπό να ενώσει τις δύο πλευρές της Μεσογείου.
Το συνέδριο αυτό συνδέει το θέμα Μεσόγειος, δημοσιογραφία και γυναίκες. Τρεις λέξεις εκρηκτικές. Οι γυναίκες δημοσιογράφοι θα είναι το αντικείμενο της συζήτησής μας. Εικόνες των γυναικών και οι πραγματικότητες σε κάθε χώρα. Στη Μεσόγειο υπάρχουν πολλοί περιορισμοί για τις γυναίκες δημοσιογράφους.
Η Tona Gusi, αντιπρόεδρος του XIDPIC.CAT
Έχω οργανώσει τρία συνέδρια. Τα τρία δίκτυα που συμμετέχουν στη διοργάνωση δεν χρηματοδοτούνται από κανένα θεσμό, αλλά αυτοχρηματοδοτούνται, έτσι τα οικονομικά είναι πολύ περιορισμένα. Γι’ αυτό και σταμάτησε το δελτίο που εκδίδαμε, αλλά ελπίζουμε σύντομα να επανεκδοθεί. Η δήμαρχος της Βαρκελώνης και η πρόεδρος του κοινοβουλίου της Καταλωνίας στήριξαν το συνέδριό μας, και θα μιλήσουν σε αυριανή συνεδρία.
Στις συνεδριάσεις του δικτύου μας έρχονται διαφορετικές γυναίκες κάθε φορά. Τώρα, με τη βοήθεια της τεχνολογίας, θα διατηρούμε καλύτερα την επαφή μας. (Αναλυτικότερη παρουσίαση του κειμένου που συνέγραψε μαζί με την Lydia Vilalta στο τέλος)
Η Salwa El Gharbi (Μαρόκο/Ισπανικό κράτος – μετανάστρια)
Σήμερα το θέμα μας είναι η βία. Έχουμε γυρίσει πίσω 30 χρόνια. Το θέμα αυτό δεν συζητείται στα μίντια. Οι θεσμοί δεν ανταποκρίνονται. Πολλά έχουν αλλάξει, είχαμε και την Αραβική Άνοιξη, τις αυταπάτες, την ελπίδα που στράφηκε στο αντίθετό της. Οι χώρες με κάποια σταθερότητα μπορούν να μιλούν για ανθρώπινα δικαιώματα των γυναικών. Πρώτον πρέπει να αναλύσουμε την κατάσταση του συνδικαλισμού και τη θέση των γυναικών σ’ αυτόν. Τις προσωπικές τους συνθήκες. Να σας ενημερώσω ακόμα ότι η φίλη Λέιλα από το Μαρόκο δεν μπόρεσε να έρθει, την σταμάτησαν στο αεροδρόμιο, λόγω των ελέγχων για τρομοκρατία. Υπάρχουν πολλά εμπόδια για τις γυναίκες, μόνο και μόνο λόγω του φύλου τους.
Τέλος, αποφασίστηκε ότι η VII διεθνής συνάντηση του δικτύου δημοσιογράφων με οπτική του φύλου, θα γίνει στη Βραζιλία το 2018
Η δήμαρχος Βαρκελώνης Ada Colau στο συνέδριο
Αφού χαιρέτισε τις εργασίες, ανέφερε ότι είναι η πρώτη γυναίκα δήμαρχος της Βαρκελώνης, και η πρώτη φεμινίστρια δήμαρχος. Ο στόχος της είναι να διαχυθεί το θέμα της ισότητας των δύο φύλων σε κάθε δραστηριότητα του δήμου, καθώς και να υπάρξει κατάλληλη χρηματοδότηση για τέτοιου είδους πολιτικές. Επίσης, τηρεί την ποσόστωση 50-50 στον αριθμό και τις θέσεις των υπαλλήλων. Δίνει μεγάλη έμφαση στο θέμα της βίας κατά των γυναικών που μαστίζει την πόλη της, τη χώρα της και τον κόσμο ολόκληρο, και θα προωθήσει τις απαραίτητες πρωτοβουλίες για την ενδυνάμωση των γυναικών και την προστασία τους από τη βία.
Επίσης αναφέρθηκε στο θέμα των προσφύγων και μεταναστών-μεταναστριών, καταγγέλλοντας κατ’ αρχήν τη συμφωνία της 20ης Μαρτίου, ενάντια στην οποία αγωνίζεται μαζί με πολίτες και εκλεγμένους από άλλες χώρες της Ευρώπης. Δήλωσε ότι ο δήμος θα έχει μια φιλική και ισότιμη με τους ντόπιους πολίτες πολτική στο ζήτημα αυτό. Σε ερώτησή μου αν ο Δήμος θα αναλάβει να πάρει και να στηρίξει πρόσφυγες από τη Συρία, που αυτή τη στιγμή υποφέρουν και βρίσκονται στο δρόμο κατά εκατοντάδες χιλιάδες, απάντησε ότι έχει ζητήσει να πάρει κάποιες δεκάδες χιλιάδες, αλλά δεν το επιτρέπει προς το παρόν η κεντρική κυβέρνηση.
Η πρόεδρος του Καταλανικού Κοινοβουλίου Carme Forcadell i Lluis
Είναι πρόεδρος του Καταλανικού Κοινοβουλίου από τις 26 Οκτώβρη του 2015, ενώ στην προηγούμενη 5ετή θητεία η πρόεδρος ήταν επίσης γυναίκα. Η Καταλωνία έχει τη δική της ημιαυτονομία, σε μια χώρα των 7,5 εκατομμυρίων ανθρώπων. Το Κοινοβούλιο αυτό θεωρείται το πρώτο στην Ευρώπη, αφού ιδρύθηκε το 1200 περίπου και είχε την μορφή επιμελητηρίου, όπου συνεδρίαζε η οικονομική τάξη της περιοχής και διαβουλευόταν επίσης με τις συντεχνίες. Έκλεισε μετά την ήττα της Δημοκρατικής Κυβέρνησης στην Ισπανία, και ξανα-άνοιξε ως Κοινοβούλιο με δημοκρατικά εκλεγμένους αντιπροσώπους, μετά την πτώση του Φράνκο. Στις μεταξύ δεκαετίες, χρησιμοποιήθηκε από την κυβέρνηση της φασιστικής δικτατορίας για δικούς της πολιτικούς σκοπούς, αλλά για ένα διάστημα ήταν και πολιτιστικό και εκθεσιακό κέντρο. Είναι η 8η πρόεδρος του Κοινοβουλίου μετά την πτώση του Φράνκο. Το κοινοβούλιο έχει 135 θέσεις, από τις οποίες μόνο 52 γυναίκες, 3 λιγότερες από την προηγούμενη θητεία, και με τη χαμηλότερη ισότητα των τελευταίων 10ετιών.
Η πρόεδρος δήλωσε ότι είναι φεμινίστρια, ότι από την εκλογή της προσπαθεί να αναδείξει τα θέματα της ισότητας των δύο φύλων σε ό,τι της αναλογεί ως πρόεδρος του Κοινοβουλίου και ανέφερε την ανησυχία της για το θέμα της βίας κατά των γυναικών. Φροντίζει για ισόρροπη κατανομή θέσεων και καθηκόντων στο Κοινοβούλιο και πιστεύει ότι το συνέδριο για τις γυναίκες δημοσιογράφους και δημοσιολόγους θα βοηθήσει στην ανάδειξη των γυναικείων ζητημάτων και της προσφοράς των γυναικών στην κοινωνία.
Η κεντρική αίθουσα συνεδριάσεων της Ένωσης Δημοσιογράφων Βαρκελώνης
Από τις συζητήσεις με αναφορές από διάφορες χώρες
Μάρτα Ματίας – Καταλανικός Φορέας για συνεργασία και ανάπτυξη (παραιτήθηκε πριν μια εβδομάδα)
Έχουμε την 85η επέτειο της Δημοκρατικής Κυβέρνησης του Ισπανικού Κράτους, τότε ήταν η μόνη περίοδος που οι γυναίκες είχαν δικαιώματα.
Ζητούμε την απελευθέρωση των γυναικών που συνελήφθησαν από την Μπόκο Χαράμ. Προσωπικά είμαι δεσμευμένη στην ελευθερία των γυναικών. Έχουμε κάνει καμπάνιες ευαισθητοποίησης για τα ανθρώπινα δικαιώματα των γυναικών.
Τώρα έχουμε μια άλλη υπεύθυνη, και ένα άλλο σχέδιο δράσης για 4 χρόνια. Το σχέδιο αυτό δείχνει πώς πρέπει να συνεργαστούμε με φεμινιστική διάσταση. Αυτή η συνεργασία επικεντρώνεται στα ανθρώπινα δικαιώματα-γυναικεία δικαιώματα. Το σχέδιο αυτό είναι καινοτόμο. Το ερώτημα είναι ποιες είναι οι δομές που προκαλούν την ανισότητα. Έχουμε λοιπόν ανθρώπινα δικαιώματα για τις γυναίκες, και δικαιώματα για το λαό. Είναι απαραίτητη η επικοινωνία μέσω της εκπαίδευσης. Υποστηρίζω αυτό το σχέδιο, παρά την παραίτησή μου και πρέπει όλες να το υποστηρίξουμε.
Nariman el Shapaa – Από την Ένωση Γυναικών Προσφύγων της Τρίπολης
Οι πρόσφυγες στο Λίβανο.
Η πόλη μας είναι από τις πιο φτωχές στην περιοχή. Τα στρατόπεδα είναι υπό διεθνή επιτήρηση, αλλά όχι στην Τρίπολη. Λείπει η ασφάλεια. Οι περισσότερες Σύριες είναι χήρες, με αγνοούμενους συζύγους, αναλφάβητες. Αναγκάζονται να έχουν την πλήρη ευθύνη για την οικογένεια, και ευθύνη για τα παιδιά και τους αδελφούς τους. Δεν υπάρχουν ευκαιρίες για δουλειά. Υπάρχουν 1.500.000 πρόσφυγες στο Λίβανο, που έχει πληθυσμό 4 εκατομμύρια. Η κυβέρνηση του Λιβάνου περιορίζει ακόμα τα δικαιώματα αυτών των ανθρώπων. Για να ζητήσουν άσυλο, πρέπει να πληρώσουν παράβολο 200 δολάρια. Το 70% ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας. Αν θέλουν να εργαστούν, πρέπει να βρουν εγγυητή. Οι περισσότεροι πρόσφυγες δυσκολεύονται να εγγραφούν στα Ηνωμένα Έθνη. Ο Λίβανος δεν έχει κυρώσει τη Σύμβαση του 1945, Έτσι, όσοι και όσες έρχονται, μπορεί και να σταλούν πίσω. Οι γυναίκες είναι σε ευάλωτη κατάσταση, συνεπώς πιο εκτεθειμένες στις μαφίες. Για να πληρώσουν για ένα σπίτι, πρέπει να υποβληθούν σε σεξουαλική εκμετάλλευση. Οι γάμοι στις μικρές ηλικίες αυξάνονται, και υπάρχουν ενώσεις προσφύγων που μεσολαβούν γι’ αυτό. Έχει επίσης αυξηθεί η έμφυλη βία στις λιβανέζικες οικογένειες. Επίσης πουλούν τις γυναίκες, και αν αυτές δεν συμφωνήσουν, τις απαγάγουν και τις βασανίζουν. Πρόσφατα συνελήφθη κάποια μαφία που είχε 75 γυναίκες για να τις εκδίδει. Πολλές από αυτές που απελευθερώθηκαν, είπαν ότι πολλές άλλες είχαν πεθάνει από βασανιστήρια. Δεν δίδεται καν αντισύλληψη. Εξαναγκάζονται σε εκτρώσεις. Οι μαφίες δεν τιμωρούνται για τα εγκλήματά τους, αφού οι γυναίκες δεν κάνουν καταγγελίες, λόγω του φόβου για τις μαφίες και την περιφρόνηση της κοινωνίας. Οι αρχές δεν αντιμετωπίζουν σοβαρά αυτές τις περιπτώσεις, και δεν δίνουν προστασία.
Προτείνω την ειρήνη για τη Συρία, πριν όμως φθάσουμε εκεί, πρέπει να αναλάβει κάθε χώρα τις ευθύνες της και να βοηθήσει αναλογικά. Οι ίδιοι οι Λιβανέζοι ζουν σαν πρόσφυγες λόγω αυτής της κατάστασης.
Υπάρχουν 2 στρατόπεδα για Παλαιστίνιους, περισσότερα από 15 για Σύριους. Πρόκειται για ανεπίσημα πρόχειρα στρατόπεδα. Πολλοί Λιβανέζοι ήθελαν να δείξουν αλληλεγγύη και ενοικίαζαν τη γη. Όμως, η κυβέρνηση τους ανάγκασε να τα διαλύσουν, γιατί δεν ήθελε αναρχική κατάσταση, δεν ήθελε να βρίσκονται εκτός του ελέγχου της.
Ο Λίβανος βρίσκεται ακόμα σε ανοικοδόμηση από τις επιπτώσεις του 2006.
Ο λιβανέζικος λαός έχει καλή στάση απέναντι στους πρόσφυγες. Ο Λίβανος και η Συρία έχουν πολλά κοινά, αλλά η παρουσία των προσφύγων δημιουργεί προβλήματα. Η κοινωνία των πολιτών είναι πολύ δραστήρια και συνειδητή, και οργανώνει κοινωνικά προγράμματα.
Οι σύριες γυναίκες αντιμετωπίζονται συχνά από τις Λιβανέζες ως κλέφτρες των συζύγων τους. Τα μίντια δεν βοηθούν, γιατί πάντα επικεντρώνονται στις χειρότερες περιπτώσεις των σύριων γυναικών.
Κατά τη διάρκεια του πολέμου στο Ιρακ, οι Σύριοι άνοιξαν τα σπίτια τους στους πρόσφυγες από το Ιράκ.
Το δίκτυο του τράφικινγκ δεν είναι καινούριο, άρχισε από το 2008 με τις κοινωνικές εξεγέρσεις. Πριν χρησιμοποιούσαν Ρωσίδες, τώρα οι μαφίες πολλαπλασιάστηκαν, και επίσης εμπορεύονται ανθρώπινα όργανα.
Ο Λίβανος έχει προβλήματα λόγω των διαφορετικών νόμων που έχουν οι διαφορετικές θρησκείες.
Οι δυτικοί λαοί χάνουν την ευαισθησία τους. Αυτό που είχε επιτευχθεί από το φεμινισμό, γυρίζει τώρα ανάποδα. Το τράφικινγκ και η πορνεία επίσης έρχονται και σε εμάς, και πρέπει να κάνουμε κάτι για να τα αντιμετωπίσουμε.
– Οι προτεραιότητες, πάντως, τίθενται από την οπτική γωνία του ευρωπαϊκού φεμινισμού.
Τα μίντια πρέπει να παίρνουν την πληροφόρηση για τις γυναίκες και για τη μετανάστευση, από τα σημεία όπου αυτά συμβαίνουν.
Οι μικρές ΜΚΟ μπορούν καλύτερα να καταλάβουν τι συμβαίνει, και όχι οι μεγάλες.
Salwa el Gharbi (Μαρόκο/Ισπανικό κράτος)
Νομοθετικές εξελίξεις μετά τις εξεγέρσεις στη βόρειο Αφρική.
Ο βασιλιάς Χασάν που πέθανε, είχε πολύ καταπιεστικούς νόμους. Ο νεότερος βασιλιάς άλλαξε την οικογενειακή κατάσταση για τις γυναίκες. Έδωσε υπηκοότητα στα παιδιά. Απαγορεύτηκε η πολυγαμία. Αν ο άντρας θέλει να παντρευτεί δεύτερη σύζυγο, πρέπει να ζητήσει την συναίνεση της πρώτης. Τελικά το θέμα είναι κυρίως το οικονομικό – αν δεν δεχθεί το νόμο, τιμωρείται για 2 χρόνια. Πολλοί άντρες, όμως, εκδίδουν πλαστά έγγραφα για να παντρευτούν. Οι γυναίκες μπορούν να βγάλουν διαβατήριο χωρίς την συγκατάθεση του συζύγου, αντίθετα απ’ ότι στο παρελθόν. Η γυναίκα δεν μπορεί να πάρει τα ανήλικα παιδιά στο εξωτερικό χωρίς άδεια του πατέρα, ενώ ο άντρας μπορεί. Ο νόμος άλλαξε, και η πρακτική άλλαξε, αλλά λιγότερο. Το θέμα της περιουσίας δεν άλλαξε, και εξακολουθούν να ακολουθούν το Κοράνι.
Πριν είχαμε καθαρή μοναρχία, τώρα ελέγχεται από την κυβέρνηση. Είναι μια ισλαμική συντηρητική κυβέρνηση. Οι Ισλαμιστές θεωρούν ότι η κοινωνία χαλάει γιατί έχουν δώσει ελευθερίες στις γυναίκες, που τις έχουν χαλάσει. Ο νόμος για το διαζύγιο είναι 50%, όπως στην Ελλάδα. Στην κοινωνία, τελευταία τα πράγματα πάνε προς το χειρότερο. Αυτή η μεταρρύθμιση ξεκίνησε το 2004, αλλά τώρα είναι συνταγματοποιημένη.
Olfa Behassine, από Τυνησία
Μιλώντας για τη συμμετοχή των γυναικών στα Μέσα Ενημέρωσης στην Τυνησία, πρέπει να τονίσουμε ότι είχαν μεγάλη επίδραση μέσα από τα social media, στα οποία οι νέες ήταν πρωταγωνίστριες. Οι νεαρές μπλόγκερ και κυβερνοακτιβίστριες είχαν αρχίσει από την ημέρα της αυτοπυρπόλησης του 27χρονου μικροπωλητή Μοχάμεντ Μπουαζί, την 17η Δεκεμβρίου του 2010, να συλλέγουν και να αναπαράγουν την πληροφορία για την κρίση και τις κινητοποιήσεις στους δρόμους. Η γνώση τους για τον ηλεκτρονικό κόσμο, τα κοινωνικά δίκτυα αλλά επίσης για τους τρόπους αποφυγής διώξεων από το καταπιεστικό καθεστώς του Μπεν Αλί χρησιμοποιήθηκαν για να διαδώσουν το μήνυμα της Τυνησιακής αντίστασης σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Οι γυναίκες ήταν πολύ παρούσες γενικότερα στην τυνησιακή επανάσταση. Δεν κατέθεσαν τα όπλα όταν ήρθαν στην εξουσία οι ισλαμιστές, στις 23 Οκτωβρίου του 2011, που ήθελαν να επιβάλουν στο καινούριο σύνταγμα την έννοια της “συμπληρωματικότητας γυναικών-ανδρών” αντί της αρχής της “ισότητας ανδρών γυναικών”, που ήταν εγγεγραμμένη στο σύνταγμα του 1956. Σε μια χώρα που θεσμοθέτησε τον κώδικα προσωπικής κατάστασης το 1956, ένα κείμενο που καταργούσε την πολυγαμία και έδινε στο γυναικείο φύλο εξαιρετικά δικαιώματα σε μια χώρα του Ισλάμ, με το δικαίωμα να διαθέτουν το σώμα τους, τα παιδιά και το πεπρωμένο τους σύμφωνα με την επιθυμία τους, ήταν αυτονόητο σχεδόν ότι οι Τυνήσιες θα ήταν παρούσες και θα αντιδρούσαν όταν απειλούνταν τα δικαιώματά τους. Και μάλιστα αυτός ο κώδικας δεν είχε μείνει στα χαρτιά, ήταν παρών στις πρακτικές, τις δράσεις και τα λόγια των τυνήσιων γυναικών.
Τον κώδικα αυτόν τον έχουν εσωτερικεύσει, ως προς το πρωτοποριακό πνεύμα του. Στη μια γενιά μετά την άλλη, οι γυναίκες έχουν επηρεαστεί, και αυτό προχωρά μέχρι την πολιτική τους συνείδηση. Το αποτέλεσμα είναι ότι στις 13 Αυγούστου 2012, εθνική γιορτή των τυνήσιων γυναικών, μάζες γυναικών πορεύτηκαν στην κεντρική λεωφόρο της Τύνιδας για το δικαίωμα της πολίτιδας, την ισότητα και την λαϊκότητα, το χωρισμό θρησκείας – κράτους και ισότητα στην περιουσία, που είναι θέμα ταμπού. Το σύνταγμα της 27 Ιανουαρίου του 2014 περιέχει την ισότητα μεταξύ των φύλων και αναφέρεται στην αρχή της “ισοτιμίας”. Ο αγώνας συνεχίζεται.
Εξέδωσε σε συνεργασία με άλλη γυναίκα, ένα βιβλίο με τον τίτλο “Το λεξικό της επανάστασης” (υπάρχει στα γαλλικά).
Zuliana Lainez (Περού)
Στο Περού στη δημοσιογραφία υπάρχουν 70% γυναίκες, αλλά δεν υπάρχει ισότητα ευκαιριών, γιατί έχουμε την ατσάλινη οροφή. Ο φεμινισμός σημαίνει περισσότερες επισφαλείς θέσεις εργασίας. Οι μισθοί πέφτουν. Χρειάζεται ποιοτική ανάλυση της δουλειάς των γυναικών στη δημοσιογραφία. Δουλεύω στη Διεθνή Ομοσπονδία Δημοσιογράφων IFJ και γνωρίζω ότι οι γυναίκες δεν καταλαβαίνουν την ανισότητα πριν τους τεθούν ερωτήματα. Όταν αναγνωρίζουν την ανισότητα, αυτό τις κάνει πιο ευάλωτες.
Τα επικίνδυνα καθήκοντα δίνονται μόνο σε άντρες. Γι’ αυτό σκοτώνονται περισσότεροι άντρες. Υπάρχουν κίνδυνοι με το να είσαι γυναίκα, να είσαι δημοσιογράφος, αλλά τι συμβαίνει με τις πιο μεγάλης ηλικίας δημοσιογραφίνες? Πρέπει να μιλούμε για τη νεότητα, την επισφάλεια αλλά και το τι σημαίνει να είσαι γυναίκα
Helena Esespo – αυτόχθων από Βολιβία – Από το Εθνικό δίκτυο γυναικών δημοσιογράφων.
Είμαστε ενάντια στους θεσμούς που νομιμοποιούν τη δομική βία. Πώς παρουσιάζουν τα μίντια τις αυτόχθονες γυναίκες; Σύμφωνα με έρευνα, από 538 ραδιοφωνικές εκπομπές, μόνο οι 17 μιλούν για τις αυτόχθονες γυναίκες, και από τα 3.000 δελτία τύπου, μόνο 3 μιλούν για τις αυτόχθονες. Τα μίντια έχουν έναν καπιταλιστικό τρόπο παρουσίασης. Χρησιμοποιούν πατριαρχικό και ρατσιστικό λόγο.
Οι αυτόχθονες γυναίκες δουλεύουν στη γεωργία, με τα ζώα, αυτό δεν το παρουσιάζουν τα μίντια. Παρουσιάζουν τις ζωές των αυτοχθόνων γυναικών με αρνητικό και πατερναλιστικό τρόπο, και υπάρχει τάση υποτίμησής τους. Δημιουργούν έναν κόσμο που χωρίζεται μεταξύ αυτοχθόνων και μη. Μερικά προγράμματα τηλεόρασης ή ραδιοφώνου, εξευτελίζουν τους αυτόχθονες. Πρέπει να παλέψουμε για τα δικαιώματά μας, οι αυτόχθονες γυναίκες πρέπει να αγωνιστούν.
Rosa Maria Rodriguez Quintanilla – Μεξικό
Υπάρχουν πολλές εξαφανίσεις στα βόρεια σύνορα του Μεξικό, αλλά δεν υπάρχουν στατιστικές. 75.0000 – 100.000 έφυγαν από την Ονδούρα για να πάνε στο Μεξικό, όπου υποφέρουν. Ανακαλύφθηκαν θαμμένα σώματα.
Αυτή η μετανάστευση εξηγείται με πολλούς τρόπους, στους οποίους συμπεριλαμβάνεται η βία. Πολλοί απελαύνονται από το Μεξικό στην Ονδούρα, οπότε αυτοί ψάχνουν για εναλλακτικούς δρόμους, πιο επικίνδυνους και από αυτούς και αυτές 400 άτομα θεωρούνται αγνοούμενα. Υπάρχει τράφικινγκ των γυναικών, βιασμοί, διακρίσεις, ακόμα και φόνοι μεταναστών. Η μετανάστευση είναι ανθρώπινο δικαίωμα.
Η θηλυκοποίηση της μετανάστευσης έχει αρχίσει εδώ και πολύν καιρό. Τα Ηνωμένα Έθνη αναφέρουν ότι οι περιοριστικές πολιτικές κάνουν τις γυναίκες μετανάστριες πιο ευάλωτες.
Τα μίντια παρουσιάζουν κατά 25% στις ειδήσεις τις γυναίκες ως αντικείμενα, μόνο το 3% ως υποκείμενα. Αναφέρονται στους μετανάστες και τις μετανάστριες ως παράνομους εγκληματίες.
Salwa El Gharbi (Μαρόκο, Καταλωνία)
Τα δικαιώματα των γυναικών παραβιάζονται. Παρουσιάζονται ως παθητικές φιγούρες που δεν αγωνίζονται. Υπάρχουν πολλοί πόλεμοι. Μιλώντας για την αραβική άνοιξη, θέλω να πω ότι δεν ήταν άνοιξη και δεν ήταν επανάσταση. Όλες οι μειοψηφίες ήταν αποκλεισμένες. Όταν μιλούμε για πρόσφυγες, που είναι ένα δικαίωμα, να γνωρίζουμε ότι υπάρχει περιεχόμενο στη μετανάστευση, κάθε στιγμή. Εγώ είχα λόγο να μεταναστεύσω, αλλά δεν ήμουν θύμα πολέμου. Τους μετανάστες δεν πρέπει να τους ταυτίζουμε με τους πρόσφυγες. Η βασική αρχή του ισλάμ στην αρχή, ήταν η πάλη ενάντια στην κοινωνική αδικία. Το πολιτικό Ισλάμ του σήμερα είναι πολύ διαφορετικό.
Sara Mas – Κούβα
Υπάρχουν αλλαγές στο επιχειρηματικό πεδίο πλέον στην Κούβα. Είναι μεγάλη η επίδραση των οικονομικών αλλαγών στις γυναίκες. Υπάρχουν νέες ειδικότητες στην εργασία, ιδιωτική οικονομία, και νέες μορφές παραγωγής. Οι γυναίκες κερδίζουν οικονομική ανεξαρτησία, αναγνωρίζεται ότι έχουν περισσότερο εισόδημα τώρα, που έχουμε τη μετάβαση. Πρέπει να έχουμε συγκεκριμένες στρατηγικές. Πρέπει να αρχίσουμε να δουλεύουμε με τη μικρο-πίστη. Υπάρχει τώρα ένα βιβλίο που αναφέρεται στις “γυναίκες επιχειρηματίες στην Κούβα”.
Daniela Fuentes – Εκουαδόρ
Έγιναν 700 γυναικοκτονίες στο Εκουαδόρ. Οι αυτόθονες γυναίκες εξακολουθούν να μην έχουν ιδιωτική περιουσία. Είναι σημαντικό να υπάρξει ηγετική στάση από τις γυναίκες. Οι άντρες δουλεύουν στις εξορύξεις, οι γυναίκες στην κοινότητα. Οι γυναίκες δεν είναι στα μίντια. Όταν αναφέρονται, αυτό το κάνουν οι δημοσιογράφοι, οι ίδιες δεν μιλούν για τον εαυτό τους.
Sarah Bouchetob – Αλγερία/Βρυξέλλες
Στη Νότια Μεσόγειο, οι θετικές τάσεις για την ισότητα των δύο φύλων στα μίντια και μέσω των μίντια, οι οποίες είχαν εξελιχθεί στη διάρκεια πολλών ετών και άνθισαν κατά την Αραβική Άνοιξη, αντιστράφηκαν έντονα, με τη χειροτέρευση της πολιτικής κατάστασης, με συγκρούσεις μεταξύ ριζοσπαστικών και φιλελεύθερων κινημάτων, και υπάρχει μια τάση προς τον συντηρητισμό. Πιο πέρα, στη Μεσόγειο, κάποια από την θετική πολιτική ενέργεια που αφιερώθηκε στον αγώνα για την ισότητα των δύο φύλων έχει αναπροσανατολιστεί, μπροστά στην ανθρωπιστική κρίση που επιδρά αδιακρίτως σε άνδρες, γυναίκες και παιδιά.
Παρόλα αυτά, η μάχη για τα δικαιώματα των γυναικών, για την εικόνα, τη φωνή και τις εργασιακές συνθήκες συνεχίζει να δίνεται στα μίντια, που είναι και ο σφυγμός της υγείας της κοινωνίας, καθώς και πλατφόρμα για δημοκρατικό λόγο. Στο προκείμενο η πρόοδος μπορεί να επιτευχθεί καλύτερα με περισσότερη αλληλεγγύη και ισχυρότερη δικτύωση μεταξύ των γυναικών. Μέσα από ισχυρότερες πολιτικές για την ισότητα των φύλων στα μίντια και σωστές εργασιακές σχέσεις για γυναίκες δημοσιογράφους και δημοσιολόγους.
Kawther Salam – Παλαιστίνη/Αυστρία
Πρόσφυγας η ίδια στην Αυστρία, δεν ήρθε τελικά στο συνέδριο οπότε παραθέτω μερικά στοιχεία από την ομιλία που είχε στείλει.
Ως γυναίκα προερχόμενη από περιοχή συγκρούσεων και ζώσα στην Αυστρία η οποία δέχθηκε πρόσφατα εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες, θέλω να σας μεταφέρω όσα άκουσα προσωπικά από τις πρόσφυγες που ζουν εδώ.
Για να φωτίσω αυτή την άποψη, θέλω να συνοψίσω κάποιες από τις εκδηλώσεις της βίας που υφίστανται χιλιάδες πρόσφυγες, είτε ως παιδιά, έφηβες, σύζυγοι, χήρες, χωρισμένες ή μητέρες σε διάφορα στρατόπεδα προσφύγων στη Μέση Ανατολή και την Ευρώπη. Όπως όλες γνωρίζουμε χιλιάδες γυναίκες έχασαν τους συζύγους και άλλες χιλιάδες ανύπαντρες, ή γυναίκες με παιδιά, έγκυες ή γαλουχούσες, έφηβες και ασυνόδευτες ανήλικες, χωρίστηκαν από τις οικογένειές τους και αναγκάστηκαν να συνεχίσουν μόνες το ταξίδι τους, μεταξύ άλλων μεταναστών/μεταναστριών και αιτούντων άσυλο που ταξίδεψαν στις ακτές της Ευρώπης και τα σύνορα των γειτονικών χωρών.
Αυτές οι γυναίκες αντιμετώπισαν βία λόγω φύλου και σεξουαλική βία, σεξουαλικές επιθέσεις και βιασμούς, εμπόριο σεξ και σεξουαλικό τουρισμό, τράφικινγκ και εξαναγκάστηκαν σε σκλαβιά ή εκπόρνευση. Εκτός από τα ανωτέρω, να προσθέσω ότι στα στρατόπεδα προσφύγων των αραβικών χωρών, οι γυναίκες πρόσφυγες αντιμετωπίζουν το αυξανόμενο φαινόμενο του “ισλαμικού γάμου απόλαυσης” όπου εκδίδουν ισλαμικούς φετφάδες που επιτρέπουν σε άνδρες να παντρεύονται νεαρές με τον αποκαλούμενο “παραδοσιακό” μουσουλμανικό γάμο. Κατά τη γνώμη μου και οι δύο είδη γάμου είναι εκπόρνευση, είδος σκλαβιάς και βία κατά των γυναικών, η οποία επιτρέπεται το Ισλάμ!
Το φαινόμενο του “γάμου απόλαυσης” συνδέεται με το σεξοτουρισμό των πλουσίων Αράβων από τις χώρες του Κόλπου και κάποιες ευρωπαϊκές χώρες, όπου οι πλούσιοι αγοράζουν τις νεαρές προσφυγοπούλες φθηνά μέσω ενός ενδιάμεσου από το στρατόπεδο προσφύγων. Το χρήμα πηγαίνει στην οικογένεια του κοριτσιού ή στον ενδιάμεσο αν η κοπέλα δεν έχει οικογένεια. Αυτό το είδος γάμου τεκμηριώνεται με ένα συμβόλαιο σύμφωνα με τους ισλαμικούς νόμους της σαρίας, και ο σύζυγος μπορεί να αφήσει την “σύζυγό” του όταν δεν την θέλει πιά, και μετά συχνά εξαφανίζεται χωρίς λογοδοσία. Μετά από μήνες ή εβδομάδες “γάμου απόλαυσης”, συχνά αφήνοντας μια νεαρή έγκυο. ..
Το αυξανόμενο φαινόμενο των “παραδοσιακών μουσουλμανικών γάμων” και των “γάμων απόλαυσης” που κάνουν πλούσιοι και παντρεμένοι άνδρες, καμιά φορά και άνδρες πρόσφυγες, έχει οδηγήσει σε βία κατά των δικών τους γυναικών και παιδιών, αύξηση του ποσοστού διαζυγίων και την βία μέσα στις οικογένειες των προσφύγων. …
Είναι απαραίτητο και επείγον να κλιμακωθούν οι προσπάθειες για καινοτόμες λύσεις και την ενίσχυση των μηχανισμών και υπηρεσιών προστασίας κατά μήκος των συνόρων ώστε να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά οι απειλές εναντίον γυναικών και κοριτσιών.
Greta Gobe – Πολωνία
Το φύλο καταστρέφει την Πολωνία -Στοιχεία από τη δημοσιευμένη ομιλία της
Ο πολιτικός και θρησκευτικός “πόλεμος ενάντια στο φύλο” είναι σε πλήρη εξέλιξη στην Πολωνία. Μεταξύ των θυμάτων είναι δημοσιογράφοι που εργάζονται με την οπτική του φύλου.
Η πρώτη φορά που ακούστηκε δημόσια στην κοινωνία ο όρος “ιδεολογία του φύλου” ήταν όταν η κυβέρνηση άρχισε να προετοιμάζεται για να υπογράψει την Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας” (Γνωστή ως σύμβαση της Ιστανμπούλ). Το 2012, το επισκοπάτο της καθολικής εκκλησίας έβγαλε μια ανακοίνωση προειδοποιώντας των πρωθυπουργό ενάντια σ’ αυτό το βήμα, τονίζοντας ότι η εκκλησία δεν είναι αντίθετη στην προστασία των γυναικών από τη βία, αλλά ενάντια στα ιδεολογικά συμπεράσματα που περιλαμβάνει. Ο τότε υπουργός Δικαιοσύνης Jaroslaw Gowin, συμφώνησε με τη γνώμη του επισκοπάτου, εξηγώντας ότι η Σύμβαση αποτελεί έκφραση της φεμινιστικής ιδεολογίας, απειλεί τις παραδοσιακές οικογενειακές αξίες και θα οδηγήσει στην προώθηση “κάποιων” κοινωνικών στάσεων που έρχονται σε αντίθεση με τις οικογενειακές αξίες. Η πιο απειλητική πρόνοια της Σύμβασης, σύμφωνα με τον υπουργό, ήταν η υποχρέωση να εκπαιδεύονται τα παιδιά για “μη-στερεοτυπικούς ρόλους των φύλων”. Τον Δεκέμβρη του 2012 η Πολωνία υπέγραψε τη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης. Κυρώθηκε μετά δύο χρόνια, τον Φεβρουάριο του 2015.
Η αντίληψη για την “ιδεολογία του φύλου” ήρθε ξανά στην επικαιρότητα όταν τα μίντια ασχολούνταν έντονα με τα σκάνδαλα της παιδοφιλίας στην καθολική εκκλησία. Έγινε αντιπερισπασμός, όταν ένας πατέρας διαμαρτυρήθηκε γιατί φόρεσαν φουστάνι στο μικρό του στο νηπιαγωγείο, σε ένα παιχνίδι που ήταν άσκηση στο “Νηπιαγωγείο της Ισότητας” στο πλαίσιο ενός προγράμματος ισότητας. Άρχισαν οι κραυγές, τότε, ότι “οι φεμινιστές κάνουν πειράματα πάνω στα παιδιά μας”, “Οι πολιτικοί στην Πολωνία σερβίρουν το φύλο στα παιδιά μας”, “Υπουργοί υποστηρίζουν το Σατανά”, “Παιδιά φύλου που άλλαξαν το γένος τους”, “η ιδεολογία του φύλου μπαίνει στα νηπιαγωγεία”.
Υπήρξε μεγάλος ξεσηκωμός όταν κάποιοι γονείς και κυρίως δημοσιογράφοι ωρύονταν ότι τα παιδιά “αποστερούνται από την αξιοπρέπειά τους”, και προχώρησαν μετατρέποντας το σχολείο σε πεδίο μάχης πάνω σ’ αυτό το ζήτημα. Συζητήσεις, ανακοινώσεις, διαλέξεις, συνέδρια φύτρωσαν σαν μανιτάρια σε όλη τη χώρα. Εμφανίστηκαν ακόμα και αφίσες σε κάποια σχολεία που έλεγαν “Προστατέψτε το παιδί σας ενάντια στο φύλο”, η εκκλησία άρχισε να εκδίδει πιστοποιητικά σε σχολεία που ήταν “ελεύθερα από το φύλο”. Τα μέλη του κόμματος Νόμος και Τάξη κατηγόρησαν το πρόγραμμα “Νηπιαγωγείο της Ισότητας” ότι υπονομεύει και καταστρέφει τις παραδοσιακές αξίες της Πολωνίας, και έφτιαξαν κατά το τέλος του 2013 μια 15μελή ομάδα βουλευτών, υπό την καθοδήγηση δύο γυναικών, με σύνθημα “Σταματήστε την ιδεολογία του φύλου” που όργωνε τη χώρα με σχετικές διαλέξεις.
Η Εκκλησία έβγαλε ανακοινώσεις που αναγνώστηκαν στις εκκλησίες όλης της χώρας, όπου κατηγορούσε την ιδεολογία του φύλου.
Τα μίντια έπαιξαν σημαντικό ρόλο σ’ αυτή τη διαδικασία. Νομιμοποίησαν τον όρο “ιδεολογία” και “φυλισμός” (κατά το φεμινισμός). Ο όρος “ιδεολογία” σημαίνει ότι η κατακραυγή προκύπτει από θεμιτό ενδιαφέρον και προέρχεται από μακρόχρονο μίσος προς τις φεμινίστριες ή αυτό που θεωρείτο ως κοινός τόπος για το τι είναι ο φεμινισμός. Όλη αυτή η ιδεολογία εξαπλώθηκε και διογκώθηκε, αντίθετα με κάθε άλλη προσπάθεια που έχουν κάνει οι φεμινίστριες για να προσελκύσουν την προσοχή των μίντια σε θέματα βίας, μισθολογικής ανισότητας κ.λπ.
Υπήρξε μεγάλη αντίθεση στη χρήση του όρου “ιδεολογία του φύλου” τόσο από ακαδημαϊκούς, όσο και από οργανώσεις που ασχολούτναι με δικαιώματα των γυναικών ή των παιδιών, με επιστολές προς τον πρωθυπουργό και τα μίντια, που ζητούσαν να απαλειφθεί η χρήση αυτού του όρου.
Η κατάσταση προχώρησε. Μετά τις βουλευτές εκλογές του 2015 υπήρξε η σαρωτική νίκη του κόμματος Δικαίου και Δικαιοσύνης. Παρά το γεγονός ότι επικεφαλής της κυβέρνησης είναι μια γυναίκα, η Beaty Szydio, ο “πόλεμος ενάντια στο φύλο” μπήκε σε νέα φάση.
Ο πρώην υπουργός Δικαιοσύνης που ήδη αναφέρθηκε, ο Gowin, ανέλαβε το υπουργείο Επιστήμης και Ανώτατης Εκπαίδευσης, ενώ το υφυπουργείο (κατ’ αντιστοιχία με τα δικά μας) με θέμα την ισότητα γυναικών και ανδρών αντικαταστάθηκε με το υφυπουργείο για την κοινωνία των πολιτών και την ίση μεταχείριση και στην ηγεσία του είναι ένας άνδρας, χωρίς καμιά εμπειρία σε θέματα γυναικείων και μειονοτικών δικαιωμάτων.
Η πρωθυπουργός ανακοίνωσε την υποστήριξή της στη θέση της καθολικής εκκλησίας για πλήρη απαγόρευση των εκτρώσεων και της τεχνητής γονιμοποίησης. Η Πολωνία έχει ήδη τους μεγαλύτερους περιορισμούς στις εκτρώσεις στην ΕΕ, μαζί με την Ιρλανδία και τη Μάλτα.
Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, μπορεί καθεμία να καταλάβει τι σημαίνει να δουλεύεις ως δημοσιογράφος με οπτική του φύλου. Ενημερώνουμε ότι οι δημοσιογράφοι που υποστήριξαν ανοιχτά την ατζέντα της ισότητας των φύλων, απολύθηκαν από τα δημόσια μίντια.
Carla Preciosa Braga Cerqueira – Πορτογαλία – Στοιχεία από τη δημοσιευμένη ομιλία της
Έχουν διεξαχθεί έρευνες στο χώρο φύλο και μίντια (με επίκεντρο την δημοσιογραφία, και ιδιαίτερα τον τύπο). Σε κάποιες από τις έρευνες που έκανα εγώ (από το 2012 και σε συνεργασία με άλλες ερευνήτριες το 2014 και 2015) εξετάζουμε πώς κάποια από τα θέματα που σχετίζονται με συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες, που συμπεριλαβάνουν τις γυναίκες και την ισότητα των φύλων κερδίζουν ορατότητα, και το τι παραμένει αόρατο στην ατζέντα της δημοσιογραφίας. Αυτή η δουλειά είναι πολύ σημαντική, γιατί θέτει τα μίντια ως φορείς ελέγχου της κοινωνικής τάξης, αλλά επίσης ως φορείς αντίστασης και κοινωνικού μετασχηματισμού.
Μια από τις μεγάλες προκλήσεις που αντιμετώπισε το φεμινιστικό κίνημα από τη δεκαετία του 1960 ήταν η κατανόηση της δύναμης των μίντια στην κατασκευή ταυτοτήτων, δηλαδή ως φορέων που παράγουν εκπροσωπήσεις και πρακτικές που καθορίζουν το φύλο. Έχουν γίνει πολλές μελέτες, από το 1979 και μετά, που συμπέραιναν ότι τα μίντια έχουν χρησιμοποιήσει λόγο που συχνά δεν αντανακλά την ποικιλότητα των ρόλων που αναλαμβάνουν οι γυναίκες.
Μετά την αντεπίθεση που ξεκίνησε τη δεκαετία του 1980, όπου οι γυναίκες κατάφεραν να επιτύχουν στόχους που σχετίζονται με την ισότητα, υπήρξε μικρή προβολή στα μίντια, κάτι που καταδείκνυε ότι το φεμινιστικό κίνημα δεν θεωρείτο πλέον αναγκαίο και υπήρχε μια περίοδος της “αυταπάτης της ισότητας”.
Είναι πολύ σημαντικό να στοχαζόμαστε για το τι εμφανίζεται ως σημαντικό στην δημοσιογραφική ατζέντα, τι είναι δευτερεύον και ακόμα τι παραμένει αόρατο. Η τοποθέτηση της ατζέντας και το πλαίσιό της είναι δύο κεντρικές αντιλήψεις για να κατανοήσουμε τη δημοσιογραφική παραγωγή. Μέσα από τις δημοσιογραφικές συνήθειες, τα μίντια καταλήγουν να ευνοούν τις κυρίαρχες απόψεις, νομιμοποιώντας τις υπάρχουσες σχέσεις στην κοινωνία, και αφήνοντας μικρό περιθώριο για αμφισβητήσεις και στρατηγικές αντίστασης. Έτσι, οι απόψεις και φωνές των ομάδων σε δυσμενή κατάσταση, περιθωριοποιούνται στη δημόσια σφαίρα, με σημαντική συμβολή των μίντια. Η οπτική του φύλου φαίνεται να απουσιάζει από τα ειδησεογραφικά μίντια, που δικαιολογούν τις επιλογές τους με τον μύθο της αντικειμενικότητας.
Σήμερα, στις δυτικές κοινωνίες δεν μπορούμε να μιλούμε για ανοιχτό σεξισμό στις δημοσιογραφικές πρακτικές. Σήμερα υπάρχει ένας εκλεπτυσμένος σεξισμός που βοηθά να αποκρυσταλλώνονται οι ασυμμετρίες του φύλου. Κατά την εποχή που σημαδεύεται από έναν καπιταλισμό που υπογραμμίζει την έννοια του ατόμου και προωθεί τη ρητορική της αξιοκρατίας, είναι εξίσου σημαντικό να μιλάς για το ποιος και τι είναι αόρατο, με το να μιλάς για τον τρόπο που ορισμένα υποκείμενα και κοινωνικοί φορείς έχουν ορατότητα στα μίντια. Η γλώσσα είναι ένα προϊόν που πλαισιώνει ολόκληρη την κοινωνία σε ένα σύστημα αξιών, πεποιθήσεων και στάσεων, στην προσπάθεια να δοθεί η έννοια της πραγματικότητας.
Sepi Rosham – Λονδίνο, Ηνωμένο Βασίλειο – Στοιχεία από τη δημοσιευμένη ομιλία της
Το 2015, συστήθηκε ειδική Επιτροπή της Βουλής των Λόρδων για την επικοινωνία, η οποία έκανε έρευνα για τις γυναίκες στις Ειδήσεις και την Επικαιρότητα, στις εκπομπές ραδιοφώνου και τηλεόρασης. Το δικό μου ραδιόφωνο, το Astute Radio, έδωσε σημαντικά στοιχεία τα οποία και εκτιμήθηκαν στην τελική έκθεση, για την ισορροπία των φύλων, την ποικιλότητα και την συμπερίληψη στο ραδιόφωνο – ένα μέσο που το ακούν περίπου 90% των ανθρώπων. Στο ΗΒ, παρά τους νόμους και τις αποφάσεις, η ισορροπία του φύλου στο ραδιόφωνο έχει προχωρήσει λίγο κατά τα τελευταία 50 χρόνια, κάτι που δημιουργεί ανησυχία για το βαθμό επίδρασης της συμμετοχής των γυναικών στον πολιτικό λόγο και τη δράση. Ιδιαίτερα στα τεχνικά επαγγέλματα, η παρουσία των γυναικών είναι πολύ χαμηλή.
Η έλλειψη θετικών προτύπων για τις γυναίκες και τα παιδιά στα μίντια, μπορεί επίσης να επιδράσουν αρνητικά στον τρόπο που οι άνδρες και οι γυναίκες αντιλαμβάνονται τις γυναίκες, ενισχύοντας τα στερεότυπα του φύλου και περιορίζοντας τις φιλοδοξίες και τη δυναμική. Οι ανησυχίες αυτές είναι χειρότερες όταν μιλάμε για μαύρες και ασιάτισσες και γενικότερα μειονότητες.
Για να αντιμετωπισθεί η ανισορροπία φύλου στα μίντια, είναι μακροπρόθεμο και στρατηγικό απαιτούμενο, που απαιτεί συστημική αλλαγή. Το να αντικαθιστάς απλώς άνδρες με γυναίκες σε κάθε επιχείρηση μίντια, ούτε είναι πρακτικό ούτε συνιστάται.
Οι γυναίκες κυριαρχούν στο εργατικό δυναμικό σε διοικητικές και όχι τεχνικές ειδικότητες, και όχι σε διευθυντικές δημοσιογραφικές θέσεις.
Ο Φορέας Broadcast Equality and Training Regulator (BETR) βρήκε ότι υπάρχει καθαρή πτώση στην εκπροσώπηση των γυναικών καθώς ανεβαίνουμε στην ιεραρχία μέσα στο εργατικό δυναμικό της Τηλεόρασης.
Στο ραδιόφωνο έχουμε:
42% των διοικητών είναι γυναίκες
34% των ανώτερων διοικητών είναι γυναίκες
17% αυτών που δουλεύουν στο διοικητικό συμβούλιο είναι γυναίκες.
Αν πάμε στις εφημερίδες, βρίσκουμε ότι το 23% των ρεπόρτερ στις καθημερινές εφημερίδες εθνικής εμβέλειας είναι γυναίκες, ενώ μόνο μια γυναίκα είναι διευθύντρια.
Ως προς τις μαύρες, ασιάτισσες, μετανάστριες, το ποσοστό τους στο ραδιόφωνο είναι ακόμα μικρότερο σε σύγκριση με τον πληθυσμό τους στο γενικότερο εργατικό δυναμικό, ενώ οι εκπομπές τους είναι συνήθως όχι σε χρόνο υψηλής ακροαματικότητας.
Ακόμα παρατηρούμε, ότι οι ηλικίες των γυναικών στο ραδιόφωνο είναι κάτω των 35 σε μεγάλο βαθμό. Εκτιμάται ότι οι γυναίκες φεύγουν από το ραδιόφωνο πριν ή κατά την μέση ηλικία.
Η έρευνα που αναφέρουμε στην αρχή, καταλήγει ότι η εκπροσώπηση των γυναικών στα μίντια στο Ηνωμένο Βασίλειο δεν είναι ικανοποιητική. Υπάρχουν συστάσεις για μεγαλύτερη διαφάνεια, λογοδοσία και ετήσιες εκθέσεις για την εξέλιξη στον τομέα αυτόν.
Jenny Ronngren – Σουηδία – Συν-ιδρύτρια της ηλεκτρονικής έκδοσης Φεμινιστική Προοπτική που εκδίδεται δύο φορές την εβδομάδα- Στοιχεία από τη δημοσιευμένη ομιλία της
Η Σουηδία είναι μια από τις κοινωνίες με την μεγαλύτερη ισότητα, σύμφωνα με την κατάταξη στους παγκόσμιους δείκτες. Είναι όμως φανερό ότι η εξέλιξη λιμνάζει σε αρκετούς από τους δείκτες που μετριούνται συχνά. Υπάρχει χάσμα μεταξύ της αυτο-εικόνας και της ρητορικής από τη μια μεριά, και το αποτέλεσμα και την πρακτική από την άλλη.
Αυτό ισχύει και στα μίντια.
Σήμερα οι γυναίκες εκπροσπούνται επαρκώς ως δημοσιογράφοι, διευθύντριες, μεσαίες προϊστάμενοι και ακόμα και γενικές διευθύντριες στα σουηδικά μίντια, κατά 50/50 σε όλα τα επίπεδα, κάτι που ξεχωρίζει ακόμα και από άλλες σκανδιναβικές χώρες.
Αλλά οι γυναίκες υπερεκπροσωπούνται σε επισφαλείς εργασιακές σχέσεις, και ως προς το περιεχόμενο λιμνάζουν.
Αναφορικά με τα στερεότυπα, οι γυναίκες είναι πιο πιθανόν να τα αμφισβητήσουν παρά οι άνδρες, αλλά η μόνη σημαντική αλλαγή που μπορεί να δει κανείς στις ασκήσεις ελέγχου που γίνονται για τα τελευταία 20 χρόνια, είναι ότι και οι άντρες αντικειμενοποιούνται. Η Maria Edstrom μαζί με την Raghild Molster εξέδωσαν ένα βιβλίο όπου παραθέτουν χρήσιμα παραδείγματα, με τον τίτλο Making Change (Πραγματοποιώντας την Αλλαγή), που διατίθεται για ελεύθερη ανάγνωση” www.nordicom.gu.se/en/media-trends/making-change-0
Tona Gusi και Lidia Vilalta – Καταλωνία – Σύνοψη από το κείμενο που δημοσίευσαν
Θεωρήσαμε χρήσιμο να κάνουμε μια άσκηση μετα-ανάλυσης από τα δικά μας άρθρα που δημοσιεύσαμε στην The Independent-cat. Η Independent-cat δημοσιεύεται χάρη στη δουλειά των συναδελφισσών από το Διεθνές Δίκτυο Γυναικών Δημοσιογράφων και Δημοσιολόγων από την Καταλωνία, που έχει ενσωματωθεί στο Διεθνές Δίκτυο Δημοσιογράφων με οπτική του φύλου, καθώς και στο Ισπανικό Δίκτυο και το Μεσογειακό Δίκτυο.
Πρώτα θέλαμε να δείξουμε τις γυναίκες που αναδείξει από τις διάφορες χώρες και μετά να πούμε τι δουλειά έκαναν και τι ρόλο έπαιξαν στις ειδήσεις μας.
Η Independent-cat γεννήθηκε στις 11 Σεπτεμβρίου του 2010, και προχώρησε τον Φεβρουάριο του 2011 στο Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ στο Ντακάρ, όπου συναντήσαμε τόσο πολλές Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις από τις αραβικές χώρες και τον υπόλοιπο κόσμο, χώρες στις οποίες τόσο πολλά συνέβαιναν εκείνον τον καιρό, και βεβαίως από την Αίγυπτο και την Τυνησία. Μετά το παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ στην Τυνησία, το 2013, ζήσαμε με τόσο πολλές γυναίκες που είχαν ως σύνθημά τους ότι “Ένας άλλος κόσμος δεν είναι εφικτός χωρίς τις γυναίκες”.
Η Independent-cat είναι το πρώτο πρακτορείο ειδήσεων με οπτική του φύλου, από την Καταλωνία. Έχουμε τώρα περισσότερο από ένα εκατομμύριο επισκέψεις, κι αυτό είναι σημαντικό γιατί εκπέμπουμε στη βάση πληφοριών που δίνουν πολλές από τις αναγνώστριές μας, αλλά επιπλέον είχαμε τη χαρά να επαληθεύσουμε ότι πολλά μεγάλα μίντια παρουσίασαν μετά από εμάς, πολλές γυναίκες οι οποίες μας είχαν δώσει τις πληροφορίες.
Οι παραγωγοί των ειδήσεων:
Ακλουθούν πολλά ονόματα γυναικών, από δώδεκα αραβικές και ασιατικές χώρες: Σαουδική Αραβία, Αλγερία, Αίγυπτος, Υεμένη, Ιράν, Ιορδανία, Λίβανος, Μαρόκο, Παλαιστίνη, Συρία, Τυνησία, Τουρκία.
Από τις 60 αυτές γυναικες οι 26 είναι δημοσιογράφοι, τέσσερις είναι διευθύντριες σε μίντια και τέσσερις είναι επίσης συγγραφείς. Τρεις είναι διευθύντριες και τρεις παρατηρήτριες καθηγήτριες επικοινωνίας. 8 είναι μπλόγκερ ακτιβίστριες και/ή ακτιβίστριες από γυναικείας ΜΚΟ. Από τον κόσμο του πολιτισμού είναι μια συγγραφέας, δύο ηθοποιοί, δύο σκηνοθέτιδες, δύο καλλιτέχνιδες και εικονογράφοι και μια διευθύντρια πολιτιστικής Ένωσης. Δύο δικηγόροι και μια δικαστίνα. Δύο διευθυντές και μια διεθνής υπουργός τηλεπικοινωνιών.
Και είναι ευχαρίστηση να ξέρουμε ότι η πλειοψηφία τους είναι “μια ή περισσότερες από τις πωταγωνίστριες” της ιστορίας, σε συνεντεύξεις, χρονικά ή άρθρα. Επίσης πολλές μίλησαν σε διάφορα πάνελ για το θέμα τους.
Η αλήθεια είναι ότι ως προς την επαγγελματική δραστηριότητά τους, είναι οι περισσότερες δημοσιογράφοι και μπλόγκερς, που είχαν καλή πρόσβαση στη λήψη και τη διάδοση της πληροφορίας. Αυτό όμως πρέπει να διορθωθεί και να περιληφθούν και άλλα επαγγέλματα. Επίσης τονίζουμε ότι όλα έγιναν στις αστικές περιοχές, με σπάνια τη συμβολή των επαρχιών.
Τα θέματά τους αρκετά ποικίλα (γυναικεία δικαιώματα, βία κατά των γυναικών, σεξουαλική ελευθερία,θρησκεία, Ισλάμ και κοσμικότητα, ενδυνάμωση και κοινωνικά κινήματα, παραγωγή κουλτούρας και τέχνης, νομοθεσία και συντάγματα, οικονομία και εργασία, ελευθερία έκφρασης, φύλο και ασφάλεια…) αλλά η ανάπτυξη αυτών των θεμάτων είναι αντικείμενο μιας άλλης ανάλυσης.
Καταλήγουν με τις δημοσιογράφους που διαχειρίστηκαν αυτά τα θέματα στο The Independent.
Στις 15 Απριλίου έγινε διαδήλωση μπροστά στο θαυμάσιο κτίριο των δημοσιογράφων, υπέρ των γυναικών προσφύγων
