Ένα μοναδικό και σημαντικό πολιτιστικό γεγονός, τα εγκαίνια του μουσείου Καμίλ Κλοντέλ στο Νοζάν συρ Σεν
Κείμενο: ελc team
Το όνομα της Καμίλ Κλοντέλ, δεν παραπέμπει μόνο σε μια σπουδαία γλύπτρια, αλλά και σε μια ασυμβίβαστη, ανήσυχη γυναίκα. Τόσο το έργο της, όσο και η σχέση της με τον Ροντέν, η ευαίσθητη ψυχική της υγεία και τέλος ο εγκλεισμός της σε ψυχιατρικό άσυλο, αποτελούν τα κομμάτια ενός μύθου, μιας εξαίρεσης σε ένα ανδροκρατούμενο περιβάλλον τέχνης, μέσα στο οποίο οι γυναίκες είχαν θέση ως προστάτιδες, πηγές έμπνευσης, αλλά όχι ως δημιουργοί ισάξιες των «μεγάλων» ανδρών καλλιτεχνών.
Η Καμίλ Κλοντέλ, σήμερα, εβδομήντα και πλέον χρόνια από το θάνατό της εξακολουθεί να τροφοδοτεί -ειδικά με την οδυνηρή τελευταία περίοδο της ζωής της-, εκδοχές και μύθους, υποθέσεις και θεωρίες που αφορούν στον εγκλεισμό της, την αδυναμία του να ασκεί την τέχνη της και την πλήρη της απόρριψη από το οικογενειακό περιβάλλον.
Η ανακοίνωση που έρχεται από τη Γαλλία μιλά για ένα μοναδικό και σημαντικό πολιτιστικό γεγονός, τα εγκαίνια του μουσείου Καμίλ Κλοντέλ στο Νοζάν συρ Σεν (Nogent-sur-Seine), μια κοινότητα δυο ώρες μακριά από το Παρίσι, όπου έζησε η Κλοντέλ από το 1876-1879 και θα φιλοξενεί τη μεγαλύτερη συλλογή έργων της.
Το νέο μουσείο που άνοιξε στις 26 Μαρτίου, οικοδομήθηκε ως προσθήκη του μουσείου που ίδρυσε το 1902 ο Αλφρέντ Μπουσέ, γλύπτης και δάσκαλος της Κλοντέλ. Το μουσείο, το οποίο ανήκει στην κοινότητα, φιλοδοξεί να παρουσιάσει παράλληλα και μια από τις πιο παραγωγικές περιόδους της γαλλικής γλυπτικής, κατέχοντας 250 έργα γλυπτικής του 19ου και 20ού αιώνα σε ένα κτίριο 2.645 τ.μ. και μέσα στο ειδυλλιακό περιβάλλον της περιοχής που ενέπνευσε όχι μόνο τον Φλωμπέρ, αλλά και τα αδέρφια Κλοντέλ. Την Καμίλ, που εκεί έκανε την πρώτη της γνωριμία με τον πηλό της περιοχής και το μετέπειτα ποιητή και διπλωμάτη αδερφό της, Πολ.
Η Καμίλ Κλοντέλ γεννήθηκε το 1864 στο Fère-en-Tardenois και με την οικογένειά της μετακόμισε σε πολλές γειτονικές πόλεις. Στο Νοζάν συρ Σεν γνωρίζεται με τον Αλφρέντ Μπουσέ, διάσημο δάσκαλο και γλύπτη της εποχής, ο οποίος πείθει την οικογένειά της να την στηρίξει προκειμένου να ασχοληθεί με τη γλυπτική. Μετακομίζουν στο Παρίσι με τη μητέρα και τον αδερφό της και γράφεται στην ιδιωτική Académie Colarossi στην οποία είχαν ανοίξει ορισμένες θέσεις για γυναίκες. Είναι η εποχή που ακόμα δεν γίνονται οι γυναίκες δεκτές στην Ακαδημία Καλών Τεχνών (Ecole des Beaux-Arts). Με δάσκαλο τον Μπουσέ μαθαίνει τα μυστικά της γλυπτικής, ενώ εκεί γνωρίζει το 1882 τον Ογκίστ Ροντέν, ο οποίος εργάζεται ως καθηγητής.
Η γνωριμία τους θεωρείται σταθμός στην πορεία της καλλιτεχνικής και προσωπικής της ζωής. Η Κλοντέλ από μαθήτρια εξελίσσεται σε βοηθό του, σε μαθητευόμενη, μοντέλο, αλλά και ισότιμη συνεργάτιδα. Η αλληλεπίδραση στο έργο και των δυο είναι εμφανής. Με τον Ροντέν, η Κλοντέλ μπορεί να μελετά ελεύθερα το γυμνό ανθρώπινο σώμα, πράγμα ανήκουστο για άλλες γυναίκες της εποχής της. Η ερωτική τους σχέση εξελίσσεται παράλληλα με τον πυρετό της δημιουργίας και διαρκεί 15 χρόνια, στη διάρκεια των οποίων ο Ροντέν δεν εγκατέλειψε ποτέ τη σταθερή σύντροφό του.
Μετά το χωρισμό τους, ο Ροντέν εξακολουθεί να την ενισχύει οικονομικά, ενώ εκείνη ζει την πιο παραγωγική περίοδο της ζωής της. Οι κριτικοί και ο κόσμος της τέχνης την αποθεώνουν μιλώντας για «ιδιοφυΐα» και «γλυπτά που αψηφούν τη βαρύτητα». Η κίνηση, η αφηγηματικότητα, η εκφραστικότητα των γλυπτών της γίνονται σήμα κατατεθέν της γλυπτικής δημιουργίας της εποχής της.
Αν η τέχνη της απογειώνεται, η ζωή της δεν ακολουθεί τον ίδιο ρυθμό. Ο θάνατος του πατέρα της, για τον οποίο η οικογένειά της δεν την ενημέρωσε καν, αφού την έχουν αποκόψει θεωρώντας τη ζωή της σκανδαλώδη και η οικονομική της κατάσταση, διαμορφώνουν την άστατη ψυχική της υγεία, η οποία συν τω χρόνω επιβαρύνεται. Οι γιατροί κάνουν διάγνωση παράνοιας και σχιζοφρένειας. Ο Πολ Κλοντέλ αποφασίζει να υπογράψει το 1913 προκειμένου να εισαχθεί στην ψυχιατρική κλινική της Ville-Evrard στο Neuilly-sur-Marne. Παρά τις κρίσεις που εκδηλώνει, συνεχίζει να δουλεύει και δείχνει να έχει ξεκάθαρη σκέψη. Η ίδια υποφέρει από τον εγκλεισμό. Οι γιατροί προσπαθούν να πείσουν την οικογένειά της ότι δεν είναι απαραίτητος ο εγκλεισμός της, ότι η Κλοντέλ πρέπει να επανενταχθεί στο οικογενειακό περιβάλλον, αλλά η μητέρα της αρνείται κάθε σχέση μαζί της. Η ίδια έχει απαγορεύσει επισκέψεις τρίτων και κάθε μορφή επικοινωνίας της κόρης της με τον υπόλοιπο κόσμο, δεν της επιτρέπεται καν η αλληλογραφία. Ο αδερφός της στη διάρκεια αυτών των 30 ετών την επισκέφθηκε επτά φορές και ο Τύπος κατηγορεί την οικογένειά της ότι φυλάκισαν μια ιδιοφυΐα.
Η Καμίλ Κλοντέλ πεθαίνει, ύστερα από 30 χρόνια εγκλεισμού, το 1943. Στην κηδεία της δεν παρευρέθηκε κανένα μέλος της οικογένειας, ενώ η ίδια ενταφιάστηκε σε έναν κοινόχρηστο τάφο του ασύλου. Ο αδερφός της είχε αποφασίσει να μην ξοδέψει χρήματα για τον τάφο της. Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει τάφος, δεν υπάρχει πουθενά ίχνος της, παρά μόνο στα γλυπτά της, στα έργα της, τα οποία την έχουν περάσει στην αθανασία. Αν και κατέστρεψε μεγάλο μέρος της δουλειάς της περίπου 90 αγάλματα, σκίτσα και σχέδια έχουν διασωθεί, τα περισσότερα μέχρι σήμερα, στο μουσείο Ροντέν. Το 2008, το Μουσείο Ροντέν διοργάνωσε αναδρομική έκθεση στην οποία συμπεριέλαβε περισσότερα από 80 έργα της.
—
Info: Μουσείο Καμίλ Κλοντέλ | Εγκαίνια 26 Μαρτίου 2017
ΠΗΓΗ: ElCulture.gr – 27 Μαρτίου 2017