Γράφει η Ειρήνη Πετροπούλου
Ως ανυπόστατους ζήτησε να κριθούν οι πολιτικοί γάμοι που είχαν τελεστεί τον Ιούνιο του 2008 ανάμεσα σε δύο ομόφυλα ζευγάρια (γνωστοί και ως γάμοι της Τήλου) ο εισηγητής της υπόθεσης αναίρεσης που είχε ασκήσει ομοφυλόφιλο ζευγάρι ανδρών κατά σχετικής εφετειακής απόφασης. Το σκεπτικό του αρεοπαγίτη εισηγητή ήταν ότι από τις διατάξεις του Αστικού Κώδικα και από την ισχύουσα νομοθεσία δεν είναι επιτρεπτός ο πολιτικός γάμος μεταξύ ομόφυλων ζευγαριών και έκρινε αναγκαία τη θέσπιση με ρητή νομοθετική διάταξη του γάμου μεταξύ ομοφυλόφιλων. Το πολιτικό τμήμα του Αρείου Πάγου επιφυλάχθηκε να εκδώσει την σχετική απόφαση του πιθανότατα κατά το νέο έτος.
Σύμφωνα με το Αστικό Δίκαιο – και ειδικότερα το Άρθρο 1350 του Α.Κ. με το οποίο ορίζονται οι προϋποθέσεις για τη σύναψη γάμου – ικανοί για σύναψη πολιτικού γάμου είναι οι μελλόνυμφοι που έχουν συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας τους με ρητή, αυτοπρόσωπη και χωρίς αίρεση ή προθεσμία συμφωνία τους. Δεν γίνεται καμία μνεία, ρητή ή όχι, στην διαφορετικότητα του φύλου των μελλονύμφων, κάτι που δυστυχώς τείνει να περνά σχεδόν απαρατήρητο από την ερμηνευτική του συγκεκριμένου νόμου – η οποία γίνεται με όρους ετεροκανονικότητας και με τρόπο που να παιδαγωγεί χωρίς να διαταράσσει το τρίπτυχο “άντρας-γυναίκα-παιδί” ή να χαλά την ισορροπία του άλλου τριπτύχου “Πατρίς-Θρησκεία-Οικογένεια”!
Ουσιαστικά, με αυτό το σκεπτικό κάθε άλλη μορφή οικογένειας τίθεται αυτομάτως κάτω από το μικροσκόπιο της επιστήμης που καλείται να κρίνει την “ικανότητα” και μη με στερεοτυπικούς όρους και νόρμες που μόνο για τον κάλαθο των αχρήστων είναι. Ο γάμος, ως θεσμός, έχει διαφοροποιηθεί με την πάροδο του χρόνου και το ίδιο έχει συμβεί στο πολιτισμικό του περιεχόμενο. Κάποτε, για να σας δώσω μερικά παραδείγματα, ο γάμος συνοδευόταν από κάποια προίκα, η γυναίκα αναλάμβανε την ανατροφή των παιδιών και την οικογενειακή καθημερινότητα, οι μελλόνυμφοι έπρεπε να ανήκουν στην ίδια φυλή, ενδεχομένως στην ίδια κοινωνική τάξη και με το ίδιο οικονομικό επίπεδο και αν υπήρχε κανένα κτήμα με οπωροφόρα δέντρα ήταν πάντα καλοδεχούμενο από την οικογένεια του γαμπρού. Κανένα βέτο δεν είχε ασκηθεί στο θέμα της μεγάλης διαφοράς ηλικίας όπου ο ένας ήταν σχεδόν παππούς και η άλλη παιδίσκη. Μια χαρά ήταν κάποτε αυτοί οι γάμοι μιας και η σύζυγος πέρα από την ανατροφή των παιδιών και την φροντίδα του σπιτιού θα αναλάμβανε, με το πέρασμα του χρόνου, να γηροκομήσει και τον άντρα της πέρα από όλους τους υπερήλικες της οικογένειας.
Οι κοινωνικές αλλαγές τροποποίησαν όλη αυτή την εικόνα δίνοντας άλλο κοινωνικό στάτους στον γάμο που, πλέον βασίζεται στον έρωτα, την συντροφικότητα και την οικειότητα. Μπορεί να είναι θρησκευτικός ή πολιτικός, να έχει ή να μην έχει παιδιά, ενδεχομένως κρεβατοκάμαρα με θέα προς τον παράδεισο και ένα μονόπετρο, μισόβερο ή ολόβερο δακτυλίδι στον παράμεσο. Η αναγνωρισμένη αυτή σχέση προστατεύεται θεσμικά έτσι που οι σύζυγοι να αισθάνονται ασφαλείς ότι κανένας δεν θα έλθει σε άσχετο χρόνο όχι μόνο να την αμφισβητήσει αλλά και να την ακυρώσει. Μια φιλελεύθερη κοινωνία θα περιφρουρούσε το ατομικό δικαίωμα κάθε ανθρώπου να συνάψει γάμο με τον άνθρωπο που επιθυμεί χωρίς να δεσμεύεται από την ετερότητα των φύλων, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την ταυτότητα και τα χαρακτηριστικά φύλου. Κάτω από αυτές τις συνθήκες θα μιλάγαμε για ισότητα, ισοπολιτεία και ισονομία, όρους και έννοιες που αναφέρουμε συχνά όταν πιάνουμε στην πένα μας το ζήτημα της ισότητας στον πολιτικό γάμο. Όταν το θέμα περιστρέφεται γύρω από την αναγνώριση των σχέσεων των ζευγαριών του ίδιου φύλου, η παραβίαση της αρχής της ισότητας και των βασικών αστικών δικαιωμάτων γίνεται διάχυτη σε σημείο που να ξεπερνά τα όρια κάθε κοσμιότητας και να φτάνει σε σημείο ρητορικής μίσους. Το μεν Κράτος δείχνει να αναγνωρίζει δειλά μια κοινωνική πραγματικότητα μέσω του συμφώνου συμβίωσης, όμως αρνείται να λάβει τα απαραίτητα δραστικά μέτρα που θα έθεταν τέλος σε κάθε πράξη διάκρισης, απαξίωσης και χλευασμού. Ουσιαστικά, η απουσία αναγνώρισης του δικαιώματος στην γονεϊκότητα σε ένα ομόφυλο ζευγάρι αποτελεί θεσμική διάκριση του ίδιου του κράτους απέναντι στο ζευγάρι, την κοινωνική θέση των μελών του, των σχέσεων που δημιουργούνται και της οικογένειας έτσι όπως διαμορφώνεται. Με απλά λόγια, το κράτος αντί να φροντίσει ώστε να διασφαλιστούν διάφορα πρακτικά ζητήματα της ζωής ενός ζευγαριού, τα αφήνει μετέωρα και έρμαια των διαθέσεων της εκάστοτε πολιτικής και εκκλησιαστικής ηγεσίας. Η ετερότητα (διαφορετικότητα των φύλων) των μελλονύμφων χρησιμοποιείται ως ασπίδα προστασίας του γάμου ως θεσμού ώστε να αποφευχθεί η πιθανότητα παιδοθεσίας και αναδοχής από τα ομόφυλα ζευγάρια. Εδώ κρύβεται η ουσία της άρνησης της αναγνώρισης ενός αστικού δικαιώματος, όπως αυτό του πολιτικού γάμου, και οι όποιες άλλες δικαιολογίες είναι απλώς οδοντόκρεμες!
Αυτό που με έχει πραγματικά εκπλήξει και προβληματίσει είναι η απουσία μιας κάποιας ανακοίνωσης, ενημέρωσης και ίσως ενός καλέσματος για κινητοποίηση και παρουσία της LGBTQI+ κοινότητας έξω από το κτίριο του Αρείου Πάγου την ημέρα που συζητήθηκε η αναίρεση κατά της απόφασης του Εφετείου της Δωδεκανήσου που ζήτησε το ένα εκ των δύο ζευγαριών. Αυτό δεν είναι μόνο θέμα κακών αντανακλαστικών των LGBTQI οργανώσεων αλλά και μιας νοσηρής μυστικοπάθειας που μόνο προβλήματα δημιούργησε στις σχέσεις των ίδιων των οργανώσεων μεταξύ τους, μεταξύ των μελών τους και μεταξύ του ευρέως κοινού που περιμένει από τους ακτιβιστές να ενημερωθεί και όχι από τα δημοσιεύματα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τις εφημερίδες.
Η επόμενη μέρα της απόφασης του πολιτικού τμήματος του Αρείου Πάγου θα μας βρει ή να πανηγυρίζουμε άλλη μια νίκη στον μακρύ δρόμο της ισότητας ή σε προετοιμασίες για το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων των Ανθρώπου.