Γράφει η Ειρήνη Πετροπούλου
Είναι εξοργιστικό να βλέπεις ν’ αντιμετωπίζεται η ζωή σου και η προστασία των εργασιακών και μη δικαιωμάτων σου με τόση ψυχρή ελαφρότητα, όπως αυτή διαφόρων δημοσιευμάτων που – στην προσπάθεια να βγάλουν είδηση – οδήγησαν σε εγκληματική παραπληροφόρηση. Ο λόγος για το σχέδιο νόμου που κατατέθηκε στην Βουλή και που ελπίζουμε να αντικαταστήσει προς το καλύτερο τον Ν. 3304/2005, γνωστό και ως αντιρατσιστικό στην εργασία, και για την πληθώρα των δημοσιευμάτων σε έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο ότι (τάχα μου) εξίσωνε το σύμφωνο συμβίωσης με τον πολιτικό γάμο, με συνεπακόλουθο να ξεσηκωθεί κυριολεκτικά και μεταφορικά όλος ο συντηρητικός κόσμος και να αρχίσουν οι οδυρμοί, τα κλάματα και οι κατάρες προς μιαν και μόνο κατεύθυνση: τους lgbtqi+ ανθρώπους που κλήθηκαν για άλλη μια φορά να βάλουν τα πράγματα στην θέση τους λύνοντας αυτό το «περίπλοκο» μαθηματικό θεώρημα της εξίσωσης συμφώνου συμβίωσης με πολιτικό γάμο!
Να ξεκαθαρίσουμε κάτι εδώ. Πρώτον, δεν υπάρχει ούτε και τέθηκε ποτέ ζήτημα εξίσωσης, συνεπώς ο όποιος συσχετισμός έχει γίνει είναι εκ του πονηρού γιατί αδυνατώ να φανταστώ ότι επικρατεί τέτοια αγραμματοσύνη που κάποιοι δεν καταλάβαιναν τι ακριβώς διάβαζαν, τι έλεγαν και τι είδους είδηση δημιούργησαν. Δεύτερον, η αρχή της ίσης μεταχείρισης και η όποια νομοθεσία την αφορά δεν μπορεί να εφαρμοστεί με όρους παραπληροφόρησης που μόνο σε σύγχυση και αποπροσανατολισμό οδηγούν. Τρίτον, έχουμε να κάνουμε με ένα πολυνομοσχέδιο – αυτός ο τύπος νομοθετημάτων φοριέται πολύ τα τελευταία χρόνια – μέρος του οποίου πραγματεύεται θέματα ισότητας στην εργασία και απασχόληση με στόχο την εξάλειψη των διακρίσεων για λόγους σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας φύλου και χαρακτηριστικών φύλου. Αν αυτού του είδους η ισότητα σας πέφτει βαριά, αφήστε κατά μέρους τα κηρύγματα μίσους και δείτε τι επικρατεί και τι γίνεται στα εργασιακά και μετά ελάτε να συζητήσουμε ποιος θα μείνει εκτός αγοράς εργασίας και ποια έχει δικαίωμα να δουλεύει.
Πάμε τώρα σε πιο ουσιαστικά θέματα. Το πρώτο μέρος του πολυνομοσχεδίου πρόκειται να αντικαταστήσει τον Ν. 3304/2005 και να ενσωματώσει τις ενωσιακές οδηγίες 2000/43/ΕΚ (εφαρμογή της ίσης μεταχείρισης προσώπων ασχέτως φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής), 2000/78/ΕΚ (διαμόρφωση γενικού πλαισίου για την ίση μεταχείριση σε απασχόληση και εργασία) και 2014/54/ΕΕ (μέτρα που διευκολύνουν την άσκηση των δικαιωμάτων των εργαζομένων και των μελών των οικογενειών τους στο πλαίσιο της ελεύθερης κυκλοφορίας τους). Η οδηγία αυτή έπρεπε να είχε ενσωματωθεί στην ελληνική έννομη τάξη μέχρι τις 21/5/2016, ενώ οι δύο πρώτες έχουν ήδη ενσωματωθεί στον 3304 από το 2005 λίγο αφ’ ότου είχε εκπνεύσει η διορία ενσωμάτωσης τους. Ο νόμος ήταν αισθητά προβληματικός στην εφαρμογή του κυρίως γιατί κανένας δεν φρόντισε να ενημερώσει αναλόγως τις αρμόδιες υπηρεσίες με αποτέλεσμα να καταγγέλλεις δυσμενείς συνθήκες εργασίας ή απόλυση λόγω του σεξουαλικού σου προσανατολισμού και να σου λένε ότι αυτό είναι προσωπικό δεδομένο (!!!) κάτι που, εκ των πραγμάτων, ακύρωνε το πεδίο εφαρμογής του νόμου. Ο τότε νομοθέτης είχε μια εμμονή στην χρήση του όρου «γενετήσιος» αντί του ορθότερου «σεξουαλικός» προσανατολισμός, ενώ παρέλειψε να συμπεριλάβει την ταυτότητα φύλου, την έκφραση φύλου και τα χαρακτηριστικά φύλου, κάτι που διορθώνεται πλέον συν του ότι υπάρχει η προτροπή για έναρξη ενός κοινωνικού διαλόγου ανάμεσα στους φορείς του κράτους και της κοινωνίας των πολιτών ώστε να διασφαλιστεί η ίση μεταχείριση και να καταπολεμηθούν με ουσιαστικό τρόπο οι διακρίσεις.
Στα αρνητικά σημεία είναι η απουσία μνείας του σεξουαλικού προσανατολισμού, της ταυτότητας φύλου και των χαρακτηριστικών φύλου στην αρχή της ίσης μεταχείρισης σε τομείς όπως η κοινωνική προστασία, η κοινωνική ασφάλιση και υγειονομική περίθαλψη, των κοινωνικών παροχών και φορολογικών διευκολύνσεων, της εκπαίδευσης, της παροχής αγαθών, της στέγασης κλπ. Από τα λίγα που γνωρίζω οι κοινοτικές οδηγίες απλώς θέτουν τις ελάχιστες προδιαγραφές και όρους ενσωμάτωσης και η κάθε χώρα έχει το ελεύθερο να παρέχει ευρύτερη προστασία. Σε αυτό το σημείο υστερούσε και ο 3304 αφήνοντας την προστασία των ΛΟΑΤΚΙ ανθρώπων σε παροχή υπηρεσιών και αγαθών σε… δημιουργική ασάφεια! Επίσης, ο 3304 ήταν προβληματικός και σε θέματα ίσης μεταχείρισης λόγω ηλικίας και, δυστυχώς, δεν βλέπω το νέο σ/ν να παρέχει εχέγγυα ίσης μεταχείρισης και προστασίας όχι μόνο της νεανικής εργασίας, των ατόμων άνω των 40 ετών στην αγορά εργασίας, των γυναικών που ακόμα ζητούν ίση αμοιβή για ίση εργασία, των οροθετικών, των ΑΜΕΑ κλπ. Χρειάζεται παραπάνω προσοχή σε αυτά τα σημεία από ένα κράτος που εφαρμόζει πρωτοβουλίες με τις οποίες προστατεύονται όλοι οι πολίτες ισότιμα και ισόνομα. Θα μπορούσε, μέσα στα πλαίσια αυτά, να διευρυνθεί το πεδίο των αρμοδιοτήτων της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων, ενδεχομένως και η μετονομασία της σε Γενική Γραμματεία Ισότητας με μέριμνα την δημιουργία ενός θεσμικά προστατευμένου περιβάλλοντος που θα διασφαλίζει τις ίσες ευκαιρίες για όλες και όλους. Μια αποτελεσματικότερη εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης στην πράξη θα ήταν και η δημιουργία ενός ενιαίου, σαφούς και νομικά άρτιου πλαισίου με την ενσωμάτωση της Σύστασης 2010(5) του Συμβουλίου της Ευρώπης και του 12ου Πρωτοκόλλου της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου.
Καινοτομία του σ/ν, έναντι του 3304, είναι η ανάθεση της αρμοδιότητας παρακολούθησης και προώθησης της εφαρμογής στον Συνήγορο του Πολίτη για δημόσιο, ευρύτερο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. Επίσης, επανακαθορίζεται στα πρότυπα του Ν. 3896/2010 η συνεργασία ανάμεσα σε Συνήγορο και Σ.ΕΠ.Ε., αν και εδώ θα μπορούσαν να είχαν εμπλακεί και άλλοι φορείς όπως ο Συμπαραστάτης του Δημότη, ο Συμπαραστάτης της Περιφέρειας, οι Τομείς Ισότητας των Δήμων και Περιφερειών κλπ. Θεωρώ, τέλος, άκαιρο και άστοχο να απαιτείται Προεδρικό Διάταγμα μετά από πρόταση έξι υπουργείων για την επέκταση του νόμου πέραν της εργασίας και της απασχόλησης. Οφείλουμε πλέον ως κράτος να εφαρμόσουμε την αρχή της ίσης μεταχείρισης καθολικά και όχι με όρους σταυρολέξου οριζοντίως ή καθέτως κατά το δοκούν.