Γράφει : Βέρα Σιατερλή
Η Μαργαρίτα Σάνγκερ, είναι η ιδρύτρια του οικογενειακού προγραμματισμού (Planned Parenthood), καθώς κατάφερε να οργανώσει την λειτουργία ενός πρώτου συμβουλευτικού σταθμού, ήδη από το 1922.
Η Σάνγκερ, είναι ένα πολύ αμφιλεγόμενο πρόσωπο. Πρόκειται για μία γυναίκα, η οποία, συνδέει κατά ένα «παράξενο» τρόπο, αναρχικούς – αριστερούς – Εβραίους – φεμινίστριες – ‘προοδευτικούς’ – ευγονιστές – αποκρυφιστές – αντι-Εβραίους – ρατσιστές έως και την Κου Κλουξ Κλαν
Λέγεται ότι ο Αδόλφος Χίτλερ υπήρξε θαυμαστής της, καθώς ενέκρινε την ευθανασία και πίστευε στην εκλεκτική αναπαραγωγή της ανθρώπινης φυλής για την παραγωγή “τέλειων” ατόμων.
Η Margaret Sanger Higginss, ήταν μια Αμερικανίδα φεμινίστρια, που πρωταγωνίστησε για την καθιέρωση του ελέγχου των γεννήσεων. Ο αγώνας της χαρακτηρίστηκε από μεγάλο σθένος και ακατάσβεστο πάθος, αλλά και από τη μεγάλη του διάρκεια. Αφιέρωσε σχεδόν ολόκληρη τη ζωή της. Θεωρήθηκε από πολλούς αντιπάλους της, σαν υπερασπίστρια της ευγονικής, με την αρνητική βεβαίως έννοια. Στις αρχές του 20ου αιώνα σ’ ένα κλίμα καλβινικού καθωσπρεπισμού και ενώ η διεκδίκηση των δικαιωμάτων των γυναικών θεωρείτο εξτρεμισμός και η ψήφος των γυναικών από πολλούς/ές θεωρείτο απρέπεια και πολιτικάντικο τερτίπι εξασφάλισης ψήφων, ιδέες όπως η νομιμοποίηση των εκτρώσεων που υποστήριζε η Σάνγκερ μόνο ατομικές ελευθερίες δεν χαρακτηρίσθηκαν. Συνειδητοποιούμε δε την περιρρέουσα πραγματικότητα αν υπολογίσουμε ότι σε όλες τις πολιτείες των ΗΠΑ οι γυναίκες απέκτησαν δικαίωμα ψήφου το1920. Στην Ελλάδα απέκτησαν πλήρες δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι στις βουλευτικές εκλογές του 1952. Στην Αγγλία απέκτησαν δικαίωμα ψήφου πλήρως το 1928, στην Γερμανία το 1918 και στην Ελβετία το 1971!
Προφανώς η νοοτροπία απείχε πολύ από τις φεμινιστικές διεκδικήσεις του κινήματος της δεύτερης γενιάς. Και αυτές ακριβώς τις διεκδικήσεις επαγγελόταν η Σάνγκερ την αυτοδιαχείριση του γυναικείου σώματος και την απελευθέρωση της σεξουαλικότητας.
Η Σάνγκερ υπήρξε ιδρυτής της Αμερικανικής Ένωσης για τον Έλεγχο των γεννήσεων (American Birth Control League), που μετονομάσθηκε αργότερα σε «Οικογενειακό Προγραμματισμό», (Planned Parenthood). Αρχικά, ενάντια στις απόψεις της εκδηλώθηκε σφοδρή αντίδραση της αμερικανικής κοινής γνώμης, που εμφανίστηκε με κάθε τρόπο και μέσο. Όμως σταδιακά, η Sanger πέτυχε να κερδίσει κάποιο βαθμό υποστήριξης από μερίδα του αμερικανικού κοινού, αλλά και από τα αμερικανικά δικαστήρια, σχετικά με τη δυνατότητα επιλογής της κάθε γυναίκας, για να αποφασίσει εάν και πότε θα φέρει παιδιά στον κόσμο. Ο ρόλος της Margaret Sanger υπήρξε καθοριστικός στην αλλαγή της νοοτροπίας και των αντιλήψεων που επικρατούσαν στις αρχές του 20ου αιώνα για τα δικαιώματα των γυναικών και ιδιαίτερα σε εκείνα που αφορούσαν τον έλεγχο των γεννήσεων. Έτσι τελικά πέτυχε με τους αγώνες της, να ανοίξει το δρόμο για την καθολική πρόσβαση στην αντισύλληψη.
Η Sanger γεννήθηκε στο Corning της Νέας Υόρκης. Οι γονείς της ήταν Ιρλανδικής καταγωγής. Η μητέρα της, η Anne Purcell Higgins, ήταν υπερβολικά θρησκευόμενη καθολική. Στη διάρκεια του έγγαμου βίου της είχε 18 εγκυμοσύνες, από τις οποίες οι 11 ήταν τοκετοί ζωντανών παιδιών. Ο πατέρας της Michael Hennessy Higgins ήταν μαρμαρογλύπτης σε νεκροταφεία και επιδίδονταν στη διακόσμηση τάφων. Γενικά ήταν ένα άτομο φιλελευθέρων αρχών. Ο Higgins αγωνίζονταν για τα δίκαια των γυναικών, τη δωρεάν εκπαίδευση και γενικότερα τα σοσιαλιστικά ιδεώδη, όπως εκφράζονταν την εποχή εκείνη. Η Sanger ήταν το έκτο από τα έντεκα παιδιά της οικογένειας και αφιέρωσε μεγάλο μέρος της νεότητάς της, βοηθώντας στο σπίτι και στη φροντίδα του μεγαλώματος των μικρότερων αδελφών της. Η Sanger παρακολούθησε στο σχολείο Claverack College, ως εσωτερική στο Hudson για δύο χρόνια. Οι αδελφές της πλήρωναν τα δίδακτρα για τις σπουδές της. Όταν αυτές δεν ήταν πια σε θέση να συνεχίσουν να παρέχουν αυτή τη βοήθεια, η Sanger αναγκάστηκε να επιστρέψει το 1899 στο πατρικό της. Η μητέρα της πέθανε το ίδιο έτος από φυματίωση, ενώ έπασχε συγχρόνως από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Μετά το θλιβερό αυτό γεγονός, η Sanger εγγράφεται σε ένα πρόγραμμα νοσηλευτικής στο νοσοκομείο του White Plains, ενός προαστίου της Νέας Υόρκης, που είχε υψηλή οικονομική ανάπτυξη. Το 1902, μόλις η Margaret τελείωσε τις σπουδές της νοσηλευτικής, παντρεύτηκε έναν σχεδιαστή μηχανικό, τον William Sanger.
Η Sanger είχε εν τω μεταξύ αναπτύξει φυματίωση, ως αποτέλεσμα της φροντίδας της άρρωστης μητέρας της, αλλά και του δικού της υπερβολικού φόρτου εργασίας. Έτσι μετακόμισε στο Saranac της Νέας Υόρκης για λόγους υγείας. Το 1905 γέννησε το πρώτο της παιδί, τον Stuart. Το 1912, μετά από μια πυρκαγιά που κατάστρεψε το σπίτι τους, που είχε σχεδιάσει ο σύζυγός της, η Sanger με την οικογένειά της μετακόμισαν στη Νέα Υόρκη. Εκεί πήγε για να δουλέψει στις φτωχογειτονιές της ανατολικής πλευράς του Μανχάταν.
Την ιδία χρονιά άρχισε να γράφει μια στήλη για την εφημερίδα της Νέα Υόρκης Call με τίτλο «What Every Girl Should Know», «Ό, τι θα πρέπει να γνωρίζει κάθε κορίτσι». Επίσης ασχολήθηκε με τη διανομή ενός φυλλαδίου, για τις γυναίκες “Family Limitation”, «Περιορισμός της οικογένειας».
Η Margaret διαζεύχτηκε από το σύζυγο της William Sanger το 1913. Το 1914, ξεκίνησε το “The Woman Rebel”, «Η Εξεγερμένη Γυναίκα», ένα οκτασέλιδο μηνιαίο δελτίο για την προώθηση της αντισύλληψης, με το σύνθημα “No Gods and No Masters” «Ούτε Θεοί, ούτε αφέντες» (ούτε «περιττά» μωρά) . Τότε εισήγαγε και καθιέρωσε τον όρο «Έλεγχος των γεννήσεων», “birth control”.
Υποστήριξε με πάθος την άποψη, ότι κάθε γυναίκα είναι η απόλυτη κυρία του δικού της σώματος και μπορεί να αποφασίσει μόνη της για την εξέλιξη μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης. Η Sanger επανειλημμένα προκάλεσε σκάνδαλα και διακινδύνευσε να φυλακισθεί, ως πρόσωπο που ενεργούσε αντίθετα με νόμο Comstock του 1873, που είχε κηρύξει ότι η διάδοση πληροφοριών για αντισύλληψη και αντισυλληπτικές συσκευές προσβάλλει τα χρηστά ήθη. Επίσης κατηγορήθηκε για παράβαση του νόμου περί διακίνησης ασέμνων περιοδικών και για να αποφύγει την καταδίκη από το δικαστήριο αναχώρησε χωρίς τα παιδιά της και πήγε στην Ευρώπη με το ψευδώνυμο «Bertha Watson». Εκεί, είχε αρκετές και ενδιαφέρουσες συναντήσεις με γνωστούς ακτιβιστές, συμπεριλαμβανομένων εκείνων με το συγγραφέα βιβλίων επιστημονικής φαντασίας HG Wells και με την ψυχολόγο για σεξουαλικά θέματα Havelock Ellis. Επέστρεψε στις ΗΠΑ τον Οκτώβριο του 1915, όπου δοκίμασε μεγάλη θλίψη και πόνο από το θάνατο της πεντάχρονης κόρης της Πέγκυ, που πέθανε στις 6 Νοεμβρίου, δηλαδή μόλις λίγες ημέρες μετά την επιστροφή της. Έτσι έμεινε με τους δυο γιούς της.
Στις 16 Οκτωβρίου 1916, η Sanger άνοιξε ένα ιατρείο για οικογενειακό προγραμματισμό και έλεγχο των γεννήσεων στην οδό Amboy 46, στο Brownsville, μια γειτονιά του Μπρούκλιν. Ήταν το πρώτο ιατρείο αυτού του είδους στις Ηνωμένες Πολιτείες αλλά και στον κόσμο.
Εννέα ημέρες αργότερα έγινε επιδρομή από την αστυνομία, το ιατρείο έκλεισε και η Sanger έμεινε 30 ημέρες στη φυλακή, αλλά η υποστήριξη και οι δράσεις διαμαρτυρίας των χειραφετημένων γυναικών καλά κρατούσαν.
Μια αρχική προσφυγή της στη Δικαιοσύνη το 1916 απορρίφθηκε, αλλά μια απόφαση ενός δευτεροβαθμίου δικαστηρίου από το 1918 επέτρεψε στους ιατρούς των ΗΠΑ να χορηγούν αντισύλληψη.
Το 1916, η Sanger δημοσίευσε το “What Every Girl Should Know”, «Ό, τι θα πρέπει να γνωρίζει κάθε κορίτσι», το οποίο αργότερα διανεμήθηκε ευρέως με τη μορφή του “Little Blue Book” (τα μπλε βιβλία είναι οδηγοί όπως οι μπλε τουριστικοί οδηγοί). Εκεί παρέχονταν πληροφορίες σχετικά με θέματα αναπαραγωγής, όπως η έμμηνος ρύση και η σεξουαλικότητα των εφήβων. Κατόπιν το 1917 ακολουθεί η έκδοση «Ότι Κάθε Μητέρα πρέπει να γνωρίζει». Επίσης είχε παράλληλα δρομολογηθεί η έκδοση του μηνιαίου περιοδικού “The Birth Control Review and Birth Control”, «Επιθεώρηση του Ελέγχου των Γεννήσεων και Έλεγχος των Γεννήσεων».
Ακόμη συνέβαλε γράφοντας εκλαϊκευμένα άρθρα σχετικά με την αναπαραγωγή στην εφημερίδα “Call”, «Κάλεσμα» του Σοσιαλιστικού κόμματος. Το 1921 ιδρύθηκε η “American Birth Control League (ABCL)”, «Αμερικανική Ένωση για την Αντισύλληψη» από τους Margaret Sanger, Lathrup Stoddard και Clarence Cook Little.
Το 1922 ταξιδέψε στην Ιαπωνία για να συνεργαστεί με τις ιαπωνικές φεμινιστικές οργανώσεις για την προώθηση του ελέγχου των γεννήσεων. Στα επόμενα χρόνια, ξαναπήγε άλλες έξι φορές για το σκοπό αυτό. Τον ίδιο χρόνο παντρεύτηκε τον δεύτερο σύζυγο της James H. Noah Slee μεγάλο πετρελαιοπαραγωγό, αλλά για λόγους που είχαν να κάνουν καθαρά με την κοινωνική της προβολή διατήρησε το επίθετο Sanger.
Το 1923, υπό την αιγίδα της ABCL, ίδρυσε το “Clinical Research Bureau”, «Γραφείο Κλινικής Έρευνας» στις ΗΠΑ που μετονομάστηκε το 1940 σε “Margaret Sanger Research Bureau”. Μεταξύ των δραστηριοτήτων του “Margaret Sanger Research Bureau” ήταν οι υποτροφίες που χορηγούσε σε νέους μαιευτήρες γυναικολόγους για μετεκπαίδευση στις μεθόδους της αντισύλληψης. Μεταξύ αυτών ήταν και ο Γιάννης Δανέζης από το μαιευτήριο «Αλεξάνδρα». (Καθηγητής της Μαιευτικής και Γυναικολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, με ειδίκευση σε προβλήματα στειρότητας και γονιμότητας και διετέλεσε επί σειράν ετών Πρόεδρος της Ελληνικής Ευγονικής Εταιρείας)
Από το 1974 το ίδρυμα αυτό έχει λάβει το όνομα “Margaret Sanger Center” και μεταφέρθηκε σε άλλο κτιριακό συγκρότημα, όπου συστεγάστηκε με την Planned Parenthood.
Από την αρχή της λειτουργίας του το “Clinical Research Bureau” έλαβε σημαντικές χορηγίες από το ίδρυμα John D. Rockefeller Jr για την Κοινωνική Υγιεινή, από το 1924 και μετά, οι οποίες γίνονταν αρχικά ανώνυμα, για να αποφευχθεί η δημοσία έκθεση του ονόματος Rockefeller. Επίσης η οικογένεια Rockefeller, υποστήριζε σταθερά τις συνεχιζόμενες προσπάθειες της, που αφορούσαν τον πληθυσμιακό έλεγχο. Επιλογή της προώθησης των ιδεών της στην Ιαπωνία (χώρα του ναζιστικού άξονα) και οι σχέσεις και χρηματοδότηση από πλουτοκράτες καθώς και ο γάμος της δείχνουν την στροφή σε νέες πολιτικές επιλογές και το αγκάλιασμα των δράσεών της από τους ρατσιστές. Επίσης, το 1923 ίδρυσε τη National Committee on Federal Legislation for Birth Control, «Εθνική Επιτροπή Ομοσπονδιακής Νομοθεσίας για την Αντισύλληψη», που την υπηρέτησε ως Πρόεδρος μέχρι τη διάλυση της το 1937, εποχή που ο σκοπός της είχε ήδη επιτευχθεί κατά το μεγαλύτερο μέρος και ο έλεγχος των γεννήσεων κάτω από ιατρική επίβλεψη είχε νομιμοποιηθεί σε πολλές πολιτείες των ΗΠΑ. Το 1927, η Sanger βοήθησε να οργανωθεί το πρώτο “World Population Conference”, «Συνέδριο για τον Παγκόσμιο Πληθυσμό» στη Γενεύη. Τον Μάρτιο του 1925, ο Γάλλος θεωρητικός κατά των φυλετικών διακρίσεων Georges Vacher de Lapouge κλήθηκε από τη Margaret Sanger στο 6ο Διεθνές Συνέδριο Αντισύλληψης που πραγματοποιήθηκε στη Νέα Υόρκη.
Μεταξύ 1921 και 1926, η Sanger έλαβε πάνω από ένα εκατομμύριο επιστολές από μητέρες που ζητούσαν πληροφορίες για τον έλεγχο των γεννήσεων.
Από το 1916 είχε αρχίσει να παρουσιάζει τις απόψεις της σε πολλούς δημόσιους χώρους απευθυνόμενη σε διάφορες κοινωνικές ομάδες, όπως φοιτητικές εστίες, εκκλησίες, συλλόγους γυναικών, ιδιωτικές κατοικίες, θέατρα κ.λπ. και απευθυνόταν σε ποικίλα ακροατήρια, όπως εργαζομένων, εκκλησιαστικών, φιλελευθέρων, σοσιαλιστών, επιστημόνων, μελών club, φιλανθρωπικών οργανώσεων, συνειδητοποιημένων γυναικών κ.ά. Το 1926 έδωσε μια διάλεξη για τον έλεγχο των γεννήσεων στο γυναικείο τμήμα των επικουρικών της γνωστής οργάνωσης Ku Klux Klan στο Silver Lake του New Jerse.Είχε πια αλλάξει στρατόπεδο.
Το κοινό της αποτελείτο από γυναίκες που δεν είχαν ούτε την πιο στοιχειώδη γνώση ή άποψη πάνω στο θέμα της αντισύλληψης και του οικογενειακού προγραμματισμού. Ήταν σαν να προσπαθούσε να κάνει παιδιά να καταλάβουν. Ο πόλεμος στις ιδέες της και οι συνεχείς απογοητεύσεις την ώθησαν σε στρεβλές επιλογές και ταύτιση από γυναικείο κοινό με πολιτική στόχευση. Η ομιλία της Sanger έγινε δεκτή με πρωτόγνωρο ενθουσιασμό από τις γυναίκες της Ku Klux Klan και αυτό είχε ως αποτέλεσμα μια σειρά προσκλήσεων από παρόμοιες ομάδες οργανωμένων γυναικών. Η Sanger είχε σχηματίσει ένα αξιόλογο επιτελείο που τη βοηθούσε αποτελεσματικά στις πολυάριθμες διαφωτιστικές της εξορμήσεις. Το 1928, παραιτήθηκε από το αξίωμα του προέδρου της ABCL. Δύο χρόνια αργότερα, έγινε πρόεδρος του “Birth Control International Information Center”, «Διεθνές Κέντρο Πληροφοριών για τον Έλεγχο των Γεννήσεων». Το 1937, η Sanger έγινε πρόεδρος του “Birth Control Council of America”, «Συμβούλιο Ελέγχου Γεννήσεων της Αμερικής» και ξεκίνησε δυο εκδόσεις την “Birth Control Review” «Ανασκόπηση πάνω στον Έλεγχο των Γεννήσεων» και το “The Birth Control News”, «Τα Νέα της Αντισύλληψης». Από το 1939 έως το 1942, διατέλεσε επίτιμη εκπρόσωπος της “Birth Control Federation of America”, «Ομοσπονδία Αντισύλληψης Αμερικής». Στο βιβλίο της, “Women and the New Race” («Οι Γυναίκες και η Νέα Φυλή»), η Sanger λέει ότι είναι «πράξη ελέους» να σκοτώσεις βρέφη. Λέει ότι, «το πιο ελεήμον πράγμα που μια μεγάλη οικογένεια κάνει σε ένα από τα βρέφη της είναι να το σκοτώσει».
Από το 1952 έως το 1959, είχε εκλεγεί πρόεδρος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Οικογενειακού Προγραμματισμού, “International Planned Parenthood Federation”. Η οργάνωση αυτή, στη χρονική αυτή στιγμή, αποτελούσε το μεγαλύτερο ιδιωτικό διεθνές ίδρυμα για τον οικογενειακό προγραμματισμό. Η περίοδος της προεδρίας της στην παραπάνω κοινωφελή οργάνωση υπήρξε εξαιρετικά δημιουργική και καρποφόρα με σημαντική επέκταση των δραστηριοτήτων της.
Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου των προεδρικών εκλογών του 1960, η Sanger είχε θορυβηθεί από τις θέσεις του υποψήφιου John F. Kennedy για τον έλεγχο των γεννήσεων. Συγκεκριμένα ο Kennedy δεν πίστευε ότι ο έλεγχος των γεννήσεων πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο της κυβερνητικής πολιτικής. Έφτασε στο σημείο να απειλήσει ότι θα φύγει από τη χώρα αν ο Kennedy εκλεγεί, αλλά προφανώς αναθεώρησε όλα αυτά μετά την εκλογή του Kennedy, όπως και ο νεοεκλεγής πρόεδρος διαφοροποίησε κατά την πορεία τις αρχικές του θέσεις.
Κατά τις αρχές της δεκαετίας του 1960, η Sanger προωθεί τη χρήση του νέου διαθέσιμου επαναστατικού αντισυλληπτικού, πρόκειται για το περίφημο «χάπι», που δρώντας ορμονικά πάνω στην ωορρηξία πέτυχε τον αποτελεσματικό έλεγχο των γεννήσεων. Την εποχή αυτή η Sanger περιοδεύει όχι μόνο στις ΗΠΑ, αλλά και στο εξωτερικό, βοηθώντας στη δημιουργία νέων ιατρείων και κλινικών για την αντισύλληψη και τον οικογενειακό προγραμματισμό .
Η Sanger πέθανε στο Tucson της Αριζόνας στις 6 Νοεμβρίου του 1966, οκτώ ημέρες από τα 87α γενέθλια της και λίγους μονό μήνες μετά την απόφαση στην πολιτεία του Κονέκτικατ, που νομιμοποίησε τον έλεγχο των γεννήσεων για τα έγγαμα ζευγάρια. Η Sanger συνέγραψε αρκετά βιβλία μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονται «Γυναίκα και Νέα Γενιά», “Woman and the New Race” (1920), «Ο Άξονας του Πολιτισμού», “The Pivot of Civilization” (1922), «Ευτυχία στον Γάμο» “Happiness in Marriage” (1926), «Ο Αγώνας μου για Αντισύλληψη», “My Fight For Birth Control” (1931), καθώς και την «Αυτοβιογραφία», “Αutobiography” (1938).
Η Margaret Sanger αναμφισβήτητα υπήρξε μια ιδιαίτερα ισχυρή προσωπικότητα και σε αυτήν οφείλονται σε σημαντικό ποσοστό τα επιτεύγματα του γυναικείου κινήματος, όπως η νομιμοποίηση των εκτρώσεων στις περισσότερες χώρες, αλλά και η διαφώτιση του ευρύτερου κοινού και ιδιαίτερα των ομάδων χαμηλού κοινωνικοοικονομικού επιπέδου πάνω στην αντισύλληψη. Την εποχή της οξείας αντιπαράθεσης δέχθηκε σφοδρές προσωπικές επιθέσεις και μερικοί δε δίστασαν να την χαρακτηρίσουν θηλυκό Χίτλερ και άλλοι δολοφόνο άγγελο. Ο καθολικισμός την θεωρεί σατανική και βέβηλη καθώς αντιτίθεται στην «ευλογία» του Θεού την «ιερή μητρότητα». Οι ναζί ερμήνευσαν τις ιδέες της σαν έλεγχο γεννήσεων με ρατσιστικές προδιαγραφές. Γεγονός παραμένει, ότι ο Χίτλερ είχε εκφρασθεί κολακευτικά για το έργο της, μια και εκείνος είχε ήδη αρχίσει τη δική του ευγονική-φυλετική κάθαρση νομιμοποιώντας τις εκτρώσεις από τo 1934. Οι περισσότεροι που ασχολήθηκαν με το έργο της είχαν εκφρασθεί θετικά, με κολακευτικά λόγια και ευμενή σχόλια. Μεταξύ των πολλών δημοσιεύσεων παρατίθενται οι παρακάτω σχετικά πρόσφατες. Ellen Chesler, «Γενναία Γυναίκα, Η Μαργαρίτα Σάνγκερ και το κίνημα για τον έλεγχο των γεννήσεων στην Αμερική», Woman of Valor: Margaret Sanger and the Birth Control Movement in America, Miriam Reed, «Η Μαργαρίτα Σάνγκερ, η Ζωή της με τα Λόγια της», Margaret Sanger, Her Life in Her Words, Angela Frank, «Μαργαρίτα Σάνγκερ, Η Κληρονομιά της Ευγονικής», Margaret Sanger, Eugenic Legacy, Vicki Cox, «Μαργαρίτα Σάνγκερ, Επαναστάτρια για τα Δικαιώματα των Γυναικών», Margaret Sanger, Rebel for Women Rights, Ester Katz, «Επιλεγμένες Δημοσιεύσεις της Μαργαρίτας Σάνγκερ», Selected Papers of Margaret Sanger.
Σήμερα, περισσότερα από σαράντα χρόνια από το θάνατό της, που έχουν πια κατασιγάσει τα πάθη και έχουν σβήσει οι νωπές μνήμες, η αποτίμηση του έργου της και της προσφοράς της εμφανίζεται ιδιαίτερα θετική και ομολογουμένως η προσωπικότητα της, η δράση της και τα κείμενά της αναδεικνύουν όντως μια γενναία γυναίκα, γεννημένη μαχήτρια της ζωής. Το αποτέλεσμα υπήρξε απτό με τη δημιουργία, τον πολλαπλασιασμό και την πετυχημένη λειτουργία των κέντρων οικογενειακού προγραμματισμού σχεδόν σε ολόκληρο τον κόσμο, ιδιαίτερα εκεί που υπάρχει το μεγάλο πρόβλημα και ο έλεγχος των γεννήσεων είναι απολύτως απαραίτητος, στις υπό ανάπτυξη χώρες. Επίσης, η δράση της συντέλεσε αποφασιστικά στην απόκτηση γνώσεων πάνω στη λειτουργία της ανθρώπινης αναπαραγωγής από ευρύτερα κοινωνικά στρώματα. Το γεγονός βοήθησε αποτελεσματικά στον καλύτερο και πιο υπεύθυνο οικογενειακό προγραμματισμό, αλλά και στην πιο φυσιολογική σεξουαλική ζωή του ζευγαριού.
Η Sanger στην πραγματικότητα κατηγορήθηκε από τον καθολικικσμό ως μαρξίστρια, άθεη και και από την αριστερά ως ρατσίστρια με λατρεία για την ευγονική. Για παράδειγμα, – όπως και πολλοί ευγονιστές της εποχής της – έβλεπε τους Αβοριγίνες της Αυστραλίας, ως μη εξελιγμένα όντα με μικρή αξία, που θα μπορούσαν να γίνου αντικείμενο μελέτης για την απόκτηση καλύτερης γνώσης της εξέλιξης. Πίστευε ότι και άλλοι μαύροι λαοί δεν θα πρέπει να επιτρέπεται να εισέλθουν στο χώρο των λευκών γονιδίων.
Η Sanger ξεκίνησε την καριέρα της ως νοσοκόμα και «πολιτική επαναστάτισσα», έχοντας σχέση με την οργάνωση «International Workers of the World» (Διεθνείς Εργάτες του Κόσμου – IWW), μια οργάνωση που ίδρυσαν σοσιαλιστές και αναρχικοί το 1905 στο Σικάγο και με την Emma Goldman, την Εβραία αναρχική και ιδρύτρια του Αμερικανικού Κομμουνιστικού Κόμματος. Στην πρώτη εφημερίδα της «The Woman Rebel» γράφει: «Ο Έλεγχος των γεννήσεων έχει υπολογιστεί για να υπονομεύσει την εξουσία των Χριστιανικών Εκκλησιών. Ανυπομονώ να δω την ανθρωπότητα κάποια ημέρα ελεύθερη από την τυραννία του Χριστιανισμού όπως και του καπιταλισμού».
H Sanger ήταν αθεΐστρια. Οι άθεοι των ΗΠΑ, οι λεγόμενοι «Ουμανιστές ή Ανθρωπιστές» την ονόμασαν “ουμανίστρια της χρονιάς” το 1957.
Ήταν οπαδός του ευκαιριακού σεξ. Σύναψε μια βαθύτατη σχέση με τον Χάβελοκ Έλλις, ένα σύγχρονο ψευδοπροφήτη ο οποίος συνηγορούσε υπέρ μιας ποικιλίας εκκεντρικών σεξουαλικών πρακτικών, με την πεποίθηση πως αποτελούσαν κλειδιά «πνευματικής φώτισης» και δύναμης. Για την Σάνγκερ και τον μαχητικό τρόπο ζωής της, η έκτρωση έγινε απαραίτητη εφεδρεία, για τις ανάγκες των αποτυχημένων περιπτώσεων αντισύλληψης.
Η αμφιλεγόμενη αυτή αγωνίστρια πρότεινε τις ιδέες της σε λάθος εποχή. Ο ανελέητος πόλεμος του καθωσπρεπισμού και του πατριαρχικού καθολικισμού ακόμη και από τον αριστερό αντρικό πληθυσμό την έσπρωξαν σε λάθος συνεργασίες. Η ταχτική των χρηματοδοτήσεων-χορηγιών από εργοστασιάρχες (ναζιστική έμπνευση) που στήριξαν τα όνειρά της την διάβρωσαν. Τα πολιτικά προτάγματα της εποχής έδωσαν στις ιδέες της λάθος κατευθύνσεις.
Τελικά όμως διαπιστώνουμε ότι εξέφρασε αντιλήψεις οι οποίες εξ ολοκλήρου σήμερα έχουν υιοθετηθεί από το φεμινιστικό κίνημα, την ιατρική κοινότητα και τα πλέον δημοκρατικά και κοινωνικά κράτη.
Πηγές: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ & ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΑ Σ.Ι. Μανταλενάκης,
ΚΟΚΚΙΝΟΣ ΟΥΡΑΝΟΣ, www.oodegr.com