Το cnn.greece.gr έχει δημοσιεύσει πλήθος άρθρων και αναλύσεων για την προετοιμαζόμενη από την κυβέρνηση αναθεώρηση του οικογενειακού δικαίου, εδώ και μήνες, με ένθερμη υποστήριξη της υποχρεωτικής συνεπιμέλειας τέκνων σε περίπτωση διαζυγίου/χωρισμού. Σε πολλές περιπτώσεις τα άρθρα περιέχουν μομφές για τις γυναίκες και μισογυνισμό. Μετά από συζητήσεις και διαμαρτυρίες πολλών γυναικών για την μονόπλευρη αυτή ενημέρωση, η συγγραφέας του άρθρου, ως μέλος της Επιτροπής, συνέταξε ένα κείμενο για να εκθέσει και την άλλη άποψη, με τεκμηριωμένα και ψύχραιμα επιχειρήματα, τα οποία έχουν βέβαια εκτεθεί πολλές φορές σε άρθρα που δημοσιεύουμε στο Μωβ. Προσπάθησε για 12 ημέρες να πείσει το μέσον αυτό να δημοσιεύσουν την δική της ανάλυση, αλλά μάταια περίμενε και επανερχόταν με τηλεφωνήματα στο αίτημά της. Το Μωβ θεωρεί ότι η στάση αυτή είναι αντιδημοκρατική αλλά και παράνομη, και μάλιστα από ένα μέσον διεθνούς εμβέλειας όπως το CNN. Σ.Β.
Οικογενειακό δίκαιο, πρόοδος ή επιστροφή στην πατριαρχία;
Γράφει η Ιλεάνα Σακκά
Με απόφαση του ο Υπ. Δικαιοσύνης (30.03.2020 Αρ. Πρωτ.:15479οικ./Φ.342) συνέστησε Ειδική Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή με αντικείμενο την αναμόρφωση του οικογενειακού δικαίου και επανήλθε στην ημερήσια διάταξη η συζήτηση για αλλαγές στο οικογενειακό δίκαιο, με την αιτιολογία ότι πέρασαν 40 χρόνια από τον αρχικό νόμο 1329/83 και υπάρχει ανάγκη για εκσυγχρονισμό.
Αφ’ ότου η νομοπαρασκευαστική επιτροπή περαίωσε το έργο της μέχρι σήμερα έχουν δει το φώς της δημοσιότητας τρία διαφορετικά κείμενα-προτάσεις για σχέδιο νόμου με κατάθεση-αναίρεση διατάξεων, με αντιφάσκουσες έννοιες και κανείς/καμία δεν μπορεί να καταλήξει στο τι θέλει να κάνει ο Υπουργός.
Η διατυπωθείσα γνώμη ότι θα είναι προς όφελος της ισότητας των φύλων, από ένα κυβερνητικό κόμμα που ο Πρωθυπουργός δηλώνει ότι «η γυναίκα είναι για το σπίτι» και πρεσβεύει «πατρίς, θρησκεία, οικογένεια», με αυτό το σκεπτικό μεταφέρει την γραμματεία ισότητας των φύλων από το Υπουργείο Εσωτερικών στο Εργασίας και την μετονομάζει σε Γενική Γραμματεία Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων και στην συνέχεια την «προάγει» σε Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων, χωρίς να έχει ορίσει ακόμα Γενική Γραμματέα, δεν μας πείθει.
Ο νόμος για το οικογενειακό δίκαιο είναι κατάκτηση του γυναικείου κινήματος και είναι ο πλέον προοδευτικός στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Όλη αυτή η διαδικασία έχει, νομίζω, ως αφετηρία αίτημα κάποιων πατεράδων για υποχρεωτική συνεπιμέλεια, με το σκεπτικό ότι στον υπάρχοντα νόμο δεν αναφέρεται ρητά ότι έχουν την δυνατότητα ουσιαστικής παρέμβασης στη ζωή του παιδιού τους μετά το διαζύγιο ή το χωρισμό.
Με βάση την ισότητα των φύλων και την εναρμόνιση εργασιακής και οικογενειακής ζωής το γυναικείο κίνημα αναγνωρίζει την αξία της πατρότητας και διεκδικεί ανακατανομή του χρόνου που διατίθεται από τους γονείς στην φροντίδα των παιδιών και του νοικοκυριού, ώστε να ασχολούνται ουσιαστικά και οι πατέρες με τα παιδιά τους και να απελευθερώνεται χρόνος για τις γυναίκες για την προσωπική εξέλιξη και ανάπτυξή τους. Και βέβαια, λοιπόν, οι πατέρες έχουν την ίδια ευθύνη για την επιμέλεια του παιδιού τους .
Αν αυτό είναι το αίτημά τους, δεν υπάρχει πρόβλημα, γιατί το υπάρχον οικογενειακό δίκαιο και η Διεθνής σύμβαση για τα Δικαιώματα του παιδιού, που είναι νόμος και στην χώρα μας, αντιμετωπίζουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο αυτό το ζήτημα.
Με βάση διάταξη άρθρου (1513 Α.Κ) είναι δυνατή η από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας, εφόσον βέβαια οι γονείς συμφωνούν ορίζοντας τον τόπο διαμονής του παιδιού τους. Συνεπώς, υπάρχει σχετική πρόβλεψη στο οικογενειακό μας δίκαιο που αποτέλεσε σπουδαία τομή, με μόνη προϋπόθεση οι γονείς να είναι ώριμοι και να μην έχουν εχθρικές σχέσεις και διαφορές ως προς τον τρόπο ζωής και, που λόγω της σοβαρότητας και ωριμότητάς τους, λαμβάνουν σοβαρά υπόψη το συμφέρον του παιδιού και επιθυμούν ο ενδεχόμενος ψυχικός τραυματισμός από το χωρισμό τους να είναι όσο το δυνατό μικρότερος.
Επικαλούνται γι’ αυτό το Ψήφισμα 2079 του 2015 του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, που αναφέρει σχετικές πρακτικές άλλων χωρών (Σουηδία, Γαλλία, κλπ.) καθώς και απαραίτητες δομές και θεσμούς που αποτελούν τις προϋποθέσεις, χωρίς να παίρνουν υπ’ όψη τους το επίπεδο ανάπτυξης κουλτούρας κάθε χώρας, όσον αφορά την ισότητα των φύλων, όπως άλλωστε καταδεικνύουν και τα πρόσφατα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων(EIGE) που δημοσίευσε τον Δείκτη Ισότητας των Φύλων για το 2019.
Ο υπάρχων νόμος για το οικογενειακό δίκαιο σε συνδυασμό με τον ν.2447/96 περιέχουν υποχρεώσεις εκ μέρους της πολιτείας για συγκρότηση οικογενειακού δικαστηρίου, όσο και κοινωνικές δομές. Ωστόσο, από έλλειψη πολιτικής βούλησης της Πολιτείας δεν ιδρύθηκαν ποτέ και μάλιστα σε κάθε Πρωτοδικείο οι αυτοτελείς κοινωνικές υπηρεσίες.
Οι κοινωνικές αυτές υπηρεσίες θα ήταν στελεχωμένες από εξειδικευμένο προσωπικό, θα διενεργούσαν ενδελεχή κοινωνική έρευνα των συνθηκών διαβίωσης του παιδιού, με την υποχρέωση σύνταξης γραπτής έκθεσης και ασφαλώς θα συνέδραμαν ουσιαστικά στον/στην δικαστή που θα επιλαμβάνονταν την εκάστοτε οικογενειακή υπόθεση.
Ακόμα και το ψήφισμα του Συμβουλίου της Ευρώπης αναφέρει ότι υπάρχει ανάγκη διαμεσολάβησης ανάμεσα στους γονείς με επιμελητές και διεπιστημονική ομάδα. Αναφέρει, ακόμα, ότι δεν έχει κυρωθεί από την χώρα μας η 192 σύμβαση του 2003, που αφορά την επικοινωνία γονέων και τέκνων.
Τα κείμενα –σχέδια νόμου που κυκλοφορούν προέκυψαν από μία νομοπαρασκευαστική επιτροπή, όπου μετείχαν εκπρόσωποι των συλλόγων πατεράδων, με την επαγγελματική τους ιδιότητα φυσικά, για να μην προκαλέσουν, και απουσίαζε παντελώς το γυναικείο κίνημα, που το αφορά άμεσα.
Σαράντα χρόνια μετά την ψήφιση του 1329/83 και είκοσι τέσσερα χρόνια μετά την ψήφιση του 2447/96 θα περιμένει κάποιος/κάποια η πολιτεία
-να προχωρήσει στην ίδρυση οικογενειακών δικαστηρίων, στην δημιουργία σώματος διαμεσολαβητών με διεπιστημονική στελέχωση (παιδοψυχολόγοι, παιδοψυχίατροι, κοινωνικοί λειτουργοί, κοινωνιολόγοι, κλπ) που θα παρέχουν δωρεάν τις υπηρεσίες τους στα υπό διάσταση ζευγάρια, θα προβαίνουν σε κοινωνική έρευνα και θα υποβοηθούν το έργο των δικαστών.
Η διαμεσολάβηση θα πρέπει να προηγείται του διαζυγίου, εκτός από τις περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας. Απαιτείται:
-να κυρωθεί άμεσα από τη χώρα μας η Νο 192 σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης, για την επικοινωνία γονέων και τέκνων (Convention on Contact concerning Children), η οποία έχει υπογραφεί από τις 9/10/2003 χωρίς να έχει κυρωθεί μέχρι σήμερα.
-να αναλαμβάνει η πολιτεία την καταβολή ποσού για την εν γένει φροντίδα του τέκνου, όταν και οι δύο γονείς είναι άνεργοι, στο πλαίσιο ανταποδοτικότητας των φόρων, όπως εξ άλλου αναφέρεται και στη Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, ώστε να υπάρχει μηνιαία οικονομική στήριξη από την πολιτεία στο γονέα που έχει την επιμέλεια, ανεξάρτητα αν εργάζεται ή όχι, στο πλαίσιο της προστασίας του ανηλίκου από τη φτώχια(μακροχρόνια οικονομική κρίση, μικροί μισθοί, μεγάλη καθυστέρηση και μη εκτέλεση αποφάσεων για διατροφή), όπως συμβαίνει εδώ και δεκαετίες στις χώρες της Ευρώπης .
To πνεύμα και το γράμμα της πρότασης νόμου αντίκειται σε βασικές διατάξεις της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης γι’ αυτό και η τυχόν ψήφισή του μπορεί να προσβληθεί και να ακυρωθεί (άρθρα 31,παρ.1 και 2 και 45, παρ.2).
Τα παιδιά δεν είναι ιδιοκτησία των γονέων, αλλά ανεξάρτητες προσωπικότητες. Οι γονείς, που συνέβαλαν να έρθουν στον κόσμο, είναι υποχρεωμένοι να διασφαλίζουν τα δικαιώματά τους και να συμβάλουν στην ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους, σύμφωνα και με την Διεθνή σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού.
Η υποχρέωση των γονέων δεν επιβάλλεται με νόμο, αλλά αποτελεί ηθική υποχρέωσή τους η φροντίδα των παιδιών.
Εξ άλλου κατά την διαδικασία των διαζυγίων μόνο το 8% των πατεράδων διεκδικεί την επιμέλεια του τέκνου.
Με επιβολή της άποψής τους οι μπαμπάδες στα ραδιοτηλεοπτικά μέσα και άσκηση bulling σε όσους/όσες έχουν αντίθετη άποψη δεν στοιχειοθετείται δικαίωμα. Πολύ δε περισσότερο με απαράδεκτους χαρακτηρισμούς για γυναίκες που διεκδικούν και για μαχόμενες φεμινίστριες και φεμινιστικό κίνημα.
Γίνεται φανερό ότι το πρόβλημα δεν είναι η συνεπιμέλεια, αλλά η πατρική εξουσία που προϋπήρχε πριν τον ν.1329/83, ο οποίος διασφαλίζει την ισότητα των φύλων. Απώτερος στόχος είναι το πισωγύρισμα στην πατριαρχία με την επιβολή δια νόμου της υποχρεωτικής συνεπιμέλειας και της εναλλασσόμενης κατοικίας.
Τίποτα λιγότερο, τίποτα περισσότερο.
10.2.2021 Ιλεάνα Σακκά,
μέλος της επιτροπής των γυναικείων οργανώσεων για το οικογενειακό δίκαιο και την συναινετική συνεπιμέλεια