Στο μέσον του καλοκαιριού, υποβάλλεται για ψήφιση το Σχέδιο Δράσης για την Ισότητα των Φύλων, εκ μέρους της κυβέρνησης. Αρκετές γυναικείες οργανώσεις συζητήσαμε γι’ αυτό, παρά τις ασφυκτικές συνθήκες λόγω απουσιών, διακοπών και γενικότερου κλίματος, και το κείμενο που ακολουθεί αποτελεί μια συνισταμένη των προτάσεών μας. Τονίζουμε ότι το καλοκαίρι είναι τελείως ακατάλληλη περίοδος για μια τέτοια πρόταση, ενώ δεν έγινε διαβούλευση με τις γυναικείες οργανώσεις. Το Σχέδιο Δράσης όμως προχωρεί δυστυχώς κανονικά, και βρίσκεται στη διαβούλευση του υπουργείου, έως τις 13 Αυγούστου. Παροτρύνουε οργανώσεις, συλλογικότητες και μεμονωμένα άτομα να υποβάλουν τις απόψεις τους. Σ.Β.
Προς τον
Υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων
Κύριο Κωστή Χατζηδάκη
Υφυπουργό Εργασίας και
Κοινωνικών Υποθέσεων
Δημογραφικής και
Οικογενειακής Πολιτικής και
Ισότητας των Φύλων
Κυρία Μαρία Συρεγγέλα
Προς την
Γενική Γραμματέα Δημογραφικής και
Οικογενειακής Πολιτικής και
Ισότητας των Φύλων
Κυρία Γιάννα Χορμόβα
28 Ιουλίου 2021
ΥΠΟΜΝΗΜΑ
«Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ισότητα των Φύλων:
Σχόλια και προτάσεις στην ανοιχτή δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση των γυναικείων οργανώσεων και συλλογικοτήτων που προσυπογράφουν»
Α. Εισαγωγικό Σημείωμα
Ως εισαγωγική παρατήρηση επί του κειμένου του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ισότητα των Φύλων (ΕΣΔΙΦ) πρέπει να διατυπωθεί η μη ευκρινής αποτύπωση εντός του κειμένου, ενός κεντρικού στόχου, κάτι που δεν παρατηρήθηκε με τα προηγούμενα σχέδια δράσης. Επιπλέον στο σχέδιο δεν αξιοποιούνται και δεν μνημονεύονται τα διδάγματα της πρόσφατης πανδημίας σε σχέση με την ισότητα των φύλων ιδίως στα πεδία της υγειονομικής φροντίδας, της τηλεργασίας και της βίας κατά των γυναικών, γεγονός που κάνει το σχέδιο να μοιάζει αποκομμένο από την πραγματικότητα σαν να εκπονήθηκε εκτός και μακριά από την βιωμένη καθημερινότητα και τις τρέχουσες συνθήκες .
Βεβαίως θα μας επιτρέψετε στο σημείο αυτό να εκφράσουμε και την δικαιολογημένη απογοήτευση μας για το γεγονός ότι στο ΕΣΔΙΦ δεν υπάρχει και καμία αναφορά στις φεμινιστικές οργανώσεις πράγμα αναμενόμενο καθόσον το Εθνικό Συμβούλιο Ισότητας δεν αξιοποίησε ουσιαστικά τις φεμινιστικές οργανώσεις στη συζήτηση για το ΕΣΔΙΦ, τη στιγμή μάλιστα που τα περισσότερα μέλη του προέρχονται από δημόσιους οργανισμούς και η αξιοποίηση της εμπειρίας των φεμινιστικών οργανώσεων και της άμεσης καθημερινής επαφής τους με τα προβλήματα που άπτονται των θεμάτων που πραγματεύεται το σχέδιο και ουσιαστικότερη θα έκανε την προσέγγιση των θεμάτων και θα βοηθούσε στην άμβλυνση της εντύπωσης, ότι το σχέδιο διατυπώθηκε σε ¨συνθήκες εργαστηρίου¨ .
Ακολούθως, θα ήταν χρήσιμο για όσες και όσους ασχολούνται εκ του σύνεγγυς με τα ζητήματα αυτά να υπάρχει αναφορά στο σχέδιο για το ποιες προτάσεις του Εθνικού Συμβουλίου Ισότητας υιοθετούνται στο ΕΣΔΙΦ και ποιες όχι. Επίσης ενώ το κείμενο είναι δομημένο κατά τρόπον ώστε να προτάσσονται τα Υπουργεία, αφενός δεν υφίσταται εννοιολογική σύνδεση μεταξύ των κειμένων τους αφετέρου και οι 67 δράσεις που αναφέρονται στο ΕΣΔΙΦ επαναλαμβάνουν αυτά που γράφουν τα Υπουργεία.
Ας μας επιτραπεί να σημειώσουμε – το αυτονόητο ενδεχομένως- ότι κάθε ουσιαστική τοποθέτηση επιβάλλεται να συνοδεύεται από πρόβλεψη προϋπολογισμού και αναφορά στις χρηματοδοτήσεις του ΕΣΠΑ και στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Επίσης πρέπει να παρατηρηθούν ότι χρησιμοποιούνται πρωτόλειοι δείκτες για τους 4 στόχους του ΕΣΔΙΦ, ότι στα θέματα βίας χρησιμοποιείται ο ίδιος ποσοτικός δείκτης σε όλες τις μορφές βίας , ότι δεν υπάρχει πρόβλεψη διυπουργικής επιτροπής για το συντονισμό των δράσεων των Υπουργείων και ότι απουσιάζει εντελώς το ΚΕΘΙ και η ενίσχυση των δράσεων της βιβλιοθήκης.
Σε σχέση με τις παρούσες συνθήκες, την τρέχουσα πραγματικότητα, την πρόσφατη νομοπαρασκευαστική και νομοθετική διαδικασία και το κυβερνητικό έργο, οι στόχοι για την ισότητα που θέτει το ΕΣΔΙΦ και για την καταπολέμηση της ενδοοικογενειακής βίας μάλλον υπονομεύονται αντί να προάγονται στη πράξη (παράδειγμα ο πρόσφατος νόμος αλλαγής του οικογενειακού δικαίου που και τις ενδοοικογενειακές εντάσεις υποθάλπει και την παρέμβαση της δικαιοσύνης σε ζητήματα ενδοοικογενειακής βίας δυσχεραίνει ).
Δεν αποτελεί πεσιμισμό ή κινδυνολογία η άποψη ότι με τέτοια νομοθετική παραγωγή, η αξιολόγηση της χώρας μας στα ζητήματα ισότητας των φύλων πρόκειται να λάβει ακόμη πιο χαμηλή βαθμολογία στο δείκτη ισότητας του EIGE.
Δεν μπορούμε παρά να επισημάνουμε την ολιγωρία που σημειώνεται στην εφαρμογή δράσεων και πολιτικών που είχαν ανακοινωθεί πριν μεγάλο διάστημα και των οποίων την υλοποίηση αναμένουμε ως καίριας και αποφασιστικής σημασίας (ενόψει και των αποτρόπαιων εγκλημάτων που συνταράσσουν την κοινωνία μας) όπως τη δημιουργία ειδικών τμημάτων – γραφείων εντός της αστυνομίας για την αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών ( μόλις ανακοινώθηκε η πιλοτική δημιουργία τμήματος στο Περιστέρι) και την πλατφόρμα #ΜeΤoo, η οποία παρότι ανακοινωθείσα επισήμως και πολυαναμενόμενη, εντούτοις δεν φαίνεται πουθενά εντός του σχεδίου.
Δεν μπορεί επίσης να κριθεί θετικά η επιλογή της μη ενίσχυσης της γραμμής βοήθειας 15900 η οποία δέχεται καταγγελίες για όλες τις περιπτώσεις βίας κατά των γυναικών σε συνδυασμό με την επιλογή για ξεχωριστή γραμμή υποστήριξης μόνο για τις/τους αθλήτριες/τες για την καταγγελία βίας/παρενόχλησης σε βάρος τους. Πάγια θέση των φεμινιστικών οργανώσεων αποτελεί ότι οι δομές πρόληψης και αντιμετώπισης της βίας κατά των γυναικών πρέπει να συμπεριλαμβάνονται μόνιμα στον κρατικό προϋπολογισμό.
Επίσης, επισημαίνουμε ότι στη σελίδα 22 και στο σημείο «Δράση 1.4.3 Πρόληψη και αντιμετώπιση trafficking και πορνείας – survival sex», ενώ γίνεται αναφορά σε πόρισμα για την πορνεία από ομάδα εργασίας που έχει συσταθεί στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη με τη συμμετοχή του Γ.ΕΘ.ΕΙΣ. για την επανεξέταση του ν. 2734/1999 (Α’ 161) «περί εκδιδόμενων επ’ αμοιβή προσώπων» και το περιεχόμενο του οποίου δεν έχει γίνει γνωστό, εντούτοις απουσιάζει η αναφορά στο ήδη υπάρχον -από το 2018 – πόρισμα της ΓΓΙΦ για το θέμα αυτό.
Σημαντική η οπισθοδρόμηση και στο θέμα της ποσόστωσης των γυναικών στα διοικητικά συμβούλια, με εύγλωττο το παράδειγμα των αθλητικών σωματείων όπου καταργήθηκε η ποσόστωση στα συμβούλια για να προστεθεί στα ψηφοδέλτια, με αποτέλεσμα την κατ’ ουσίαν μείωση της συμμετοχής των γυναικών.
Τέλος σημαντική παράλειψη του σχεδίου αποτελεί η μη αξιοποίηση των ερευνών που είχαν εκπονηθεί για τις αγρότισσες και το ασφαλιστικό τη στιγμή μάλιστα που ο νέος εργασιακός νόμος προμηνύει μεγάλες δυσκολίες για τις γυναίκες στο πεδίο της απασχόλησης με τις προβλέψεις του για εντατικοποίηση της εργασίας μέσω της τηλεργασίας, για τις απολύσεις και την κατάργηση του 8ωρου.
Β. Επί μίας εκάστης των θεματικών ενοτήτων
Β1 Πρόληψη και καταπολέμηση έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας
Σε ό,τι αφορά τα ζητήματα της ενδοοικογενειακής βίας αρκεί και μόνο η πολιτική βούληση της πλήρους ενσωμάτωσης των διατάξεων της σύμβασης της Κωνσταντινούπολης που αν δεν ενσωματωθεί κατ ουσίαν στην νομοθεσία μας παρέλκει η παρακολούθηση εφαρμογής της.
Ακολούθως υφίστανται ήδη πρωτόκολλα διάγνωσης και διαχείρισης ενδοοικογενειακής βίας, πρωτόκολλα αντιμετώπισης διεμφυλικής βίας , διαδικασίας εξέτασης θυμάτων και μαρτύρων, που έχουν εκπονηθεί από εγκεκριμένους φορείς και οργανώσεις με την συνεργασία της ευρωπαϊκής ένωσης και χρειάζεται μόνον η πολιτική βούληση να αξιοποιηθούν.
Η πρόσφατη νομοπαρασκευαστική διαδικασία σε σχέση με το οικογενειακό δίκαιο έδειξε ότι όχι μόνο δε βρισκόμαστε προς την κατεύθυνση της ουσιαστικής ενσωμάτωσης των ρυθμίσεων της σύμβασης της Κωνσταντινούπολης αλλά αντιθέτως στα ζητήματα της ενδοοικογενειακής βίας κάνουμε βήματα όπισθεν με διατάξεις όπως αυτές που επιτρέπουν στους δράστες να διατηρούν την επιμέλεια και γονική μέριμνα των τέκνων τους μέχρι την καταδίκη τους με δικαστική απόφαση και όχι με την έναρξη της ποινικής διαδικασίας. Εισάγουμε διατάξεις που δυσχεραίνουν το έργο των αρχών αντί να το διευκολύνουν και που επιτρέπουν την διαιώνιση κατάστασης οικογενειακής βίας αντί της άμεσης παρέμβασης της πολιτείας
Το ευχολόγιο του συντονισμού των δράσεων όλων των υπηρεσιών απομακρύνεται όλο και περισσότερο από την υλοποίηση του δεδομένου ότι με την πρόσφατη νομοθετική παρέμβαση στο οικογενειακό δίκαιο δεν δημιουργήθηκαν οικογενειακά δικαστήρια ούτε στελεχώθηκαν με ειδικούς ψυχικής υγείας και ομάδες που θα αναλαμβάνουν συντονισμένα δράση από την πρώτη καταγγελία του περιστατικού ενδοοικογενειακής βίας μέχρι την οριστική διευθέτηση του ζητήματος.
Στο Σχέδιο Δράσης για την Ισότητα των Φύλων δεν υπάρχει καμία αναφορά στις ιατροδικαστικές υπηρεσίες, παρότι υφίσταται πρόβλεψη από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για την ύπαρξη one stop shop που θα συμπεριλαμβάνει ιατροδικαστικές υπηρεσίες για τα θύματα έμφυλης βίας 24ώρες το 24ωρο, και θα ανταποκρίνονται στις ανάγκες της χώρας με βάση τα γεωγραφικά και πληθυσμιακά κριτήρια.
Τονίζουμε και πάλι ότι για τα θέματα ενδοοικογενειακών διαφορών είναι απολύτως απαραίτητο το Οικογενειακό Δικαστήριο και οι εξειδικευμένες κοινωνικές υπηρεσίες στελεχωμένες με ειδικούς ψυχικής υγείας και κοινωνικούς λειτουργούς στις μονάδες Δικαιοσύνης. Επίσης υπάρχει ανάγκη για περισσότερες κοινωνικές υπηρεσίες στην Κοινότητα και ειδικά στα σχολεία, όπου πολλές δυσλειτουργίες μπορούν να εντοπιστούν εγκαίρως, πριν καταλήξουν στο έγκλημα. Οι κοινωνικοί λειτουργοί και ψυχολόγοι στα σχολεία μπορούν να προσφέρουν βοήθεια και στους ενήλικες να ασκήσουν σωστά τον γονεϊκό τους ρόλο. Τέλος, από τη θεματική ενότητα του Άξονα προτεραιότητας 1, απουσιάζει κάθε αναφορά στο σχέδιο για την αντιμετώπιση της πιο ακραίας μορφής έμφυλης βίας, της γυναικοκτονίας. Σύμφωνα και με τις διατάξεις της Σύμβασης της Κων/πολης, τη σύσταση του Συμβουλίου της Ευρώπης, αλλά και την οδηγία της πρόσφατης έκθεσης του Ε.Κ. (για τον “Αντίκτυπο της ενδοοικογενειακής βίας στις γυναίκες και τα παιδιά και τα δικαιώματα γονικής επιμέλειας”) που υπερψηφίστηκε με συντριπτική πλειοψηφία από τις Επιτροπές FEMM και JURI του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για να προστεθεί η βία με βάση το φύλο στη λίστα των εγκλημάτων στην ΕΕ (Eurocrimes), είναι απαραίτητο στο Σχέδιο Δράσης να δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα σε αυτό το θέμα. Συγκεκριμένα στην πρώτη υπο-ενότητα : «Στόχος 1.1. – Δράση 1.1.1: Εισαγωγή νομοθετικών μέτρων για την επίτευξη των σκοπών της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης – Eισήγηση προτάσεων για νομοθετικές παρεμβάσεις », στα νομοθετικά μέτρα πρέπει να περιλαμβάνεται κατά προτεραιότητα και η νομική αναγνώριση του όρου της γυναικοκτονίας με την εισαγωγή του στον Ποινικό Κώδικα.
Β2 Ισότιμη συμμετοχή γυναικών σε θέσεις λήψης αποφάσεων/ ηγετικούς ρόλους
Κριτήρια ισότητας θα πρέπει να θεωρούνται ως προαπαιτούμενο και εκ των ων ουκ άνευ προϋπόθεση κατά την κατάρτιση προϋπολογισμών των Δήμων η κατά την χρηματοδότηση με δημόσια δαπάνη οποιασδήποτε δράσης. Επίσης προς την ίδια κατεύθυνση θα συμβάλλουν:
Η ενίσχυση των Δημοτικών και Περιφερειακών Επιτροπών Ισότητας θα επιτευχθεί με την πρόσληψη προσωπικού εμπειρογνωμόνων ή πανεπιστημιακών με συμμετοχή και αποφασιστικό ρόλο ως προς την επιλογή της Γενικής Γραμματείας Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας που θα διασφαλίζει έτσι την αναβάθμισή τους με την επιλογή του κατάλληλου ανθρώπινου δυναμικού.
Τακτικά σεμινάρια υποχρεωτικής παρακολούθησης για ζητήματα ισότητας στα μέλη των ΔΕΠΙΣ και δράσεις για τη χρήση του διαδικτύου , με στόχο την πρόληψη της νέας γενιάς από τον εθισμό και τη προστασία από έκθεση σε προβολές μίσους.
Η υποστήριξη προγραμμάτων εκμάθησης ηλεκτρονικών υπολογιστών στην τρίτη ηλικία ώστε να προληφθεί η θυματοποίηση τους μέσω του διαδικτύου
Οι συστάσεις στα ΜΜΕ και τις ενώσεις δημοσιογράφων για συχνή προβολή θεμάτων ισότητας και με κάθε μέσο διάδοση της Διεθνούς Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Παιδιού, μέσω της οποίας οι αυριανοί πολίτες μαθαίνουν τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους. Σημειωτέον ότι η Ελλάδα ήδη ελέγχεται για καθυστέρηση ως προς το συγκεκριμένο θέμα.
Β3 Συμμετοχή των κυβερνητικών φορέων στην διαμόρφωση των τομεακών πολιτικών για την ενσωμάτωση της οπτικής του φύλου.
Προώθηση της ισότητας των φύλων στην υγεία
Στο σημείο αυτό πρέπει να αναφερθεί ότι η κύρωση των ΔΣΕ 190 για την αντιμετώπιση της σεξουαλικής παρενόχλησης στους χώρους εργασίας και της 185 για την υγεία και ασφάλεια στην εργασία δεν επιφέρει κατ΄ουσίαν αποτέλεσμα, αφού παραπέμπει στον ν.3850/10 που δεν είναι επαρκής ως προς την ύπαρξη δομών στο συνολικό ζήτημα της διασφάλισης της υγείας των εργαζομένων και της σωματικής τους ακεραιότητας με εκκωφαντική μάλιστα την απουσία των ειδικών γιατρών εργασίας για το ζήτημα της σεξουαλικής παρενόχλησης.
΄Οσον αφορά τις πολιτικές για την ισότητα των φύλων του Υπουργείου Υγείας γίνεται στο σχέδιο μία απολύτως γενικόλογη αναφορά στην διασφάλιση της υγείας των γυναικών, στον οικογενειακό προγραμματισμό, κλπ.
Kατά την αντιμετώπιση της πανδημίας ο δημόσιος τομέας υπηρεσιών υγείας σήκωσε όλο το βάρος, με ελλιπή στελέχωση, με μεγάλο αριθμό εργολαβικών εργαζομένων με χαμηλότερη αμοιβή από των μονίμων εργαζομένων και συγκεκριμένη διάρκεια σύμβασης εργασίας, με μικρή συμμετοχή των υπηρεσιών της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, παρά την επισήμανση του ΠΟΥ για την ενίσχυση του δημόσιου τομέα.
Ο οικογενειακός προγραμματισμός και η φροντίδα της υγείας του φύλου από την παιδική ηλικία μέχρι και την τρίτη ηλικία χρειάζεται υποστήριξη και απαραίτητη κρίνεται η στελέχωση των υπαρχόντων Κέντρων Υγείας και των Τοπικών Μονάδων Υγείας όπως και των μαιευτικών κλινικών του δημόσιου τομέα υγείας.
Ακολούθως για τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας είναι απαραίτητη η επιμόρφωση και εκπαίδευση των εργαζομένων υγειονομικών στα τμήματα επειγόντων περιστατικών και όχι μόνο. Αναγκαία είναι η χρήση της νοηματικής για τις κωφές γυναίκες και η διερμηνεία για τις μετανάστριες και τις πρόσφυγες.
Σημειωτέον ότι εν τω μέσω της νέας έξαρσης της πανδημίας, η περαιτέρω συρρίκνωση των δημοσίων νοσοκομείων μόνον θετικά αποτελέσματα δεν θα επιφέρει στην περιφρούρηση της δημόσιας υγείας.
Β4 Υπουργείο Εθνικής Άμυνας
Άξονας Ι Πρόληψη και Καταπολέμηση
Επί του ανωτέρω άξονα θεωρούμε ως χρήσιμες τις κάτωθι παρατηρήσεις:
Η δημιουργία γραφείου SAPRO για τη πρόληψη και την αντιμετώπιση της σεξουαλικής βίας, έρχεται πράγματι να καλύψει ένα κενό αλλά είναι αναγκαία η αποσύνδεση του γραφείου από την αλυσίδα της στρατιωτικής ιεραρχίας για λόγους αποφυγής προσπάθειας συγκάλυψης σε περιπτώσεις σημαίνουσας θέσης του δράστη.
Ακολούθως εκτός από την υποστήριξη των θυμάτων πρέπει να δοθεί προσοχή και στην πρόληψη της δευτερογενούς θυματοποίησης των μαρτύρων και των θυμάτων από αντίποινα (πχ αντίποινα διοικητικού χαρακτήρα, μετάθεση, άτυπη αφαίρεση καθηκόντων κλπ ). Μάλιστα στην στελέχωση του γραφείου θα μπορούσε να ενταχθεί διοικητικό προσωπικό, καθώς και επαγγελματίες ψυχικής υγείας.
Τα ανωτέρω διατυπώνονται διότι , από τo έτος 2006 που έχει δημιουργηθεί το γραφείο SARPO στην Αμερική και μέχρι σήμερα τα προβλήματα που ανέκυψαν είναι α) ο βαθμός της ανεξαρτησίας αυτού του γραφείου και β) ο φόβος για αντίποινα από θύματα και μάρτυρες που οδηγούν στην αποτροπή των καταγγελιών .
Προφανώς η δημιουργία του εν λόγω γραφείου δεν θα εξαφανίσει αυτόματα τα φαινόμενα έμφυλης βίας. Χρειάζεται επιμόρφωση της διοίκησης με σεμινάρια που θα αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση της άσκησης διοικητικών καθηκόντων όπως απαραίτητη κρίνεται και η δημιουργία ενός κώδικα δεοντολογίας, στα πρότυπα του ΝΑΤΟ Code of Conduct 2020 , στον οποίο θα αποτυπώνονται κωδικοποιημένα οι ηθικές επιταγές που οφείλουν να ακολουθούν τα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων κατά την άσκηση των καθηκόντων τους ,ενώ ταυτόχρονα θα προσδιορίζονται και τα αποδεκτά πρότυπα συμπεριφοράς που ορίζουν τις εργασιακές σχέσεις μεταξύ των φύλων.
H εκπαίδευση του προσωπικού που θα στελεχώνει τα γραφεία SARPO, σύμφωνα με το ΕΣΔΙΦ είναι αυτή του «Gender Advisor». Αντιπροτείνουμε ως πιο ενδεδειγμένο το προσωπικό να έχει ολοκληρώσει σπουδές στις Σπουδές Φύλου.
Άξονας ΙΙ Ισότιμη Συμμετοχή σε θέσεις ευθύνης
Επί του ανωτέρω άξονα θεωρούμε ότι θα πρέπει να προωθηθούν και ουσιαστικά κριτήρια ώστε να μπορεί να λάβει χώρα και κάποιου είδους ποιοτική έρευνα ως προς την κατ ουσίαν συμμετοχή και να μην εστιάζουμε μόνο σε ποσοτικά προβλεπόμενες αναλύσεις που βεβαίως είναι και αυτές σημαντικές.
Άξονας ΙΙΙ Ισότιμη Συμμετοχή στην αγορά εργασίας
Σημαντικός είναι ο εναρμονισμός επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής σε συνεργασία με την επιτροπή κοινωνικών υποθέσεων.
Άξονας ΙV Ενσωμάτωση Διάστασης Φύλου σε Τομεακές Πολιτικές
Θετικά θα συμβάλει η διενέργεια ετήσιας έρευνας για το Φύλο ανεξαρτήτως σεξουαλικού προσανατολισμού.
Β5 Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων
Χρειάζεται να αποδομήσουμε τα έμφυλα στερεότυπα στο σχολείο σε όλες τις βαθμίδες, παρεμβαίνοντας σε τρία επίπεδα:
1. Στο σύλλογο διδασκουσών και διδασκόντων:
• Επιμόρφωση των εκπαιδευτικών σε θέματα ισότητας των φύλων, στην σεξουαλική παρενόχληση, στα στερεότυπα και την αποδόμησή τους, στον σεξισμό, στην αντιμετώπιση ενδοοικογενιεακής βίας, στους υποστηρικτικούς φορείς που μπορούν να απευθυνθούν.
• Ενδυνάμωση των εκπαιδευτικών έτσι ώστε να αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά και με βοήθεια ειδικών, όλα τα περιστατικά έμφυλης βίας που εκδηλώνονται σε μαθήτριες και μαθητές τους. Και παράλληλη εποπτεία τους κατά την διάρκεια όλου του έτους από ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς για τα θέματα αυτά.
• Αξιοποίηση κι εφαρμογή των νόμων και των εγκυκλίων περί μη χρήσης σεξιστικού λόγου στα δημόσια έγγραφα, στην ισότιμη ανάθεση εργασιών κι αρμοδιοτήτων στο σχολείο χωρίς στερεοτυπικές αντιλήψεις .
• Επιτροπή εκπαιδευτικών σε κάθε σχολείο για θέματα ισότητας των φύλων , σε συνεργασία με φορείς και οργανώσεις, με ψυχολόγους και δικηγορίνες/ους ,με την τοπική κοινωνία και το σχολικό εργατικό προσωπικό.
• Δίκτυο γυναικών εκπαιδευτικών που θα ανταλλάσσουν καλές πρακτικές αντιμετώπισης της έμφυλης βίας, ιδέες και προτάσεις.
• SOS 24ωρη γραμμή για θέματα έμφυλης βίας στα σχολεία.
2. Στις μαθήτριες και μαθητές
• Ενδυνάμωση των μαθητριών να συμμετέχουν στα σχολικά συμβούλια, ενημέρωση και πληροφόρηση όλων των παιδιών για τον ρόλο της ισότιμης συμμετοχής των φύλων στην σχολική ζωή.
• Εκπαίδευση των μαθητών στον σεβασμό, στην αποδοχή της διαφορετικότητας, ευαισθητοποίηση στην έμφυλη βία.
• Κινητοποίηση όλων των παιδιών στην ισότιμη χρήση του δημόσιου χώρου, στην συνειδητοποίηση των στερεοτύπων, στην χρήση συμπεριληπτικού λόγου.
• Μαθήτριες μεντόρισσες σε μαθήτριες μικρότερων τάξεων, για την αντιμετώπιση περιστατικών έμφυλης βίας.
3. Στη δομή του σχολείου:
• Θέσπιση μαθήματος ΄΄Ισότητα των φύλων΄΄, με ιστορικές αναφορές σημαντικών γυναικείων προσωπικοτήτων, με παραγωγή οπτικοακουστικού υλικού, γνώση νόμων και εγκυκλίων για την ισότητα, παραδείγματα χωρών που προάγουν την ισότητα.
• Επιτροπές ισότητας των φύλων σε όλες τις περιφέρειες με ετήσια σεμινάρια ευαισθητοποίησης κι επιμόρφωσης εκπαιδευτικών.
• Ειδικό τμήμα στη σχολική βιβλιοθήκη για την ισότητα των φύλων.
• Επίβλεψη της αρχιτεκτονικής του χώρου , έτσι ώστε να γίνεται ισότιμη χρήση και να μην υπάρχουν ΄΄σκοτεινά΄΄ και ΄΄κρυφά΄΄σημεία που ευνοούν την χρήση βίας.
• Αρχείο με επιμορφωτικό υλικό , ταινίες, βίντεο, μουσικές, κείμενα, φωτογραφίες, πίνακες, λογοτεχνία, ιστορικά στοιχεία, σύγχρονοι νόμοι, γυναίκες σύγχρονες σε ποικίλα επαγγέλματα, επιστημόνισσες και πολιτικοί.
• Θέσπιση της ποσόστωσης 50-50 στα συνδικαλιστικά όργανα των εκπαιδευτικών.
• Να αρθούν τα πολλαπλά εμπόδια όταν καταγγέλλονται από το σχολείο περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας σε μαθήτριες και μαθητές. Επίσπευση και άμεση αντιμετώπιση χωρίς χρονοτριβή.
Β6 Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων
Ισότιμη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας
Το ΕΣΔΙΦ δεν αξιοποιεί τα διδάγματα της πανδημίας γύρω από την ισότητα των φύλων με πιθανό αποτέλεσμα την αρνητική αξιολόγηση της χώρας μας στο δείκτη ισότητας του EIGE.
Στο ΕΣΔΙΦ θα έπρεπε να περιλαμβάνονται τα μέτρα που πάρθηκαν κατά την περίοδο της πανδημίας καθώς και στατιστικά στοιχεία για τις συνέπειες της πανδημίας στις αμοιβές των γυναικών που δυστυχώς δεν συγκεντρώθηκαν ενώ δεν πραγματοποιήθηκε το απαιτούμενο follow-up για τις συνθήκες εργασίας των γυναικών μετά την πανδημία.
H ενσωμάτωση της οδηγίας (EU/2019/1158) στο νομοσχέδιο για τα εργασιακά γίνεται με στόχο τη περαιτέρω δικαιολόγηση ευέλικτων μορφών εργασίας που καταλήγουν όμως και στην απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων.
H Διεθνής Σύμβαση 190 και ο τρόπος με τον οποίο εντάχθηκε στην εγχώρια νομοθεσία κρίνεται ανεπαρκής καθώς δεν προηγήθηκε διαβούλευση με τις φεμινιστικές οργανώσεις, και δεν καλύπτονται ζητήματα όπως αυτά της σεξουαλικής παρενόχλησης από τρίτους, (π.χ πελάτες σε επιχειρήσεις) και της προστασίας των μαρτύρων των παρενοχλητικών ενεργειών και αδικημάτων .
Σημειώνεται επίσης ότι στο τμήμα του σχεδίου που αφορά τη συμφιλίωση εργασιακής και οικογενειακής ζωής, δίνεται έμφαση στις «νταντάδες της γειτονιάς», δηλαδή έμφαση σε έμφυλα στερεότυπα περί καταμερισμού εργασίας και φροντίδας των παιδιών αποκλειστικά από γυναίκες.
Αναφορικά με το Σήμα Ισότητας που απονέμεται σε επιχειρήσεις για την επιβράβευση της προώθησης την ισότητας των φύλων, δεν διασφαλίζεται η συμμετοχή των φεμινιστικών οργανώσεων, και δεν λαμβάνονται υπόψη στατιστικά στοιχεία και δικαστικές αποφάσεις/προσφυγές ή και τυχόν πρόστιμα επιβληθέντα από την Επιθεώρηση Εργασίας, με προφανή κίνδυνο το εν λόγω σήμα να απονεμηθεί τελικώς σε επιχειρήσεις που δεν το αξίζουν ή δικαιούνται .
Στο πεδίο της καταπολέμησης της ανεργίας θα πρέπει να ενισχυθούν οι μονάδες κοινωνικής οικονομίας (ΚΟΙΝΣΕΠ), οι οποίες προσφέρουν θέσεις εργασίας και συνήθως διοικούνται από γυναίκες και σύμφωνα με τα μέχρι τούδε δεδομένα έχουν δώσει δείγματα «καλής γραφής» . .
Τέλος στις εργαζόμενες μητέρες πρέπει να δίνεται η δυνατότητα να επιλέγουν ανάμεσα στην 9μηνη άδεια μητρότητας και στην εργασία 4 ωρών μέχρι το παιδί να είναι σε ηλικία κατάλληλη για παιδικό σταθμό. (δηλαδή στα τρία έτη του που θεωρείται η ενδεδειγμένη ηλικία) έτσι ώστε να μην απομακρύνονται από το αντικείμενο της εργασίας τους, ενώ στις μετανάστριες που εργάζονται ως βοηθοί οικιακής καθαριότητας να δίνεται η δυνατότητα αυτασφάλισης
Β7 Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας
Στο κείμενο του σχεδίου για τα θέματα περιβάλλοντος γίνονται μόνον γενικόλογες αναφορές.
Το θέμα της γυναικείας εκπροσώπησης δεν αποτελεί ούτε στόχευση ούτε βρίσκεται σε κάποια προτεραιότητα , δεδομένων μάλιστα και των πρόσφατων νόμων σχετικά με τους εποπτευόμενους φορείς του ΥΠΕΝ που επίσης δεν λαμβάνουν σχετική πρόνοια ή μέριμνα ( χαρακτηριστικό παράδειγμα ο υπό συζήτηση στη Βουλή Νόμος για την ανακύκλωση) .
Ας σημειωθεί ότι στις ενεργειακές κοινότητες συμμετέχουν γυναίκες μόνον σε ποσοστό 2% σε επίπεδο οργάνων ενώ στο 50% αυτών δεν υπάρχει καθόλου γυναικεία συμμετοχή. Ακολούθως δεν υπάρχουν προτάσεις και για τη χρηματοδότηση γυναικείων επιχειρήσεων στα Χρηματοδοτικά Προγράμματα που σχεδιάζει το ΥΠΕΝ. Τα κονδύλια του μηχανισμού στήριξης θα αποτελούσαν μία εξαιρετική ευκαιρία για την ενίσχυση της γυναικείας επιχειρηματικότητας με προβλέψεις για την έμφυλη διάσταση του ζητήματος , κάτι που δυστυχώς δεν παρατηρούμε να γίνεται. .
Στην επερχόμενη συζήτηση του ΤΑΑ στη Βουλή θα πρέπει να αναδειχθεί αυτή η διάσταση του θέματος , ότι πρόκειται δηλαδή για ένα σχέδιο που εθελοτυφλεί ως προς το κομβικό θέμα της επαγγελματικής απασχόλησης και της επιχειρηματικής προοπτικής των γυναικών .
Β8 Υπουργείο Εξωτερικών –
Β9 Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη
Προτάσεις του Γραφείου του Εθνικού Εισηγητή για την Καταπολέμηση της Εμπορίας Ανθρώπων, κ. Ηρακλή Μοσκώφ:
Δράση 1.4.3 Πρόληψη και αντιμετώπιση trafficking και πορνείας – survival sex
Η όποια νομοθετική πρωτοβουλία υιοθετηθεί από την Κυβέρνηση θα πρέπει να είναι στο πλαίσιο της Σύμβασης του 1949 των Ηνωμένων Εθνών για την καταστολή της εμπορίας ανθρώπων και της εκμετάλλευσης της πορνείας τρίτων, καθώς και του Ψηφίσματος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 26ης Φεβρουαρίου 2014 (2013/2103(INI)) για «Σεξουαλική εκμετάλλευση και πορνεία και τον αντίκτυπό τους στην ισότητα των φύλων»
Ζητάμε η επικείμενη νομοθετική πρωτοβουλία να είναι στην κατεύθυνση των πολιτικών που θεσμοθέτησαν άλλες Ευρωπαϊκές χώρες όπως η Σουηδία, η Γαλλία, Ισλανδία, η Νορβηγία, έχοντας ως γνώμονα ότι η πορνεία και η σεξουαλική εκμετάλλευση γυναικών και κοριτσιών αποτελούν μορφές βίας και συνιστούν εμπόδιο στην ουσιαστική ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών, όπως και την ουσιαστική στήριξη των εκδιδομένων προσώπων και την πάταξη του trafficking γυναικών και ανηλίκων. Τέλος, επισημαίνουμε ότι η ποινικοποίηση μιας συμπεριφοράς δεν θα έχει αποτέλεσμα από μόνη της, αλλά μόνον εφόσον συνοδεύεται με κοινωνική πολιτική για τις εκδιδόμενες και διαπαιδαγώγηση για τους νέους και τους πελάτες.
Καταλήγουμε: Η πορνεία δεν είναι ανθρώπινο δικαίωμα, είναι μορφή βίας και σεξουαλικής εκμετάλλευσης των γυναικών. Η πορνεία δεν μπορεί να θεωρείται εργασία και επάγγελμα. Δεν μπορεί να υπάρχουν επιχειρήσεις πορνείας και πορνικών υπηρεσιών. Το κράτος δεν επιτρέπεται να εισπράττει φόρους από την πορνεία.
Συνημμένα:
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι
ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΚΕΙΜΕΝΗ ΑΛΛΑΓΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΡΝΕΙΑ
ΠΑΡΑΤΗΜΑ ΙΙ
ΠΟΡΙΣΜΑ ΟΔΕ ΓΓΙΦ ΠΟΡΝΕΙΑ ΤΕΛΙΚΟ
Υπογράφουν οι οργανώσεις:
Ελληνικό Δίκτυο για την Φεμινιστική Απεργία
www.facebook.com/femstrike2019
feministikodiktio8marti@gmail.com
Ελληνικό Δίκτυο Γυναικών Ευρώπης
nroubani@gmail.com
https://www.facebook.com/enowhumanrights/
Ομάδα Γυναικείων Δικαιωμάτων Κοινωνική Παρέμβαση Δυτικά
email paremvasidytika@gmail.com
ιστοσελίδα https://paremvasidytika.wordpress.com/
facebook @paremvasiDytika
instagram koinwniki_paremvasi_dytika/
youtube https://bit.ly/2KCAdPk
Κέντρο Έρευνας και Δράσης για την Ειρήνη (ΚΕΔΕ)
www.kede.org kede@kede.org https://www.facebook.com/groups/23810084828
Σωματείο Γυναικείων Δικαιωμάτων «ΤΟ ΜΩΒ»
https://tomov.gr/ info@tomov.gr
Φεμινιστική Συλλογικότητα ΘΕΟΔΩΡΑ https://www.facebook.com/groups/391995412113784 aikape@gmail.com;
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι
ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΚΕΙΜΕΝΗ ΑΛΛΑΓΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΡΝΕΙΑ
Η όποια νομοθετική πρωτοβουλία υιοθετηθεί από την Κυβέρνηση θα πρέπει να είναι στο πλαίσιο της Σύμβασης του 1949 των Ηνωμένων Εθνών για την καταστολή της εμπορίας ανθρώπων και της εκμετάλλευσης της πορνείας τρίτων, καθώς και του Ψηφίσματος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 26ης Φεβρουαρίου 2014 (2013/2103(INI)) για «Σεξουαλική εκμετάλλευση και πορνεία και τον αντίκτυπό τους στην ισότητα των φύλων»
Ζητάμε η επικείμενη νομοθετική πρωτοβουλία να είναι στην κατεύθυνση των πολιτικών που θεσμοθέτησαν άλλες Ευρωπαϊκές χώρες όπως η Σουηδία, η Γαλλία, Ισλανδία, η Νορβηγία, έχοντας ως γνώμονα ότι η πορνεία και η σεξουαλική εκμετάλλευση γυναικών και κοριτσιών αποτελούν μορφές βίας και συνιστούν εμπόδιο στην ουσιαστική ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών, όπως και την ουσιαστική στήριξη των εκδιδομένων προσώπων και την πάταξη του trafficking γυναικών και ανηλίκων.
Θεωρούμε ότι θα πρέπει να λάβετε σοβαρά υπόψη σας την επισήμανση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ότι υπάρχουν πολλές συνδέσεις μεταξύ της πορνείας και της εμπορίας ανθρώπων. Το Κοινοβούλιο αναγνωρίζει ότι η πορνεία — τόσο σε παγκόσμιο όσο και ευρωπαϊκό επίπεδο — τροφοδοτεί την εμπορία ευάλωτων γυναικών και ανήλικων κοριτσιών, ένα μεγάλο ποσοστό των οποίων είναι μεταξύ 13 και 25 ετών και επισημαίνει ότι, όπως το αποδεικνύουν στοιχεία που επεξεργάστηκε η προπαρασκευαστική Επιτροπή, η πλειοψηφία των θυμάτων (62 %) προορίζονται για σεξουαλική εκμετάλλευση, με τις γυναίκες και τα ανήλικα κορίτσια να ανέρχονται σε 96% των βεβαιωμένων και εικαζόμενων θυμάτων, ενώ το ποσοστό θυμάτων από χώρες εκτός ΕΕ έχει αυξηθεί κατά την τελευταία πενταετία.
Επιπλέον, θεωρούμε ότι για την οποιαδήποτε νομοθετική πρωτοβουλία θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη και το πόρισμα της ΟΔΕ της ΓΓΙΦ του 2018, το οποίο στηρίζεται τόσο στα συμπεράσματα και τις κατευθύνσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου όσο και στη θετική εμπειρία των ευρωπαϊκών χωρών που ήδη εφαρμόζουν πολιτικές για την αντιμετώπιση της πορνείας και της σεξουαλικής εκμετάλλευσης ως μορφές βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών.
Οι βασικοί άξονες της επικείμενης νομοθετικής πρωτοβουλίας θα πρέπει είναι οι εξής :
1.Καταπολέμηση της διακίνησης, συμπεριλαμβανομένης της διακίνησης μέσω του Διαδικτύου, με ενισχυμένη προστασία των θυμάτων που συμμετέχουν σε δικαστικές διαδικασίες.
2. Αποποινικοποίηση των εκδιδόμενων προσώπων και υποστήριξη εκείνων που θέλουν να απομακρυνθούν από την πορνεία μέσω ενός προγράμματος διεξόδου από την πορνεία, για την κοινωνική και επαγγελματική τους ένταξη.
3. Πρόληψη της πορνείας και την πρόσβαση σε αυτή, κυρίως για τις νέες και τους νέους.
4. Απαγόρευση αγοράς σεξουαλικών υπηρεσιών και καταλογισμός της ευθύνης των πελατών της πορνείας.
Σκοπός του νέου νομοθετικού πλαισίου θα πρέπει να είναι η προστασία των θυμάτων, η απαγόρευση της σεξουαλικής εκμετάλλευσης και η αποφυγή οποιασδήποτε εισόδου στην πορνεία.
Προτείνουμε :
1) Την ποινικοποίηση όλων των μορφών προαγωγής και μαστροπείας
2) Κατάργηση του αδικήματος προσέλκυσης πελατών. Οι εκδιδόμενες είναι θύματα όχι παραβάτες
3) Ευθύνη των πελατών: επιβολή προστίμου (1.500€) (*) με προσαύξηση εφόσον πραγματοποιείται με υποτροπή. Τριετή φυλάκιση και πρόστιμο 45.000 €(*) για την πράξη προσέλκυσης, αποδοχής ή απολαβής επαφών σεξουαλικής φύσης από ένα άτομο που ασκεί πορνεία, ακόμα και περιστασιακά, εφόσον το άτομο είναι ανήλικο ή ιδιαιτέρως ευάλωτο, εμφανώς ή σε γνώση του δράστη, εξαιτίας κάποιας ασθένειας, κάποιας αναπηρίας, κάποιου ιδιαίτερου προβλήματος ή σε κατάσταση εγκυμοσύνης ή είναι θύμα trafficking. Επισημαίνουμε ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θεωρεί ότι η αγορά σεξουαλικών υπηρεσιών από εκδιδόμενα άτομα κάτω των 21 ετών πρέπει να συνιστά εγκληματική πράξη, ενώ οι υπηρεσίες των εκδιδόμενων ατόμων δεν πρέπει να τιμωρούνται. Επίσης, οι κατ’ εξακολούθηση παραβάτες θα πρέπει πέραν της επιβολής του προστίμου, να παρακολουθούν ειδικά προγράμματα ώστε να αποκτήσουν κίνητρα αλλαγής σεξουαλικής συμπεριφοράς.
4) Προγράμματα πρόληψης και εκπαίδευσης που θα προωθούν την ισότητα των φύλων και σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης με στόχο την αποτροπή της εμπορευματοποίησης του γυναικείου σώματος και όχι μόνο. Εκστρατείες ευαισθητοποίησης των ανδρών χρηστών σεξουαλικών υπηρεσιών, καθώς και δημιουργία ειδικών δομών .
5) Δημιουργία προγραμμάτων ΟΑΕΔ για επανένταξη και την εξεύρεση εργασίας των ατόμων που επιθυμούν να εξέλθουν από την πορνεία.
6) Ενημερωτικά προγράμματα σε συνεργασία με τις Πρεσβείες κρατών από τα οποία υπάρχει τροφοδότηση και προώθηση γυναικών στην πορνεία μέσω παραπλανητικών αγγελιών και υποσχέσεων.
7) Θέσπιση τακτικών και εμπιστευτικών επισκέψεων παροχής συμβουλών και υπηρεσιών υγείας για τα εκδιδόμενα άτομα εκτός πορνείων· (Ψ. ΕΚ)
8) Άδεια παραμονής για αλλοδαπές εκδιδόμενες, που εγγυώνται την έξοδό τους από την πορνεία. Συμμετοχή τους σε πρόγραμμα διεξόδου από την πορνεία, που θα παρέχει συγκεκριμένα δικαιώματα όπως: -Έκδοση προσωρινής άδειας παραμονής για αλλοδαπές, με δυνατότητα ανανέωσής της όσο διαρκεί το πρόγραμμα και στη συνέχεια δυνατότητα μετατροπής σε άδεια παραμονής άλλου σκοπού,-Χρηματοδοτική βοήθεια με στόχο την κοινωνική και επαγγελματική ένταξη (AFIS) για όσα εκδιδόμενα άτομα δεν μπορούν να επωφεληθούν από τα κοινωνικά ελάχιστα.
9) Δημιουργία ειδικού Ταμείου από το οποίο θα χρηματοδοτούνται προγράμματα οικονομικής, επαγγελματικής, ψυχολογικής, κοινωνικής στήριξης ατόμων που εξακριβωμένα επιθυμούν να εξέλθουν από την πορνεία. Το Ταμείο θα χρηματοδοτείται από τον τακτικό προϋπολογισμό του κράτους. Επίσης, τα έσοδα από τα πρόστιμα των χρηστών σεξουαλικών υπηρεσιών θα πρέπει να πηγαίνουν ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ στην ενίσχυση του Ταμείου, το οποίο θα συντάσσει ετήσιες εκθέσεις και στο οποίο θα δίνεται η δυνατότητα να συμμετέχει, ως παρατηρήτρια, εκπρόσωπος γυναικείων οργανώσεων.
10) Εκπαίδευση εργαζομένων του δημόσιου τομέα – όλες οι υπηρεσίες που ασχολούνται με την πορνεία (π.χ. αστυνομία, υγειονομικές αρχές, φορολογικές αρχές) χρειάζονται εκπαίδευση για να αυξηθεί η συνειδητοποίηση των όρων διαβίωσης των προσώπων που βιοπορίζονται από την πορνεία και είναι θύματα τράφικινγκ και οι επιπτώσεις του τραύματος.
Ιδιαίτερη έμφαση θα θέλαμε να δώσουμε στο θέμα της παιδικής πορνείας, η οποία δεν μπορεί ποτέ να είναι εθελούσια, επειδή τα παιδιά δεν έχουν την ικανότητα «συναίνεσης» στην πορνεία· θα πρέπει η χώρα μας να ακολουθήσει τη σύσταση της ΕΕ, που προτρέπει τα κράτη μέλη να καταπολεμήσουν την παιδική πορνεία (κάτω των 18 ετών) όσο το δυνατόν πιο δραστήρια, δεδομένου ότι αποτελεί την πλέον ειδεχθή μορφή πορνείας· απαιτεί επειγόντως μια προσέγγιση μηδενικής ανοχής με βάση την πρόληψη, την προστασία των θυμάτων και τη δίωξη των πελατών.
Τέλος, επισημαίνουμε ότι η ποινικοποίηση μιας συμπεριφοράς δεν θα έχει αποτέλεσμα από μόνη της, αλλά μόνον εφόσον συνοδεύεται με κοινωνική πολιτική για τις εκδιδόμενες και διαπαιδαγώγηση για τους νέους και τους πελάτες.
Καταλήγουμε: Η πορνεία δεν είναι ανθρώπινο δικαίωμα, είναι μορφή βίας και σεξουαλικής εκμετάλλευσης των γυναικών. Η πορνεία δεν μπορεί να θεωρείται εργασία και επάγγελμα. Δεν μπορεί να υπάρχουν επιχειρήσεις πορνείας και πορνικών υπηρεσιών. Το κράτος δεν επιτρέπεται να εισπράττει φόρους από την πορνεία.
(*) Το ύψος των προστίμων που αναφέρονται στο κείμενο είναι αυτά του γαλλικού νόμου, θα μπορούσαμε είτε να τα αναπροσαρμόσουμε ανάλογα με την αξία του χρήματος στην Ελλάδα, είτε να ορίσουμε ότι θα πρέπει να είναι υψηλά, ώστε να είναι αποτρεπτικά για τον πελάτη σεξουαλικών υπηρεσιών.
Υπογράφουν οι οργανώσεις:
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ
ΠΟΡΙΣΜΑ ΟΔΕ ΓΓΙΦ ΠΟΡΝΕΙΑ ΤΕΛΙΚΟ
Εισαγωγή
Η ισότητα των φύλων συνιστά θεμελιώδες δικαίωμα καθώς και στοιχειώδη αξία για κάθε δημοκρατία που κατοχυρώνεται και συνταγματικά (άρθρα 4 και 116 του Συντάγματος). Οι πολιτικές για την ισότητα των φύλων έχουν στόχο την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη και την βέλτιστη χρησιμοποίηση των ανθρωπίνων πόρων συμβάλλοντας στην προώθηση της κοινωνικής συνοχής που αποτελεί κεντρική πολιτική ιδέα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στην κατεύθυνση αυτή η ένταξη της ισότητας των φύλων (gender mainstreaming) σε όλες τις δημόσιες πολιτικές και τα επίπεδα διακυβέρνησης αποτελεί στρατηγικό στόχο της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το 1996 έτσι ώστε να επιταχυνθεί η ουσιαστική ισότητα ανάμεσα στα δύο φύλα.
Μηχανισμοί/Δομές Ισότητας των Φύλων:
-Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων (ΓΓΙΦ), ο κατεξοχήν αρμόδιος κυβερνητικός φορέας για τον σχεδιασμό, την υλοποίηση και την παρακολούθηση της εφαρμογής των πολιτικών για την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών σε όλους τους τομείς1. Η ΓΓΙΦ, ακολουθώντας τη διεθνή εμπειρία και έχοντας ως σκοπό την πραγματοποίηση της νομικής και ουσιαστικής ισότητας ανδρών και γυναικών στην Ελλάδα, αφενός αναπτύσσει αυτόνομες πολιτικές ισότητας των φύλων σε όλα τα πεδία πολιτικής, αφετέρου παρεμβαίνει οριζόντια σε όλο το εύρος της δημόσιας πολιτικής (αναπτύσσοντας θεσμικές συνεργασίες), ώστε να αντιμετωπιστούν οι έμφυλες διακρίσεις σε κάθε πεδίο άσκησης πολιτικής.
-Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας (ΚΕΘΙ), νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου που λειτουργεί υπό την εποπτεία του Υπουργείου Εσωτερικών, συστάθηκε και λειτουργεί από το 1994. Ενεργοποιείται δυναμικά στην προώθηση των γυναικών σε όλους τους τομείς της κοινωνικής, πολιτικής και οικονομικής ζωής και έχει ως κύριο στόχο να συμβάλει καθοριστικά στην εξάλειψη των διακρίσεων κατά των γυναικών. Διεξάγει έρευνες, εκπονεί μελέτες και πραγματοποιεί εθνικά και ευρωπαϊκά προγράμματα δράσης σε θέματα ισότητας των φύλων2.
-Συνήγορος του Πολίτη, Ανεξάρτητη Αρχή με κύρια αποστολή να διαμεσολαβεί μεταξύ της δημόσιας διοίκησης και των πολιτών για την προστασία των δικαιωμάτων τους, την τήρηση της νομιμότητας και την καταπολέμηση της κακοδιοίκησης. Από το 2010 είναι και φορέας για την παρακολούθηση και προώθηση της εφαρμογής, στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, της αρχής των ίσων ευκαιριών και της ίσης μεταχείρισης ανεξαρτήτως φύλου, φυλής, χρώματος, εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής, γενεαλογικών καταβολών, θρησκευτικών ή άλλων πεποιθήσεων, αναπηρίας ή χρόνιας πάθησης, ηλικίας, οικογενειακής ή κοινωνικής κατάστασης, σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου3.
-Τομέας Ισότητας ΕΝΠΕ (Ένωσης Περιφερειών)4.
-Επιτροπή Ισότητας ΚΕΔΕ (Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδος)5.
-Επιτελική Δομή ΕΣΠΑ του Υπουργείου Εσωτερικών για την υλοποίηση των συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων που αφορούν στις αρμοδιότητες του Υπουργείου.
-Τα 14 Συμβουλευτικά Κέντρα Γυναικών της ΓΓΙΦ στους Δήμους των πρωτευουσών των Περιφερειών και στον Πειραιά (έργο που χρηματοδοτήθηκε από πόρους ΕΣΠΑ 2007-2013): Αθήνα, Πειραιάς, Ηράκλειο, Λαμία, Πάτρα, Τρίπολη, Ιωάννινα, Κέρκυρα, Κομοτηνή, Λάρισα, Μυτιλήνη, Ερμούπολη, Θεσσαλονίκη και Κοζάνη.
-Τα 25 Συμβουλευτικά Κέντρα Γυναικών των Δήμων (Αλεξανδρούπολη, Άρτα, Ζάκυνθος, Καβάλα, Καλαμάτα, Κεφαλονιά, Κόρινθος, Πρέβεζα, Πύργος, Ρέθυμνο, Τρίκαλα, Χίος, Βέροια, Σέρρες, Κατερίνη, Φλώρινα, Καστοριά, Περιστέρι, Φυλή, Χαλάνδρι, Κερατσίνι-Δραπετσώνα, Θήβα, Χαλκίδα, Ρόδος, Κως) (έργο που χρηματοδοτήθηκε από πόρους ΕΣΠΑ 2007-2013).
-Οι 19 ξενώνες φιλοξενίας γυναικών-θυμάτων βίας των Δήμων (Ηράκλειο, Ιωάννινα, Κέρκυρα, Κομοτηνή, Λάρισα, Λέσβος, Πάτρα, Τρίπολη, Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πειραιάς, Κοζάνη, Λαμία, Ρόδος, Αγρίνιο, Βόλος, Χανιά, Αχαρνές, Εύοσμος-Κορδελιό) και τους 2 αναβαθμισμένους ξενώνες του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΚΑ) σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη (έργο που χρηματοδοτήθηκε από πόρους ΕΣΠΑ 2007-2013).
– Η 24ωρη τηλεφωνική γραμμή SOS 15900, πανελλαδικής εμβέλειας, για την παροχή άμεσης βοήθειας, τηλεφωνικής συμβουλευτικής και ενημέρωσης σε έκτακτα και επείγοντα περιστατικά βίας.
Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ισότητα των Φύλων 2016-2020 (ΕΣΔΙΦ)
Το βασικό πλαίσιο των πολιτικών ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών στην Ελλάδα καθορίζεται από το «Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ισότητα των Φύλων (ΕΣΔΙΦ) 2016-2020»6, το οποίο διαμορφώθηκε από τη ΓΓΙΦ μέσα από μια διαδικασία διερεύνησης αναγκών και διαβούλευσης με γυναίκες και άνδρες εμπειρογνώμονες σε θέματα ισότητας, εκπροσώπους της κοινωνίας πολιτών, της ακαδημαϊκής κοινότητας, της πολιτικής και της Δημόσιας Διοίκησης.
Το ΕΣΔΙΦ είναι εθνικής εμβέλειας, λαμβάνει υπόψη τις ιδιαίτερες συνθήκες και ανάγκες που προέκυψαν την περίοδο της οικονομικής κρίσης και οι στρατηγικοί στόχοι που τέθηκαν για τη νέα περίοδο είναι οι εξής:
-Η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των γυναικών, με έμφαση στις ευπαθείς ομάδες πληθυσμού και τις γυναίκες μετανάστριες και γυναίκες πρόσφυγες ,
-Η πρόληψη και αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών στην οικογένεια, την εργασία και την κοινωνία,
-Η στήριξη της απασχόλησης των γυναικών και η άρση των συνεπειών της μείωσης της ανδρικής απασχόλησης όσον αφορά στις έμφυλες ταυτότητες και τις σχέσεις των δύο φύλων,
-Η προώθηση της ισότητας στην εκπαίδευση, τον πολιτισμό, τα μέσα ενημέρωσης και τον αθλητισμό,
-Η άρση των έμφυλων ανισοτήτων στην υγεία,
-Η ισόρροπη συμμετοχή των γυναικών στα κέντρα λήψης αποφάσεων.
Νέα Προγραμματική Περίοδος 2014-2020
Με τη νέα Προγραμματική περίοδο εξασφαλίστηκε η συνέχιση και ενίσχυση των 61 δομών του Πανελλαδικού Δικτύου της ΓΓΙΦ για την αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών (συμβουλευτικά κέντρα, ξενώνες φιλοξενίας κλπ) με την ένταξη και της εργασιακής συμβουλευτικής στις υπηρεσίες που παρέχει το Δίκτυο και τη συνεχή επιμόρφωση των στελεχών/συμβούλων σε θέματα που άπτονται των ειδικοτήτων και αρμοδιοτήτων τους να αποτελούν κεντρικής σημασίας δράσεις. Δεδομένης της διασποράς του δικτύου Δομών σε όλη τη Χώρα (σε 37 Δήμους), γίνεται αντιληπτό πως μια αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών αφορά στις τοπικές κοινωνίες και είναι προς όφελός τους.
ΕΚΔΙΔΟΜΕΝΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ – ΠΟΡΝΕΙΑ
Δυνάμει της υπ’ αριθμ. 807/31-3-2017 AΔΑ Ω4Ζ3465ΧΘ7-ΨΥ8 απόφασης της Γενικής Γραμματέα Ισότητας των Φύλων συγκροτήθηκε Ο.Δ.Ε. για την χάραξη εθνικής στρατηγικής, την επεξεργασία και διατύπωση προτάσεων και νομοθετικών παρεμβάσεων, που θα προστατεύουν τις γυναίκες από τη βία και την εκμετάλλευση της πορνείας και για τη μελέτη του σκανδιναβικού νομοθετικού μοντέλου αντιμετώπισης της πορνείας και την επεξεργασία και διατύπωση συναφών προτάσεων και νομοθετικών παρεμβάσεων.
Στην ανωτέρω Ο.Δ.Ε. συμμετείχαν τα ακόλουθα πρόσωπα:
1.Kωνσταντίνος Κονδυλογιάννης του Κλεάρχου, Δικηγόρος – Διαπιστευμένος Διαμεσολαβητής, Ειδικό Επιστημονικό Προσωπικό στο Γραφείο της Γενικής Γραμματέα Ισότητας των Φύλων ΥΠ.ΕΣ., ως Πρόεδρος,
2. Δήμητρα Πατσουράκη του Κωνσταντίνου, Εισαγγελέας Πρωτοδικών, ως μέλος,
3. Ελισάβετ Συμεωνίδου – Καστανίδου του Λαζάρου, Καθηγήτρια Ποινικού Δικαίου Α.Π.Θ., ως μέλος,
4. Αθανασία Συκιώτου του Πέτρου, Επίκουρη Καθηγήτρια Νομικής Σχολής Δ.Π.Θ., ως μέλος,
5. Ηρακλής Μοσκώφ του Κωνσταντίνου, Εθνικός Εισηγητής για την Καταπολέμηση της Εμπορίας Ανθρώπων Υπουργείου Εξωτερικών, ως μέλος,
6. Κυριακή Παναγιωτοπούλου του Πέτρου, Δικηγόρος, Ειδική Σύμβουλος στο Γραφείο του Υπουργού Εσωτερικών, ως μέλος,
7. Γεώργιος Καρανικόλας του Βύρωνα, Ειδικός Συνεργάτης στο Γραφείο Αναπληρωτή Υπουργού Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων,
8. Μυρτώ Χατζήνα του Πέτρου, Δικηγόρος – Εγκληματολόγος, Ειδικό Επιστημονικό Προσωπικό στο Γραφείο της Γενικής Γραμματέα Ισότητας των Φύλων ΥΠ.ΕΣ., ως μέλος,
9. Ελένη Τάτση του Χρήστου, Κοινωνιολόγος, Προϊσταμένη του Τμήματος Συμβουλευτικών Υπηρεσιών της Γ.Γ.Ι.Φ. ΥΠ.ΕΣ., ως μέλος,
10. Αμαλία – Σταματίνα Σαρρή του Δημητρίου, Νομικός, Υπάλληλος του Τμήματος Συμβουλευτικών Υπηρεσιών της Γ.Γ.Ι.Φ. ΥΠ.ΕΣ., ως μέλος,
11. Αντώνιος Λιανός του Αθανασίου, Υπάλληλος του Τμήματος Ευρωπαϊκής και Διεθνούς Συνεργασίας της Γ.Γ.Ι.Φ. ΥΠ.ΕΣ., ως μέλος,
12. Βασίλειος Κερασιώτης του Ευαγγέλου, Δικηγόρος, πρώην Συντονιστής της Νομικής Υπηρεσίας του Εθνικού Συμβουλίου για τους πρόσφυγες, ως μέλος,
13. Μαρία Καλαιτζίδου του Ηλία, Αστυνόμος Α΄, ως μέλος, με αναπληρωτή της τον Σπυρίδωνα Μπράτσικα του Σάββα, Αστυνόμο Α΄,
14. Βασιλική Σαράντη του Γεωργίου, Εμπειρογνώμων Σύμβουλος Β΄ Υπουργείου Εξωτερικών, ως μέλος,
15. Μαρία – Ευανθία Ιωάννου του Ανδρέα, Δικηγόρος, ως μέλος,
16. Μαρία Μουδάτσου του Επιφανίου, Δικαστική Ψυχολόγος, ως μέλος,
17. Αικατερίνη Παπαθεοδώρου του Ευαγγέλου, Νομικός, ως μέλος,
18. Ιωάννα Μαγγανάρα του Θεοδώρου, Πρόεδρος της Διεθνούς Ένωσης Γυναικών, ως μέλος,
19. Άννα Καραμάνου του Aντωνίου, Πολιτική Επιστήμων, τ. Ευρωβουλεύτρια, ως μέλος,
20. Χρυσηίς Σφάνδου – Κιμινού του Σταύρου, Νομικός, Πρόεδρος της Ένωσης Ελληνίδων Νομικών, ως μέλος,
21. Ιωάννα Στεντούμη του Ιωάννη, Δικηγόρος, ως μέλος.
Χρέη γραμματέα εκτέλεσε η κα Ελένη Τάτση του Χρήστου, Κοινωνιολόγος, Προϊσταμένη του Τμήματος Συμβουλευτικών Υπηρεσιών της Γ.Γ.Ι.Φ. ΥΠ.ΕΣ.
Διεξήχθησαν πέντε συνεδριάσεις της Ο.Δ.Ε., στις οποίες προσκλήθηκαν και επισκέπτες ομιλητές με ανάπτυξη εισηγήσεων, συντάχθηκαν τα σχετικά πρακτικά συνεδριάσεων, ενώ οι εργασίες διήρκεσαν μέχρι τα τέλη του 2017.
Κατά τις θέσεις των μελών της ανωτέρω Ο.Δ.Ε. κατά πλειοψηφία:
Η αντιμετώπιση του θέματος της νομοθεσίας και της χάραξης εθνικής στρατηγικής για την καταπολέμηση της πορνείας, πρέπει να στοχεύει στον δομικό και λειτουργικό επαναπροσδιορισμό της έννοιας της πορνείας και στην διαμόρφωση μιας νέας κουλτούρας στην ελληνική κοινωνία που δεν θα την αντιμετωπίζει ως «επιλογή» , αλλά ως μορφή βίας – σε όλες της τις μορφές – στο σώμα και την ψυχή των γυναικών και καταπάτηση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Η θεμελιακή αρχή ότι το σώμα δεν είναι «εμπόρευμα» άρα δεν μπορεί να πωλείται, αποτελεί, τη βασική παράμετρο που καθορίζει ότι η πορνεία δεν μπορεί να θεωρείται επάγγελμα ή δραστηριότητα από «ελεύθερη επιλογή».
Η θεώρηση αυτή υιοθετείται και από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (Ε.Κ.) που ενέκρινε με (μη δεσμευτικό) ψήφισμα του το Φεβρουάριο του 2014, με 343 ψήφους υπέρ και 193 κατά, το «σκανδιναβικό μοντέλο» περιορισμού της ζήτησης για πορνεία, σύμφωνα με το οποίο η παροχή υπηρεσιών sex μπορεί να είναι μεν νόμιμη, αλλά ο αποδέκτης της υπηρεσίας διώκεται.
Το ψήφισμα θεωρεί την πορνεία παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων και προσβολή της αξιοπρέπειας είτε πρόκειται για ‘πορνεία από εξαναγκασμό’ είτε για εκούσια συνεύρεση: « (..) Μορφή βίας κατά των γυναικών και καταστρατήγηση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και της ισότητας των δύο φύλων.
Η πορνεία και η σεξουαλική εκμετάλλευση γυναικών και κοριτσιών αποτελούν μορφές βίας και ως τέτοιες συνιστούν εμπόδιο στην ουσιαστική ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών.
Η εκμετάλλευση των γυναικών στη βιομηχανία του σεξ αποτελεί ταυτόχρονα αιτία και συνέπεια της ανισότητας των φύλων, διαιωνίζοντας την άποψη ότι το σώμα των γυναικών και των κοριτσιών δύναται να διατίθεται προς πώληση.
Η πορνεία συνιστά μια πολύ προφανή και παντελώς απεχθή παραβίαση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Δεδομένου ότι στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων γίνεται σαφής αναφορά στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει καθήκον να υποβάλλει εκθέσεις σχετικά με την πορνεία στην Ε.Ε. και να εξετάζει τρόπους με τους οποίους μπορούν να ενισχυθούν από την άποψη αυτή η ισότητα των φύλων και τα ανθρώπινα δικαιώματα ( Απόσπασμα από την Αιτιολογική Έκθεση).
Η εισηγήτρια της πρότασης Mary Honeyball (UK) , εκπρόσωπος τότε του κόμματος των σοσιαλιστών σε άρθρο της στη Huffington Post αναφέρει χαρακτηριστικά:
«Πιστεύω ότι είναι ελάχιστες οι γυναίκες, οι οποίες εμπλέκονται στην πορνεία από ειλικρινή επιλογή. Οι εργαζόμενες στην αγορά του sex τείνουν να εισέρχονται στην αγορά εργασίας σε πολύ μικρή ηλικία και προέρχονται από μη προνομιούχα περιβάλλοντα. Πολλές έχουν υποστεί κάποιου είδους κακοποίηση ή κάνουν χρήση ουσιών. Επιπλέον, καθίσταται ολοένα και πιο πιθανό το ενδεχόμενο να προέρχονται από οικονομικά πάσχουσες ευρωπαϊκές χώρες – οικονομικά ευάλωτες . Δεν πρόκειται απλώς για ακόμα ένα επάγγελμα».
Επίσης, σχετικά με το περιεχόμενο της πρότασης της που τελικά ψηφίστηκε από το Ε.Κ., η Mary Honeyball επισήμανε:
«Αντί για τη νομιμοποίηση -που αποδείχτηκε καταστροφική για την Ολλανδία και τη Γερμανία- χρειαζόμαστε μια πιο ευέλικτη προσέγγιση όσον αφορά την πορνεία, που θα τιμωρεί τους άνδρες που αντιμετωπίζουν ως εμπόρευμα το σώμα της γυναίκας και όχι τα άτομα που αναγκάζονται να προσφέρουν σεξουαλικές υπηρεσίες» και πρόσθεσε: «Στέλνουμε ένα ισχυρό μήνυμα ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο φιλοδοξεί να συγκρουστεί μετωπικά με την πορνεία, αντί να τη δεχτεί ως γεγονός της ζωής».
Κλειδί αυτής της προσέγγισης που υιοθετήθηκε τελικά και από το Ε.Κ., είναι η μείωση της ζήτησης μετατοπίζοντας το ποινικό βάρος στον πελάτη:
Το Ε.Κ. δηλαδή θεωρεί ότι ένας από τους καλύτερους τρόπους καταπολέμησης της πορνείας και της εμπορίας των γυναικών και των κοριτσιών είναι το λεγόμενο «σκανδιναβικό μοντέλο», που ακολουθείται από τη Σουηδία, την Ισλανδία και τη Νορβηγία και άλλες χώρες (π.χ. Γαλλική νομοθεσία).
Στις χώρες αυτές, η πορνεία εκλαμβάνεται ως παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ως μορφή βίας κατά των γυναικών. Κυρώσεις επιβάλλονται σε αυτούς που αγοράζουν σεξουαλικές υπηρεσίες και όχι στα εκδιδόμενα άτομα.
Στο ψήφισμα τονίζεται, επίσης, ότι η αγορά σεξουαλικών υπηρεσιών από εκδιδόμενα άτομα κάτω των 21 ετών πρέπει να συνιστά εγκληματική πράξη σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση και επισημαίνεται ότι οι χώρες της Ε.Ε. θα πρέπει να κινητοποιήσουν τα αναγκαία μέσα και εργαλεία για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων και της σεξουαλικής εκμετάλλευσης, αλλά και για την καλύτερη προστασία των θυμάτων.
Τέλος, το Ψήφισμα του Ε.Κ. καλεί τις εθνικές αρχές να χαράξουν στρατηγικές εξόδου των γυναικών από την πορνεία και να τις βοηθήσουν να βρουν εναλλακτικούς τρόπους βιοπορισμού, τόσο με πολιτικές για τη μείωση της φτώχειας που οδηγεί γυναίκες και παιδιά στην πορνεία, όσο και με τη βελτίωση των εκπαιδευτικών συστημάτων.
ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΑ ΜΟΝΤΕΛΑ.
Α. ΣΟΥΗΔΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ:
«Ένα πρόσωπο, το οποίο αποκτά μια περιστασιακή σεξουαλική σχέση έναντι αμοιβής, καταδικάζεται για αγορά σεξουαλικής υπηρεσίας, σε πρόστιμο ή σε φυλάκιση για ένα έτος κατ’ ανώτατο όριο. Η διάταξη της πρώτης παραγράφου ισχύει επίσης εάν η πληρωμή υποσχέθηκε ή δόθηκε από άλλο πρόσωπο» («Chapter 6 On Sexual Crimes, Section 11: A person who, otherwise than as previously provided in this Chapter, obtains casual sexual relations in return for payment, shall be sentenced for purchase of sexual services to a fine or imprisonment for at most one year. What is said in the first paragraph applies also if the payment has been promised or given by someone else) (Law 2011:517).
Την 1η Ιανουαρίου 1999, η Σουηδία έγινε η πρώτη χώρα στον κόσμο που εισήγαγε νομοθεσία για την ποινικοποίηση της αγοράς σεξουαλικών υπηρεσιών, ως μέρος νομοσχεδίου για τη βία κατά των γυναικών. Η κυρίαρχη πεποίθηση για την επιλογή αυτή, ήταν ότι η προσφορά σεξουαλικής υπηρεσίας καθιστά τον πωλητή θύμα ανισότητας των φύλων, και ότι η πλειοψηφία τουλάχιστον όσων το επιλέγουν, δεν το κάνουν με την ελεύθερη βούλησή τους. Στην αντίληψη του σκανδιναβικού μοντέλου, η πορνεία είναι αποτέλεσμα κοινωνικής, πολιτικής και οικονομικής ανισότητας στην οποία υποβάλλονται οι γυναίκες λόγω της κοινωνικής ευαλωτότητάς τους. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να διευκρινιστεί ότι η απαγόρευση της πορνείας στη Σουηδία, δεν προέκυψε τη δεκαετία του ’90, αλλά αντίθετα υπήρχε ήδη η συζήτηση από το1970, καθώς ήδη από τότε θεωρούνταν ότι οι ιδέες της ελευθερίας του ατόμου και της ισότητας των φύλων ήταν αδύνατο να συμβαδίσουν με την έννοια της πορνείας. Tαυτόχρονα με την ποινικοποίηση, ιδρύθηκαν δομές κοινωνικών υπηρεσιών στις σημαντικές πόλεις της Σουηδίας, όπου πελάτες σεξουαλικών υπηρεσιών γίνονται πλέον δεκτοί, ώστε να αποκτήσουν κίνητρα αλλαγής σεξουαλικής συμπεριφοράς. Το Εθνικό Συμβούλιο Υγείας και Πρόνοιας το 2012 κατέληξε ότι αυτοί που συμμετείχαν στις εν λόγω δομές, μείωσαν μεταξύ άλλων καταχρήσεων, την επονομαζόμενη ‘διαταραχή υπερ-σεξουαλικότητας’. Αναγκαία φυσικά για τη μείωση της πορνείας, σύμφωνα με την ανωτέρω αναφορά του Υπουργείου Δικαιοσύνης, είναι μεταξύ άλλων, η ψυχολογική υποστήριξη και θεραπεία των ανθρώπων που απασχολούνται στην πορνεία, ώστε να απομακρυνθούν από αυτήν.
Συνεκτιμώντας την ευρεία χρήση του Internet αλλά και τη διεθνοποίηση του φαινομένου της εμπορίας ανθρώπων και τη συγκρότηση υπερεθνικών εγκληματικών δικτύων, είναι όντως δύσκολη η εκτίμηση των αληθινού αριθμού των εμπλεκόμενων. Ωστόσο, η εικόνα για την πορνεία του δρόμου είναι ότι έχει μειωθεί κατά το ήμισυ, ενώ ήταν στα ίδια μεγέθη στις πρωτεύουσες Νορβηγίας, Δανίας και Σουηδίας πριν την απαγόρευση. Το 2008 στη Νορβηγία και στη Δανία, η πορνεία στο δρόμο είχε υπολογιστεί ότι ήταν τριπλάσια από ότι στη Σουηδία, αν και στη Σουηδία ο πληθυσμός είναι μεγαλύτερος. Στη Νορβηγία, μετά το 2009, που εισήγαγε γενική απαγόρευση της αγοράς σεξουαλικών υπηρεσιών, η πορνεία στο δρόμο μειώθηκε δραματικά. Η αύξηση των μεταναστριών γυναικών και της παροχής διαδικτυακών υπηρεσιών που καταγράφηκαν και στη Σουηδία, είναι μη συγκρίσιμες, σε σχέση με την αντίστοιχη αύξηση των άλλων δύο χωρών.
Υπάρχει η εκτίμηση ότι η εμπορία ανθρώπων είναι σημαντικά μικρότερη στη Σουηδία από ότι στις υπόλοιπες Σκανδιναβικές χώρες. Αστυνομικοί αξιωματούχοι δηλώνουν ότι η Σουηδία είναι μία αγορά λιγότερο ελκυστική για τα κυκλώματα: ο αριθμός των πιθανών πελατών έχει μειωθεί και είναι περισσότερα τα μέρη με τη διακινδύνευση της αστυνομικής επιτήρησης.
Έρευνες που διεξήχθησαν στον πληθυσμό πριν και μετά την απαγόρευση αποτύπωσαν μία αλλαγή συμπεριφοράς σε σχέση με την αγορά σεξουαλικής υπηρεσίας, που χρονικά συμπίπτει με την ποινικοποίηση. Αυτή η αλλαγή αποτυπώνει μία σημαντική επίδραση της απαγόρευσης, δεδομένου του ότι η υποστήριξή της είναι μεγαλύτερη μεταξύ των νέων ανθρώπων. Συγκεκριμένα, και στις τρεις έρευνες που ακολούθησαν την ποινικοποίηση, περισσότερο από 70% είχε θετική άποψη για το μέτρο. H τελευταία έρευνα, του 2014, έδειξε ότι 72% του κοινωνικού συνόλου, ήταν υπέρ του μέτρου, αν και αναγνωρίζει ότι τα τελευταία 15 χρόνια αναπτύχθηκε ο τομέας του διαδικτύου, ο οποίος εξέλιξε περαιτέρω το φαινόμενο – όχι όμως μόνο στη Σουηδία αλλά και σε χώρες όπου η αγορά σεξουαλικών υπηρεσιών είναι νόμιμη. Οι αρχές όμως που μελετούν τις διαδικτυακές διαφημίσεις συνοδών, η αστυνομία και αρχές που εργάζονται στο πεδίο, επισημαίνουν ότι ένα πρόσωπο συχνά εμφανίζεται σε περισσότερες διαφημίσεις, ενώ το 2008 υπολογίστηκε ότι στη Σουηδία μόλις 247 γυναίκες και 57 άντρες παρέχουν διαδικτυακά σεξουαλικές υπηρεσίες. Το 2015, αν και παρατηρείται αρκετά μεγαλύτερος αριθμός ιστοσελίδων, διευκρινίζεται ότι ο αριθμός των προσώπων είναι πάντα πολύ μικρότερος.
Μέχρι τώρα δεν έχει διαφανεί ότι η πορνεία έγινε ‘υπόγεια’, δημιουργώντας επιδείνωση των συνθηκών ζωής και εργασίας των εκδιδομένων. Αντίθετα αναφέρεται ότι οι αγοραστές των σεξουαλικών υπηρεσιών έχουν γίνει πιο προσεκτικοί με το φόβο ότι αν γίνουν βίαιοι, η εκδιδόμενη θα καταγγείλει το συμβάν, έχοντας πλέον καλύτερες σχέσεις με τις αρχές και τους/τις κοινωνικούς λειτουργούς. Επίσης από την απαγόρευση και εξής δεν έχει υπάρξει ανθρωποκτονία προσώπου, που πουλάει σεξουαλικές υπηρεσίες στη Σουηδία. Σε έρευνα στη Νορβηγία μετά την ποινικοποίηση του 2009, αναδεικνύεται ότι εγκλήματα βίας κατά των εκδιδόμενων, όπως βιασμοί και σωματικές επιθέσεις, μειώθηκαν τουλάχιστον κατά το ήμισυ.
Σε έρευνα του 2008, μέρος των ερωτηθέντων ανδρών, ανέφεραν ότι η απαγόρευση τους απέτρεψε από την αγορά σεξουαλικών υπηρεσιών. Το 2008, σε έρευνα του Σκανδιναβικού Ινστιτούτου Φύλου, φάνηκε ότι οι αγοραστές σεξουαλικών υπηρεσιών στη Σουηδία έχουν μειωθεί σημαντικά σε σύγκριση με αντίστοιχη έρευνα του 1996 – από το 13,6% στο 7,9%. Και στις δύο έρευνες, είχαν ερωτηθεί 2.500 άτομα, μεταξύ 18 και 74 ετών. Είναι αξιοσημείωτο, ότι η μείωση της ζήτησης σεξουαλικών υπηρεσιών, γίνεται αποδεκτή ακόμη και από τους πολέμιους της ποινικοποίησης του εν δυνάμει πελάτη.
Μεταξύ άλλων και το συναφές νορβηγικό νομοθετικό πλαίσιο, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η ποινικοποίηση του πελάτη, έχει, όπως και στη Σουηδία, μειώσει τη ζήτηση και έχει κάνει τη χώρα λιγότερο ελκυστική για τους δράστες της εμπορίας ανθρώπων.
Οι σουηδικές πολιτικές πορνείας είναι ιδιαίτερα καινοτόμες. Στηρίζουν σταθερά θεμελιώδεις αρχές , όπως ότι:
– Η πορνεία αποτελεί σοβαρό εμπόδιο στην ισότητα των φύλων.
– Η πορνεία είναι ένα σοβαρό πρόβλημα που είναι επιβλαβές για την εκδιδόμενη γυναίκα ή το εκδιδόμενο ανήλικο, αλλά και στην κοινωνία γενικότερα.
– Η πορνεία είναι ανδρική σεξουαλική βία εναντίον των γυναικών, στοχευμένη ειδικά σε αυτές που είναι οικονομικά, φυλετικά ή εθνικά περιθωριοποιημένες / καταπιεσμένες.
– Η πορνεία είναι ασυμβίβαστη με τις διεθνώς αποδεκτές αρχές των δικαιωμάτων του ανθρώπου: την αξιοπρέπεια και την αξία του ανθρώπου, καθώς και τα ίσα δικαιώματα των ανδρών και γυναικών.
– Η πορνεία είναι ένα έγκλημα που αφορά το φύλο: η πλειονότητα των θυμάτων είναι γυναίκες και κορίτσια, αν και πολλοί νέοι άνδρες και αγόρια πέφτουν επίσης θύματα.
– Η εξάλειψη της ζήτησης ως βασικής αιτίας της πορνείας είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της Σουηδικής πολιτικής. Εάν οι άνδρες δεν θεωρούσαν ότι είχαν το δικαίωμα στην αγορά και σεξουαλική εκμετάλλευση γυναικών και παιδιών, η πορνεία και η εμπορία ανθρώπων για σεξουαλικούς σκοπούς δεν θα υπήρχε.
– Η πορνεία και η εμπορία ανθρώπων για σεξουαλικούς σκοπούς θεωρούνται θέματα που δεν μπορούν και δεν πρέπει να χωριστούν. Είναι επιβλαβείς πρακτικές και συνδέονται εγγενώς.
– Όλες οι μορφές νομικών ή πολιτικών μέτρων που νομιμοποιούν τις διάφορες δραστηριότητες πορνείας, όπως οι οίκοι ανοχής, ή που αποποινικοποιούν τους δράστες της βιομηχανίας της πορνείας, συμπεριλαμβανομένων των μεταφορέων, των διακινητών και των αγοραστών, αποτελούν απειλές για την ισότητα των φύλων και τα δικαιώματα των γυναικών και των κοριτσιών να ζουν χωρίς βία.
– Η νομιμοποίηση της πορνείας δυνητικά εξομαλύνει αναπόφευκτα μια ακραία μορφή βίας, τις διακρίσεις λόγω φύλου και την ενίσχυση της ανδρικής κυριαρχίας επί των γυναικών (Βλ. Επίσης: κυβερνητικό νομοσχέδιο, Kvinnofrid (1997/98: 55 – Βία κατά των γυναικών).
Β. Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΣΚΑΝΔΙΝΑΒΙΚΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ ΣΤΙΣ ΑΛΛΕΣ ΧΩΡΕΣ.
Ο ΓΑΛΛΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ:
Η Εφαρμογή του Σουηδικού Νόμου, που έφερε μια σημαντική αλλαγή στη φιλοσοφία της αντιμετώπισης της πορνείας , όπως είναι λογικό, προκάλεσε αντιδράσεις θετικές κι αρνητικές, άνοιξε συζητήσεις σε νέα βάση και επηρέασε άλλες χώρες στην Ευρώπη, και όχι μόνο, να αλλάξουν τη νομοθεσία τους ( Νορβηγία, Ισλανδία, Καναδάς και πρόσφατα ,το 2016 και η Γαλλία).
Ο νόμος (στα πρότυπα του σουηδικού μοντέλου) που ψηφίστηκε στη Γαλλία τον Απρίλιο του 2016 έχει την αποδοχή της μεγάλη πλειοψηφίας των πολιτικών δυνάμεων.
Πρόκειται για έναν εκτεταμένο νόμο για την πορνεία, ο οποίος προβλέπει με ισόρροπο τρόπο, αφενός, μέτρα πρόληψης και υποστήριξης για τα θύματα και , αφετέρου, μέτρα καταπολέμησης της πορνείας, ιδίως με την υποβολή κυρώσεων στους πελάτες. Η γαλλική νομοθεσία με το νόμο αυτό ενσωματώνει πλήρως την αρχή, ότι η πορνεία αποτελεί μορφή βίας και επομένως εναπόκειται στις δημόσιες αρχές να αντιμετωπίσουν αυτό το πρόβλημα.
Σκοπός του νέου νομοθετικού πλαισίου είναι η προστασία των θυμάτων, η απαγόρευση της σεξουαλικής εκμετάλλευσης και η αποφυγή οποιασδήποτε εισόδου στην πορνεία. Ο νόμος προβλέπει την προστασία, την υποστήριξη , την πολιτική εξόδου από την πορνεία, προσφέροντας στα θύματα μια σειρά πολιτικών όπως:
– δυνατότητα προστασίας των αλλοδαπών θυμάτων, με διάφορα μέτρα, όπως παροχή προσωρινής άδειας διαμονής κλπ,
– προστασία των μαρτύρων των θυμάτων και των κατηγορούμενων (σε περιπτώσεις που συμβάλλουν με τη μαρτυρία τους στην αποκάλυψη της αλήθειας) ,
– πρόσβαση στην διεκδίκηση αποζημίωσης, για ζημιές που τους προκλήθηκαν,
– δυνατότητα κοινωνικής και επαγγελματικής ένταξης, μέσα από ειδικά προγράμματα,
– δυνατότητα διαγραφής των φορολογικών οφειλών κλπ..
Η καταπολέμηση της πορνείας στη Γαλλία γνώρισε μια σημαντική καμπή με την ψήφιση του νόμου της 13ης Απριλίου 2016. Η νομοθεσία αυτή αποσκοπεί στην ενίσχυση της καταπολέμησης του συστήματος της πορνείας και στην υποστήριξη των ιερόδουλων. Πρόκειται για έναν εκτεταμένο νόμο για την πορνεία, ο οποίος προβλέπει με ισόρροπο τρόπο, αφενός, μέτρα πρόληψης και υποστήριξης για τα θύματα και, αφετέρου, μέτρα καταπολέμησης της πορνείας (ιδίως με την επιβολή κυρώσεων στους πελάτες).
Η γαλλική νομοθεσία με τον νόμο αυτό ενσωματώνει πλήρως την αρχή, ότι η πορνεία αποτελεί μορφή βίας και επομένως εναπόκειται στις δημόσιες αρχές να αντιμετωπίσουν αυτό το πρόβλημα.
Συγκεκριμένα κατά τη γαλλική νομοθεσία: «Η πράξη προσέλκυσης, αποδοχής ή απολαβής επαφών σεξουαλικής φύσης από ένα άτομο που ασκεί πορνεία, ακόμη και περιστασιακά, με αντάλλαγμα μιας αμοιβής, ή υπόσχεσης αμοιβής, ή ενός ανταλλάγματος σε είδος ή υπόσχεση ενός τέτοιου ανταλλάγματος, είναι καταδικαστέα με το πρόστιμο που προβλέπεται για τις παραβάσεις της πέμπτης τάξης (1.500 ευρώ). Εφόσον πραγματοποιείται με υποτροπή, τιμωρείται με πρόστιμο 3.750 ευρώ. Τιμωρείται με τριετή φυλάκιση και με 45.000 ευρώ πρόστιμο, η πράξη προσέλκυσης, αποδοχής ή απολαβής επαφών σεξουαλικής φύσης από ένα άτομο που ασκεί πορνεία, ακόμα και περιστασιακά, εφόσον το άτομο είναι ανήλικο ή ιδιαιτέρως ευάλωτο, εμφανώς ή σε γνώση του δράστη, εξαιτίας κάποιας ασθένειας, κάποιας αναπηρίας, κάποιου μειονεκτήματος ή σε κατάσταση εγκυμοσύνης».
Ι. Το κείμενο είναι δομημένο γύρω από τους ακόλουθους άξονες:
1.την καταπολέμηση της διακίνησης, συμπεριλαμβανομένου του Διαδικτύου και μέσω της ενισχυμένης προστασίας των θυμάτων, που συμμετέχουν σε δικαστικές διαδικασίες,
2. την αποποινικοποίηση των εκδιδόμενων προσώπων και την υποστήριξη εκείνων που θέλουν να απομακρυνθούν από την πορνεία μέσω ενός προγράμματος με τίτλο «διέξοδος από την πορνεία» καθώς και την κοινωνική και επαγγελματική τους ένταξη,
3. την πρόληψη της πορνείας και την πρόσβαση σε αυτή, κυρίως για τους νέους,
4. την απαγόρευση αγοράς σεξουαλικών υπηρεσιών και την ευθύνη των πελατών της πορνείας.
Σκοπός του νέου νομοθετικού πλαισίου είναι η προστασία των θυμάτων, η απαγόρευση της σεξουαλικής εκμετάλλευσης και η αποφυγή οποιασδήποτε εισόδου στην πορνεία.
ΙΙ. Βασικά σημεία της νομοθεσίας:
Τα βασικότερα σημεία της νομοθετικής παρέμβασης είναι τα παρακάτω:
1. Κατάργηση του αδικήματος προσέλκυσης πελατών: οι πόρνες θεωρούνται τώρα ως θύματα αντί για παραβάτες.
2. Ευθύνη των πελατών: επιβολή προστίμου (από 1.500 ευρώ).
3. Προστασία και συνοδευτικά μέτρα: δημιουργία ενός προγράμματος με τίτλο «Διέξοδος από την πορνεία» το οποίο και χρηματοδοτείται από ειδικό ταμείο.
4. Προληπτικά μέτρα και δράσεις ευαισθητοποίησης: ο αγώνας κατά της εμπορευματοποίησης των σωμάτων αποτελεί πλέον ένα αναπόσπαστο θέμα, που εμπίπτει στις αρμοδιότητες της εκπαίδευσης .
5. Προσωρινή άδεια παραμονής 6 μηνών για αλλοδαπές πόρνες, που εγγυώνται την έξοδο τους από την πορνεία. Η συμμετοχή τους στο πρόγραμμα με τίτλο “Διέξοδος από την πορνεία” παρέχει συγκεκριμένα δικαιώματα όπως:
– Έκδοση προσωρινής άδειας παραμονής για αλλοδαπές πόρνες,
– Χρηματοδοτική βοήθεια με στόχο την κοινωνική και επαγγελματική ένταξη (AFIS) για όσους δεν μπορούν να επωφεληθούν από τα κοινωνικά ελάχιστα.
6. Δημιουργία μιας νέας υπηρεσίας σε τοπικό επίπεδο. Σκοπός της είναι να συντονίσει δράσεις υπέρ των θυμάτων πορνείας (δράσεις πρόληψης και καταπολέμησης του φαινομένου.)
ΙΙΙ. Οι επιπτώσεις της νέας νομοθεσίας στην καταπολέμηση της πορνείας.
Όσον αφορά την εκτίμηση της εφαρμογής της νομοθεσίας, πρέπει να υποβληθεί έκθεση παρακολούθησης στο Γαλλικό Κοινοβούλιο κατά τα δύο έτη μετά τη δημοσίευσή της (βλ. Άρθρο 22 του νόμου). Αυτό σημαίνει ότι η έκθεση παρακολούθησης θα παραδοθεί στο Κοινοβούλιο τον Απρίλιο του 2018.
Ωστόσο, μπορούν ήδη να διατυπωθούν κάποια πρώτα σχόλια σχετικά με:
1. Τον αριθμό των προστίμων που έχουν επιβληθεί από την θέση σε ισχύ της νομοθεσίας και την εκστρατεία πρόληψης.
2. Το πρόγραμμα με τίτλο «Διέξοδος από την πορνεία».
3. Την χρηματοδοτική συνδρομή.
Α. Η ποινικοποίηση και τα μέτρα πρόληψης .
Από τον Απρίλιο του 2016, περισσότερα από 900 πρόστιμα έχουν επιβληθεί από την αστυνομία και τις υπηρεσίες χωροφυλακής, σε πελάτες (και αυτός ο αριθμός συνεχίζει να αυξάνεται).
Προεδρικό Διάταγμα, που δημοσιεύθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2016, επιτρέπει την επιβολή στους πελάτες ενός κύκλου ενημέρωσης σχετικά με την καταπολέμηση της σεξουαλικής εκμετάλλευσης.
Επιπλέον, πραγματοποιήθηκε μια σχετική εκστρατεία πρόληψης και ευαισθητοποίησης που ξεκίνησε κατά τη διάρκεια του Euro 2016.
Β. Διέξοδος από την πορνεία.
Η θέση σε ισχύ του προγράμματος με τίτλο «Διέξοδος από την πορνεία» είναι προοδευτική. Πράγματι, η εκστρατεία έγκρισης των ενώσεων που θα ασχοληθούν με το πρόγραμμα με τίτλο ”Διέξοδος από την πορνεία ” βρίσκεται σε εξέλιξη στις τοπικές αρχές. Πρόκειται για προαπαιτούμενη ενέργεια για την ίδρυση των επιτροπών των τμημάτων, τα οποία πρέπει να εξετάζουν τις αιτήσεις των εκδιδόμενων προσώπων, προκειμένου να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα με τίτλο ”Διέξοδος από την πορνεία ”.
Μέχρι σήμερα, τρία τμήματα επιτροπών έχουν δημιουργηθεί, υπό την αρμοδιότητα των Περιφερειών (Vienne, Alpes –Maritimes, Hauts –de- Seine). Άλλες επιτροπές πρόκειται να ιδρυθούν τον Ιούλιο (Meurthe et- Moselle, Isere, Eure-et-Loir, Gironde, Dordogne).
Εντούτοις το πρόγραμμα δεν έχει ακόμη λειτουργήσει, κυρίως γιατί δεν έχουν ολοκληρωθεί οι διαδικασίες λειτουργίας των επιτροπών τμημάτων.
Τέλος η επιτροπή παρακολούθησης αυτού του νόμου θα συγκληθεί στις 29.6.2017. Στόχος της είναι να δώσει μια πρώτη αξιολόγηση της εφαρμογής της νομοθεσίας.
Γ. Η Οικονομική βοήθεια.
Στις 14 Απριλίου 2017 με σχετικό διάταγμα θεσμοθετήθηκε η οικονομική βοήθεια για την κοινωνική και επαγγελματική ένταξη. Η οικονομική βοήθεια ανέρχεται σε 300 ευρώ και αυξάνεται σε περιπτώσεις όπου υπάρχουν παιδιά. Η βοήθεια αυτή θα χορηγείται με αποφάσεις των Περιφερειών, μετά από οδηγίες των επιτροπών των τμημάτων, στις ιερόδουλες που ακολουθούν το πρόγραμμα «Διέξοδος από την πορνεία» και δεν έχουν πρόσβαση σε κάποιο άλλο κοινωνικό βοήθημα ή επίδομα.
Δ. Νόμος αρ. 2016-444 της 13ης Απριλίου 2016. Διάρθρωση και βασικές διατάξεις.
Ειδικότερα ο νόμος με αρ. 2016-444 της 13ης Απριλίου 2016 περί ενίσχυσης της καταπολέμησης του συστήματος της πορνείας και της υποστήριξης των ιερόδουλων αποτελείται από έξι (6) κεφάλαια και είκοσι τρία (23) άρθρα ως ακολούθως:
Κεφάλαιο Ι
Ενίσχυση των μέσων καταπολέμησης της σωματεμπορίας και της εμπορίας ανθρώπων με σκοπό την σεξουαλική εκμετάλλευση.
Άρθρα 1-4
Σε αυτό το κεφάλαιο κυρίως προβλέπονται τροποποιήσεις και συμπληρώσεις στον Κώδικα Κοινωνικής Δράσης και Οικογένειας, στον ΚΠοινΔ, και στον Κώδικα Εργασίας με σκοπό την ενίσχυση των μέσων καταπολέμησης του φαινομένου.
Κεφάλαιο ΙΙ
Προστασία των θυμάτων πορνείας και δημιουργία διεξόδου από την πορνεία, κοινωνική και επαγγελματική ένταξη.
Μέρος 1.Ρυθμίσεις για την υποστήριξη των θυμάτων πορνείας .
Άρθρα 5-14
Με το άρθρο 5 προβλέπονται μεταξύ των άλλων ότι:
Σε κάθε διαμέρισμα, το Κράτος εξασφαλίζει την προστασία των θυμάτων της πορνείας, της σωματεμπορίας και της εμπορίας των ανθρώπων και τους παρέχει την βοήθεια που έχουν ανάγκη, ειδικά με το να τους προσφέρει μια θέση σε ένα από τα ιδρύματα που αναφέρονται στον Κώδικα Κοινωνικής Δράσης και Οικογένειας.
Σε κάθε διαμέρισμα, έχει δημιουργηθεί ένας φορέας που είναι αρμόδιος για την οργάνωση και το συντονισμό της δράσης υπέρ των θυμάτων της πορνείας, της σωματεμπορίας και της εμπορίας ανθρώπων.
Προτείνεται σε κάθε θύμα διέξοδος από την πορνεία και κοινωνική και επαγγελματική ένταξη σύμφωνα με την εκτίμηση της κατάστασης της υγείας, των επαγγελματικών και κοινωνικών αναγκών του, προκειμένου να του παρέχεται πρόσβαση σε εναλλακτικές λύσεις για την πορνεία. Αναπτύσσεται και εφαρμόζεται με τη σύμφωνη γνώμη του υποστηριζόμενου ατόμου, από μια ένωση που προβλέπεται στον παρόντα νόμο.
Η δέσμευση του ατόμου προς την έξοδο από την πορνεία και την κοινωνική και επαγγελματική επανένταξη εγκρίνεται από τον εκπρόσωπο του Κράτους στο διαμέρισμα μετά από γνωμοδότηση.
Σε περίπτωση αλλοδαπού ατόμου που δεσμεύεται για την έξοδο από την πορνεία και την κοινωνική και επαγγελματική επανένταξη μπορεί να λάβει άδεια προσωρινής παραμονής σύμφωνα με τον Κώδικα εισόδου και παραμονής αλλοδαπών και του νόμου περί ασύλου. Μπορεί επίσης να του παρασχεθεί οικονομική βοήθεια.
Με το άρθρο 7 προβλέπεται, μεταξύ άλλων, η δημιουργία από τον Κρατικό προϋπολογισμό, ενός ταμείου για την πρόληψη της πορνείας και την κοινωνική και επαγγελματική υποστήριξη των ιερόδουλων. Αυτό το ταμείο συμβάλλει στις δράσεις που καταγράφονται στον Κώδικα Κοινωνικής Δράσης και Οικογένειας. Υποστηρίζει κάθε πρωτοβουλία για την ευαισθητοποίηση του πληθυσμού σχετικά με τις επιπτώσεις της πορνείας στην υγεία και τη μείωση των υγειονομικών κινδύνων, την πρόληψη της εισόδου στην πορνεία και την ενσωμάτωση των ιερόδουλων. Οι πόροι του Ταμείου αποτελούνται από:1.κρατικές πιστώσεις που διατίθενται για αυτές τις δράσεις και των οποίων το ύψος ορίζεται από το νόμο των οικονομικών του κάθε έτους 2.έσοδα από κατάσχεση αγαθών και προϊόντων όπως προβλέπεται σε άρθρο του ΠΚ.
Με το άρθρο 8 τροποποιούνται άρθρα του Κώδικα εισόδου και παραμονής των αλλοδαπών και του δικαιώματος Ασύλου. Σημειώνεται ότι μεταξύ άλλων προβλέπεται η δυνατότητα έκδοσης άδειας παραμονής τουλάχιστον έξι (6) μηνών, εκτός αν η παρουσία του ατόμου αποτελεί απειλή για τη δημόσια υγεία, σε αλλοδαπό θύμα, το οποίο έχει σταματήσει την δραστηριότητα της πορνείας και έχει δεσμευτεί στη διαδικασία εξόδου από την πορνεία, και στην κοινωνική και επαγγελματική ένταξη. Αυτή η προσωρινή άδεια παραμονής δίνει το δικαίωμα άσκησης επαγγέλματος. Ανανεώνεται καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας εξόδου από την πορνεία και την κοινωνική και επαγγελματική ένταξη, υπό την προϋπόθεση οι προβλεπόμενες συνθήκες για την έκδοσή της να συνεχίζουν να ικανοποιούνται.
Με το άρθρο 9 τροποποιείται ο Κώδικας Κοινωνικής Ασφάλισης.
Μέρος 2. Διατάξεις για τη μεταφορά του άρθρου 8 της Οδηγίας 2011/36/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 5ης Απριλίου 2011 που αφορά στην πρόληψη της εμπορίας ανθρώπων και την καταπολέμηση του φαινομένου και αντικαθιστώντας την απόφαση πλαίσιο 2002/629/JAI του Συμβουλίου.
Άρθρα 15-16
Κεφάλαιο ΙΙΙ
Πρόληψη και υποστήριξη για την φροντίδα των ιερόδουλων σε μια σφαιρική αντιμετώπιση.
Άρθρο 17
Με το άρθρο 17 συμπληρώνεται ο Κώδικας Εθνικής Υγείας με την πρόβλεψη, εκτός των άλλων, ότι η πολιτική μείωσης των κινδύνων προς την κατεύθυνση των ιερόδουλων συνίσταται στην πρόληψη των σεξουαλικά μεταδιδόμενων νοσημάτων καθώς και άλλους υγειονομικούς κινδύνους , κινδύνους κοινωνικούς και ψυχολογικούς που συνδέονται με την πορνεία. Επίσης ορίζεται ότι οι δράσεις μείωσης των κινδύνων καθοδηγούνται από τις κατευθύνσεις που ορίζονται βάσει εθνικού εγγράφου αναφοράς που έχει εγκριθεί με διάταγμα.
Κεφάλαιο ΙV
Πρόληψη πρακτικών πορνείας και εξώθησης στην πορνεία.
Άρθρα 18-19
Με το άρθρο 18, μεταξύ των άλλων, προστίθεται στον Κώδικα Εκπαίδευσης ότι πληροφορίες σχετικά με την πραγματικότητα της πορνείας και τους κινδύνους της εμπορευματοποίησης του σώματος παρέχονται στα σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, σε ομάδες ηλικιακά ομοιογενείς.
Κεφάλαιο V
Απαγόρευση αγοράς σεξουαλικής πράξης .
Άρθρα 20-21
Με το άρθρο 20 στο VI βιβλίο του ΠΚ παρεμβάλλεται ένας μοναδικός τίτλος ως εξής: Προσφυγή σε πορνεία. Έτσι προβλέπεται πλέον σε άρθρο του VI βιβλίου του ΠΚ ότι:
Η πράξη προσέλκυσης, αποδοχής ή απολαβής επαφών σεξουαλικής φύσης από ένα άτομο που ασκεί πορνεία, ακόμη και περιστασιακά, με αντάλλαγμα μιας αμοιβής, ή υπόσχεσης αμοιβής, ή ενός ανταλλάγματος σε είδος ή υπόσχεση ενός τέτοιου ανταλλάγματος είναι καταδικαστέα με το πρόστιμο που προβλέπεται για τις παραβάσεις της πέμπτης τάξης.
Εφόσον πραγματοποιείται με υποτροπή (κατ εξακολούθηση)τιμωρείται με πρόστιμο 3.750 ευρώ.
Τιμωρείται με τριετή φυλάκιση και με 45.000 ευρώ πρόστιμο η πράξη προσέλκυσης, αποδοχής ή απολαβής επαφών σεξουαλικής φύσης από ένα άτομο που ασκεί πορνεία, ακόμα και περιστασιακά, εφόσον το άτομο είναι ανήλικο ή ιδιαιτέρως ευάλωτο, εμφανώς ή σε γνώση του δράστη, εξαιτίας κάποιας ασθένειας, κάποιας αναπηρίας, κάποιου μειονεκτήματος ή σε κατάσταση εγκυμοσύνης
Κεφάλαιο VI
Τελικές διατάξεις
Άρθρα 22-23
Με το άρθρο 22 προβλέπεται, μεταξύ άλλων, ότι η Κυβέρνηση καταθέτει στο Κοινοβούλιο μια έκθεση για την εφαρμογή του παρόντος νόμου δύο χρόνια μετά την έκδοσή του. Αυτή η έκθεση είναι απολογισμός και παρουσιάζει την εξέλιξη:
-Της πορνείας, ειδικά στο διαδίκτυο και στις παραμεθόριες περιοχές.
-Της κατάστασης της υγείας και της κοινωνικής κατάστασης των ιερόδουλων.
-Της κατάστασης του εντοπισμού και της ανάληψης (προστασίας) των ανήλικων θυμάτων πορνείας .
-Της κατάστασης, του εντοπισμού και της ανάληψης προστασίας των φοιτητών που παραδίδονται στην πορνεία .
-Του αριθμού καταδικαστικών αποφάσεων για σωματεμπορία και εμπορία ανθρώπων.
Γ. ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ
Στη Φινλανδία από το 2006 έχει ποινικοποιηθεί η αγορά σεξουαλικών υπηρεσιών από εκδιδόμενες γυναίκες θύματα εμπορίας ανθρώπων και από γυναίκες θύματα ‘εμπορίου του σεξ’, ήτοι οι γυναίκες που εκμεταλλεύεται μαστρωπός (‘objects of pimping’).
Από το 2004, μεταξύ άλλων, είχαν απαγορευθεί οι διαφημίσεις για πορνεία. Την ίδια περίοδο, αναπτύχθηκε σημαντικός δημόσιος διάλογος για την πορνεία του δρόμου από πλευράς δημόσιας τάξης, που είχε καταλήξει στην απαγόρευση και της πώλησης και της αγοράς σεξουαλικών υπηρεσιών σε δημόσια μέρη στο Ελσίνκι.
Ο νόμος προβαίνει σε μία διχοτόμηση της εργασίας στην αγορά του σεξ – αφενός υπάρχει η συναινετική και αυτόνομη σεξουαλική εργασία μεταξύ ενηλίκων και αφετέρου υπάρχει η εμπορία ανθρώπων για σεξουαλική εκμετάλλευση και η πορνεία – οργανωμένη από τρίτους, η συμβολή των οποίων ποινικοποιείται απολύτως. Πρόκειται για μία ‘μερική απαγόρευση’.
Ο νόμος τροποποιήθηκε το 2015, εντάσσοντας στο πεδίο εφαρμογής του και τις πράξεις από αμέλεια, λόγω της αποδεικτικής δυσκολίας της ύπαρξης γνώσης στο πρόσωπο του αγοραστή για τις συνθήκες που πληρούσαν το αδίκημα, ενώ οι φιλανδικές αρχές παρατήρησαν ότι γυναίκες που διαφημίζονταν διαδικτυακά ενίοτε ανέφεραν ότι δεν ήταν θύματα σωματεμπορίας.
Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία της φινλανδικής αστυνομίας, η μαστροπεία μειώθηκε μεταξύ του 2013 και του 2017, όχι όμως και η εμπορία ανθρώπων, ωστόσο οι αναφορές είναι ελάχιστες και επομένως δε μπορούν να εξαχθούν συμπεράσματα από την εφαρμογή του νόμου μετά την τροποποίησή του το 2015.
Από έρευνες σε σχέση με την αντίληψη των γυναικών και των ανδρών για την αγορά σεξουαλικής υπηρεσίας, αλλά και για τους ίδιους τους αγοραστές και τους πωλητές, προκύπτει ότι το 2008, το 59% των ανδρών και το 32% των γυναικών, θεωρούσαν αποδεκτό για τους άντρες να πληρώνουν για σεξουαλική επαφή.
Αναφέρεται ότι η μερική απαγόρευση της πορνείας δεν έχει μειώσει τη ζήτηση, με αποτέλεσμα να συνεχίζεται στη Φινλανδία η συζήτηση για πλήρη απαγόρευση της αγοράς σεξουαλικών υπηρεσιών. Σε κάθε περίπτωση, ένα μοντέλο μερικής απαγόρευσης όπως της Φιλανδίας, μπορεί δυνητικά να λειτουργήσει συμβιβάζοντας αφενός τα δικαιώματα των ‘αυτοαπασχολούμενων’ εκδιδόμενων ‘από επιλογή’ και αφετέρου τα δικαιώματα του τεράστιου αριθμού εξαναγκαζόμενων προσώπων. Η διάσταση αυτών των δύο, ίσως ενεργοποιήσει και τη σκέψη του πελάτη σε μία λιγότερη αυταρχική και κοινωνική αδιάφορη κατεύθυνση.
Δ. ΓΕΡΜΑΝΟ-ΟΛΛΑΝΔΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ:
Η υποστήριξη της ρύθμισης της αγοράς της πορνείας από κρατικούς φορείς, μέσω της παροχής αδειών, εργατικών νόμων που νομιμοποιούν τη μαστροπεία, την αγορά και ιδιοκτησία πορνείων, την πώληση σεξουαλικών υπηρεσιών, και η άσκησή της ως νόμιμη δραστηριότητα, με την εμπλοκή συνήθως Δήμων και Περιφερειών, βασίζεται στην αντίληψη ότι πρόκειται για μία ελεύθερη προσωπική επιλογή, δείκτη ενδυνάμωσης των γυναικών και επαγγελματική συμφωνία ισότιμων ενηλίκων.
Θεωρείται μία ‘εναλλακτική στρατηγική μείωσης της ζήτησης’, με τη βασική διαφορά να εντοπίζεται μεταξύ της οικειοθελούς και της καταναγκαστικής προσφοράς της υπηρεσίας (εμπορίας ανθρώπων). Στην πραγματικότητα διαχωρίζει μεταξύ νόμιμων και παράνομων ‘επιχειρήσεων’, με τις νόμιμες να απολαμβάνουν ένα ‘λογικό’ ποσοστό κέρδους και τις παράνομες να αναζητούν ‘υπερβολικό’ κέρδος, βασιζόμενο στους προαγωγούς και στο σεξουαλικό trafficking.
Στη Γερμανία η πορνεία νομιμοποιήθηκε μέσω της θέσης σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2002, της ‘Πράξης για τη ρύθμιση των νομικών ζητημάτων των ιερόδουλων’. Στην Ολλανδία νομιμοποιήθηκε το 2000, με την κατάργηση των άρθρων 250 και 432 του Ποινικού της Κώδικα. Παράλληλα θεσμοθετήθηκαν διοικητικές διαδικασίες για την αδειοδότηση ή μη των επιχειρήσεων της πορνείας.
Ως ‘εγκληματική εκμετάλλευση’ ορίστηκε η διατήρηση του εκδιδόμενου προσώπου σε ‘κατάσταση προσωπικής ή οικονομικής εξάρτησης’, ενώ ως μαστροπεία ορίζονται ‘συγκεκριμένες πράξεις που στοχεύουν στην αύξηση του οικονομικού ανταλλάγματος του ενός, μέσω της πορνείας κάποιου άλλου, ελέγχοντας το μέρος, την ώρα, την έκταση, ή άλλες συνθήκες της παροχής της υπηρεσίας, ή απαγορεύοντας στις ιερόδουλες την άρνηση κάποιας από αυτές τις συνθήκες, όπως και κάθε ευθεία επίβλεψη της παροχής της σεξουαλικής υπηρεσίας, πέραν ενός απλού περιστατικού’. Περαιτέρω, η Γερμανία τιμωρεί αυστηρά οποιονδήποτε ‘εισάγει’ στην πορνεία άτομο κάτω των 21 ετών, ενώ στην Ολλανδία έχει αυξηθεί το όριο ηλικίας για τη νόμιμη πορνεία στα 21 έτη.
Αυτή η προσέγγιση έχει σκοπό να μειώσει τη ζήτηση από τους ‘εισπράκτορες μισθώματος, κερδών ή τελών’, υποχρεώνοντας σε αυστηρούς ελέγχους, κλείνοντας επιχειρήσεις γνωστές για εγκληματικές δραστηριότητες ή απαγορεύοντας μορφές ή ζώνες της πορνείας που εγείρουν ζητήματα δημόσιας τάξης ή απειλών στην νεότητα.
Η ρύθμιση της εργοδοτικής πλευράς αποσκοπεί στην καταπολέμηση της απαίτησης για φθηνή και κακοποιητική παροχή υπηρεσίας ως μέσο συσσώρευσης κέρδους, καθώς και στη διατήρηση πλαισίων προστασίας για τις εκδιδόμενες. Ωστόσο, φαίνεται ότι οι περισσότερες εκδιδόμενες είναι αυταπασχολούμενες, γεγονός που είναι πιθανό να αποτελεί παράβαση του νομικού πλαισίου και στις δύο χώρες, καθώς χρησιμοποιείται η οδός της αυτοαπασχόλησης αντί για την πρόσληψη με σχέση εργασίας, ώστε να αποφεύγουν οι επιχειρήσεις τις κοινωνικοασφαλιστικές και εργασιακές υποχρεώσεις τους. Ιδίως είναι αυτή η περίπτωση, όταν η παρεχόμενη υπηρεσία αφορά σε μόνο μία επιχείρηση.
Οι χώρες νομιμοποίησης ενσωματώνουν την οικονομία της πορνείας στη δομή της αγοράς της χώρας, επιτρέποντας σε αυτήν να αποκομίσει σημαντικούς φόρους και έσοδα από τουρίστες.
Στο Άμστερνταμ με 750.000 κατοίκους, οι εκδιδόμενες υπολογίζονται μεταξύ 20.000 και 35.000, ενώ στη Στοκχόλμη με 1,3 εκατομμύρια κατοίκους υπολογίζονται σε 200 άτομα. Το 2009 στο Άμστερνταμ σφραγίστηκαν πολλοί οίκοι ανοχής και sex shop στην περιοχή των ‘κόκκινων φαναριών’, ώστε να περιοριστεί η εγκληματική δραστηριότητα και το ξέπλυμα μαύρου χρήματος.
Από το 2003 πολλές ολλανδικές πόλεις έκλεισαν τις ζώνες της νόμιμης πορνείας ή μείωσαν τον αριθμό των αδειών λόγω της αύξησης του οργανωμένου εγκλήματος στην αγορά της πορνείας και της συνακόλουθης αύξησης της ανασφάλειας για τις γυναίκες. Στο Άμστερνταμ έκλεισαν 37 χώροι που διαχειριζόταν το οργανωμένο έγκλημα, ιδίως για εμπορία ανθρώπων – γεγονός που εντόπισε η Εuropol. Εξαιτίας αυτού τα ‘παράθυρα’ μειώθηκαν το 2008 στο μισό, ωστόσο οι εγκληματικές συμμορίες χρησιμοποιούσαν ευρέως βία εναντίον των γυναικών στο νόμιμο τομέα της αγοράς του σεξ για πάνω από 10 χρόνια και παρά την ύπαρξη ελεγκτικών μηχανισμών.
Σύμφωνα με άλλη έρευνα το 2014 στο Άμστερνταμ υπήρχαν 6.750 εκδιδόμενες με άδεια και 833 εγκαταστάσεις, ενώ εκτιμήθηκε από τις 28.000 αγγελίες, ότι υπάρχουν επιπλέον περίπου 7.500 μη αδειοδοτημένες εκδιδόμενες – το σύνολο επομένως προσεγγίζει τις 15.000. Προγενέστερη αναφορά του 2006, ανέφερε 9.000 άτομα και επομένως είναι αξιοσημείωτη η αύξηση. Αναφορά του Ολλανδού Συνηγόρου του Πολίτη (2013), αναφέρεται σε 20.000 άτομα και εκτιμά ότι υπάρχει μεγάλη δυσκολία στον υπολογισμό του πραγματικού αριθμού.
Στη Γερμανία τα έτη περίπου 2007-2008, με εκτιμήσεις κυρίως από συνδικάτα των ιερόδουλων, υπάρχουν περίπου 400.000 ιερόδουλες – το 90% γυναίκες – και μεταξύ 3.000 – 3.500 sex clubs στη χώρα. Και νεότεροι όμως υπολογισμοί επίσης οδηγούν στο συμπέρασμα, ότι σχεδόν 400.000 ιερόδουλες στη Γερμανία εξυπηρετούν 1,2 εκατομμύρια άντρες κάθε μέρα.
Ο αριθμός των εκδιδόμενων προσώπων ανά 100.000 πληθυσμού, στη Σουηδία είναι από 6,65-15,4, στην Ολλανδία 53,2-118,2 και στη Γερμανία 185-93,3. Τα νούμερα στη Σουηδία είναι σημαντικά μικρότερα, η Ολλανδία έχει περίπου 9 φορές μεγαλύτερα νούμερα από τη Σουηδία, και η Γερμανία ακόμα μεγαλύτερη διαφορά.
Το ισχυρότερο επιχείρημα για τη νομιμοποίηση της αγοράς σεξουαλικών υπηρεσιών, ήτοι η ‘κανονικοποίηση’ της πορνείας λόγω προσωπικής επιλογής, έρχεται σε πλήρη αντίθεση με σχετική από το 2008 αναφορά της Υπηρεσίας Εθνικής Ολλανδικής Αστυνομίας, όπου φάνηκε ότι περίπου το 50 έως 90% των ιερόδουλων, δεν εργαζόταν με τη θέλησή του. Σε μελέτη του 2012, με στοιχεία από τη Δανία, τη Γερμανία και τη Σουηδία, το συμπέρασμα κατέληγε ότι οι χώρες που έχουν νομιμοποιήσει την αγορά σεξουαλικών υπηρεσιών έχουν υψηλότερους δείκτες εμπορίας ανθρώπων, σε σχέση με χώρες, όπου η αγορά αυτών των υπηρεσιών απαγορεύεται. Σημειώνεται ότι στο Άμστερνταμ τα τελευταία 6-7 χρόνια παρατηρείται ένα ‘παιχνίδι της γάτας με το ποντίκι’ μεταξύ της αστυνομίας και των σωματεμπόρων, οι οποίοι μετακινούν τα θύματά τους όλο και περισσότερο, όσο πιο πολύ μειώνονται οι επιλογές τους.
Το 2006 ο Ολλανδός Συνήγορος του Πολίτη, σημειώνει τη μεγάλη αύξηση στα ανήλικα θύματα, κυρίως αυτά μεταξύ 15 και 17 χρονών (ας μην παραγνωρίσουμε ότι στην Ολλανδία από το 2006 μέχρι το 2010 δραστηριοποιούνταν το μόνο γνωστό πολιτικό κόμμα για την προώθηση της παιδοφιλίας, το ‘Party for brotherly love, freedom and diversity’, με διακηρυγμένο στόχο τη μείωση του ορίου ηλικίας για παροχή συναίνεσης για σεξουαλικές πράξεις στα 12 έτη και τη νομιμοποίηση της παιδικής πορνογραφίας).
Όσον αφορά την πορνεία στην Αυστρία, είναι επίσης ρυθμισμένη με νόμους σε τοπικό και εθνικό επίπεδο – ορίζεται με λεπτομέρεια ποιοι, πότε και πού μπορούν να προσφέρουν σεξουαλικές υπηρεσίες. Οι ‘εργαζόμενοι στο σεξ’ καταγράφονται από την αστυνομία και λαμβάνουν συμβουλευτικές υπηρεσίες από μη κυβερνητικές οργανώσεις. Οι πελάτες καταβάλλουν πρόστιμο εάν προσεγγίσουν εργαζόμενο σε μη αδειοδοτημένο οίκο ανοχής ή έξω από τις επιτρεπόμενες ζώνες. Εντυπωσιακό είναι ότι ο ποινές για τους δράστες εμπορίας ανθρώπων για σεξουαλική εκμετάλλευση (104 Α ΠΚ), επισείουν ποινή φυλάκισης από 6 μήνες μέχρι 5 χρόνια μόλις. Επιπλέον, οι αδειοδοτημένοι οίκοι ανοχής στη Βιέννη είναι 800, και οι καταχωρημένες εργαζόμενες στο σεξ είναι 8.000 – το 50% του συνολικού αριθμού.
Η Γερμανία νομιμοποιώντας την πορνεία το έτος 2002 δημιούργησε de facto μια βαριά βιομηχανία «οίκων ανοχής» με 400.000 εργαζόμενους – διπλάσιο αριθμό μέσα στα τελευταία 20 χρόνια- τα δύο τρίτα εκ των οποίων είναι μετανάστριες από το εξωτερικό και τζίρο που αγγίζει περί τα 16 δισ. ευρώ ετησίως.
Η ιδέα ήταν να προστατευτούν οι γυναίκες από τους προαγωγούς που τις έθεταν σε κίνδυνο. Πλέον οι εκδιδόμενες έχουν μπει στο συνταξιοδοτικό σύστημα.
Μετά την ψήφισή του σχετικού νόμου, το Υπουργείο Οικογενειακών Υποθέσεων είχε προχωρήσει σε αξιολόγηση όσων είχαν επιτευχθεί. Η έκθεση αναφέρει ότι «οι στόχοι επιτεύχθηκαν μερικώς» και πως η απορρύθμιση «δεν έχει αποφέρει καμία μετρήσιμη βελτίωση στην κοινωνική κάλυψη των εκδιδόμενων».
Ούτε οι συνθήκες εργασίας ούτε η δυνατότητα εξόδου από το επάγγελμα είχαν βελτιωθεί. Τελικά, δεν υπήρχε «καμία απόδειξη ως τώρα» ότι ο νόμος είχε μειώσει την εγκληματικότητα.
Σε μεγάλο αφιέρωμα του BBC που (Φεβρουάριος του 2014) ενόψει της επικείμενης τότε έγκρισης από το Ευρωκοινοβούλιο της πρότασης της Μ.Honeyball για την πορνεία, γίνεται εκτενής αναφορά για τα μεγάλα πορνεία (τα «υπερ-πορνεία»), που λειτουργούν στη Γερμανία, ενώ εκτενές ρεπορτάζ είχε κάνει και τον Ιούνιο του 2013 η βρετανική εφημερίδα «Guardian» για την εξέλιξη της βιομηχανίας του σεξ στη Γερμανία.
Ο σεξοτουρισμός στη Γερμανία βρίσκεται σε πλήρη άνθιση από τότε που απελευθερώθηκε η πορνεία το 2002 και εκτιμάται ότι ένα εκατομμύριο άνδρες καταφεύγουν στον έρωτα επί πληρωμή σε καθημερινή βάση, για όσο σεξ ζητήσουν, αρκεί να καταβάλουν το ποσό των 49 ευρώ.
Ο γερμανικός νόμος για την πορνεία, θεωρείται ένας από τους πιο χαλαρούς παγκοσμίως και τα πορνεία προτιμούν να ανοίγουν σε μεγάλες πόλεις όπως το Βερολίνο, η Φρανκφούρτη και το Αμβούργο, κυρίως κοντά σε ποδοσφαιρικές εγκαταστάσεις, με στόχο να ικανοποιήσουν τις ορέξεις φιλάθλων, πριν και μετά τα παιχνίδια και , όπως αποκαλύπτει το BBC, τα «πορνεία σουπερμάρκετ», όπως δηλαδή αποκαλεί τα τεράστια κτίρια που στεγάζουν δεκάδες εκδιδόμενες γυναίκες, ανοίγουν το ένα μετά το άλλο.
Ως τέτοιο παράδειγμα το ρεπορτάζ αναφέρει το «Paradise» στη Στουτγάρδη, που είναι από τα μεγαλύτερα πορνεία της Ευρώπης. Κόστισε 4,9 εκατ. ευρώ και άνοιξε το 2008 και εκτός από τις κλασσικές υπηρεσίες έχει εστιατόριο, κινηματογράφο, σπα και 31 δωμάτια για τους πελάτες του, τα οποία είναι διακοσμημένα με ευφάνταστους τρόπους.
Σύμφωνα με τις εκδιδόμενες που εργάζονται εκεί «νιώθεις ασφάλεια και δεν είναι όπως στον δρόμο που μπορεί ο οποιοσδήποτε να σου κάνει κακό».
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, οι ιθύνοντες του «Paradise», που έχουν ήδη 5 τεράστια πορνεία σε όλη την Ευρώπη, σκόπευαν να ανοίξουν και άλλα στα σύνορα Γερμανίας- Γαλλίας καθώς αναμενόταν η αύξηση πελατών από τη Γαλλία.
Οι επιχειρήσεις «πορνεία σούπερ μάρκετ» αυξάνουν, και οι περισσότερες γυναίκες είναι από χώρες όπως η Ρουμανία και η Βουλγαρία.
Τουριστικά πρακτορεία προσφέρουν πακέτα για τα Γερμανικά πορνεία που διαρκούν μέχρι οκτώ μέρες. Οι εκδρομές είναι «νόμιμες» και «ασφαλείς», αναφέρει ένας πράκτορας στην ιστοσελίδα του. Σήμερα, λειτουργούν κάπου 3.000 – 3.500 οίκοι ανοχής, σύμφωνα με εκτιμήσεις της επαγγελματικής ένωσης Erotik Gewerbe Deutschland (UEGD) που αναφέρονται σε μεγάλη έρευνα που δημοσίευσε το Spiegel.
Οι νομολογιακές περιπτώσεις που κάποιο δικαστήριο εκδίκασε αγωγή για δεδουλευμένα ήταν εξαιρετικά σπάνιες. Μόνο το 1% των γυναικών που ερωτήθηκαν στην έρευνα δήλωσαν ότι είχαν υπογράψει σύμβαση εργασίας. Το γεγονός ότι τα συνδικάτα Ver.di είχαν προτείνει ένα «δείγμα σύμβασης εργασίας στον τομέα των σεξουαλικών υπηρεσιών» δεν άλλαξε τίποτα. Σε μια δημοσκόπηση για τα Ver.di, μια ιδιοκτήτρια πορνείου είπε ότι εκτιμάει τον νέο νόμο γιατί μείωσε τον κίνδυνο εφόδων της αστυνομίας. Δήλωσε μάλιστα ότι ο νόμος συνέφερε περισσότερο τους ιδιοκτήτες πορνείων παρά τις εκδιδόμενες.
Πολλοί Γερμανοί είναι δυσαρεστημένοι με την άνθηση των πορνείων στη χώρα τους. Σήμερα πια, πολλοί αστυνομικοί, γυναικείες οργανώσεις και πολιτικοί που ασχολούνται με το ζήτημα της πορνείας, φαίνονται πεισμένοι ότι αυτός ο νόμος που έμοιαζε να έχει καλές προθέσεις, στην πραγματικότητα δεν είναι παρά ένα πρόγραμμα επιδότησης των ΜΑΣΤΡΟΠΩΝ, που δημιουργεί μια ελκυστική αγορά για τους σύγχρονους δουλέμπορους.
Υπάρχουν πλέον πολλοί πολέμιοι αυτής της κατάστασης και κυρίως πολλές φεμινίστριες, όπως η Alice Schwarzer, εκδότρια του φεμινιστικού περιοδικού ΕΜΜΑ, που θέτει «ως βραχυπρόθεσμο στόχο», για τη Γερμανία, «έναν κοινωνικό διάλογο που να καταδικάζει την πορνεία αντί να την αποδέχεται ή ακόμα και να την προωθεί, όπως γίνεται σήμερα» με σκοπό να αλλάξει ο Γερμανικός νόμος στα πρότυπα του Σουηδικού, όπως έγινε και στη Γαλλία (‘Ερευνα Spiegel -Μετάφραση: Δήμητρα Σπανού, δημοσιεύτηκε στο ΤVXS /2014).
Την αναποτελεσματικότητα του Γερμανικού «μοντέλου» ανέδειξε και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο σκεπτικό της απόφασης του κατά την υιοθέτηση της « Έκθεσης σχετικά με τη σεξουαλική εκμετάλλευση και την πορνεία καθώς και τον αντίκτυπό τους στην ισότητα των φύλων» (που εισηγήθηκε ως ανωτέρω εκτίθεται η Mary Honeyball και αποτέλεσε το γνωστό Ψήφισμα του Ε.Κ.) παίρνοντας υπόψη τα στοιχεία που υπάρχουν από τις χώρες όπου εφαρμόζεται , κυρίως τη Γερμανία και την Ολλανδία.
Συγκεκριμένα:
« (..) Στις περιπτώσεις που η πορνεία και η μαστροπεία είναι νόμιμες, υπάρχει αυξανόμενος όγκος στοιχείων που καταδεικνύουν τις αδυναμίες αυτού του συστήματος. Το 2007, η γερμανική κυβέρνηση παραδέχτηκε ότι ο νόμος περί νομιμοποίησης της πορνείας δεν έχει περιορίσει την εγκληματικότητα και ότι το ένα τρίτο των γερμανών εισαγγελέων επισήμανε ότι η νομιμοποίηση της πορνείας έχει «δυσχεράνει το έργο τους όσον αφορά τη δίωξη της εμπορίας ανθρώπων και τη μαστροπεία».
Στην Ολλανδία, το 2003 ο δήμαρχος του Άμστερνταμ δήλωσε ότι η νομιμοποίηση της πορνείας δεν κατάφερε να αποτρέψει την εμπορία ανθρώπων, λέγοντας ότι «δεν κατέστη δυνατόν να δημιουργηθεί μια ασφαλής και ελεγχόμενη ζώνη, η οποία δεν θα γινόταν αντικείμενο κατάχρησης από το οργανωμένο έγκλημα.» Σύμφωνα με το Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για τον Έλεγχο των Ναρκωτικών και την Πρόληψη του Εγκλήματος, η Ολλανδία αποτελεί πλέον τον κυριότερο προορισμό για θύματα εμπορίας ανθρώπων. (..) » (Απόσπασμα από την Αιτιολογική Έκθεση).
Ε. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΩΝ ΜΟΝΤΕΛΩΝ
Υπό το πρίσμα αυτών των στοιχείων, αλλά και των συγκρίσεων μεταξύ των δύο κυρίαρχων «μοντέλων», στην ανωτέρω αιτιολογική έκθεση υποστηρίζεται εμφανώς η αποτελεσματικότητα του σκανδιναβικού μοντέλου:
«Ο αντίκτυπος της εν λόγω νομοθεσίας στη Σουηδία ήταν θεαματικός. Ο αριθμός των εκδιδόμενων ατόμων στη Σουηδία ισοδυναμεί με το ένα δέκατο των εκδιδόμενων ατόμων στη γειτονική Δανία, όπου η αγορά σεξ είναι νόμιμη και ο πληθυσμός μικρότερος. Ο νόμος άλλαξε επίσης την κοινή γνώμη. Το 1996, ποσοστό 45% των γυναικών και 20% των ανδρών τάσσονταν υπέρ της ποινικής δίωξης των ανδρών που αγοράζουν σεξ. Το 2008, το 79% των γυναικών και το 60% των ανδρών τάσσονταν υπέρ του νόμου. Επιπλέον, η σουηδική αστυνομία επιβεβαιώνει ότι το σκανδιναβικό μοντέλο είχε αποτρεπτικό αποτέλεσμα ως προς την εμπορία ανθρώπων με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση..(..)» Συνεπώς, καταλήγει, «υποστηρίζεται το σκανδιναβικό μοντέλο και προτρέπονται οι κυβερνήσεις των κρατών μελών που αντιμετωπίζουν την πορνεία με άλλους τρόπους να αναθεωρήσουν τη νομοθεσία τους υπό το πρίσμα της επιτυχίας της Σουηδίας και άλλων χωρών που εφάρμοσαν το σκανδιναβικό μοντέλο. Μια τέτοια πρωτοβουλία θα επέφερε σημαντική πρόοδο για την ισότητα των φύλων στην Ευρωπαϊκή Ένωση» (αιτιολογική έκθεση).
Παρόμοια ευρήματα σχετικά με την αποτελεσματικότητα των διαφορετικών μοντέλων παρουσιάζει και μελέτη του 2012 με τίτλο «“Does Legalized Prostitution Increase Human Trafficking?” συμπεραίνοντας , μεταξύ άλλων, τα εξής :
– Οι χώρες με νόμιμη πορνεία συνδέονται με υψηλότερες εισροές εμπορίας ανθρώπων από τις χώρες όπου απαγορεύεται η πορνεία. Κατά μέσο όρο, οι χώρες με νόμιμη πορνεία αναφέρουν μεγαλύτερη συχνότητα εισροών εμπορίας ανθρώπων.
– Η ποινικοποίηση της αγοράς σεξουαλικών υπηρεσιών στη Σουηδία οδήγησε στη συρρίκνωση της πορνείας και στη μείωση των εισροών εμπορίας ανθρώπων. Οι συγκρίσεις της Σουηδίας με Δανία και Γερμανία δείχνουν ότι η εισροή της εμπορίας ανθρώπων μειώθηκε με την ποινικοποίηση και αυξήθηκε με νομιμοποίηση.
– Ο τύπος νομιμοποίησης της πορνείας δεν έχει σημασία – έχει σημασία μόνο εάν η πορνεία είναι νόμιμη ή όχι : πχ αν επιτρέπεται ή όχι η συμμετοχή τρίτων (άτομα που διευκολύνουν τις επιχειρήσεις πορνείας, οι μαστρωποί κλπ) δεν έχει επίδραση στις εισροές της εμπορίας ανθρώπων σε μια χώρα. Η νομιμοποίηση της ίδιας της πορνείας είναι πιο σημαντική στην εξήγηση της εμπορίας ανθρώπων από το είδος της νομιμοποίησης.
Επιπλέον, συγκριτικά στοιχεία μπορούμε να αντλήσουμε και από τις εξής ακόμη πηγές: «Summary –The extent and development of prostitution in Sweden-2014», «Evaluation of the Swedish Law 1999-2008 (Summary in English)» ενώ από την Gunilla Εkberg (Overview 1/7/2016 – Evaluation of the implementation of the ban on the purchase of a sexual service – Special Inquiry 2008-2010) παρουσιάζονται πρόσφατα στοιχεία και επιχειρείται αξιολόγηση της απαγόρευσης της αγοράς σεξουαλικών υπηρεσιών .
Σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά: Από τότε που η νομοθεσία τέθηκε σε ισχύ ( την 1η Ιανουαρίου 1999), συνελήφθησαν 6.695 άνδρες, που επιχείρησαν να αγοράσουν ή αγόρασαν μια σεξουαλική υπηρεσία (PSS). Επιπλέον, 1.454 άνδρες συνελήφθησαν για την αγορά σεξουαλικής πράξης από παιδί κάτω των 18 ετών (PSA). Μέσω της άμεσης ή έμμεσης επέμβασης της αστυνομίας, πολλοί περισσότεροι έχουν αποθαρρυνθεί από την αγορά κάποιας για σκοπούς εκμετάλλευσης στην πορνεία.
Η ειδική έρευνα (Speciali Inquiry), που αφορούσε γυναίκες και άνδρες που εμπλέκονται στην πορνεία, γυναίκες και άνδρες που είχαν την εμπειρία της πορνείας, την αστυνομία και τις διωκτικές υπηρεσίες, τους/τις κοινωνικούς/ές λειτουργούς, την κοινωνία των πολιτών, τις οργανώσεις υποστήριξης των θυμάτων κλπ.) συμπεραίνει βασικά, τα εξής:
1. Υπάρχει σαφής σχέση μεταξύ της ύπαρξης πορνείας και της εμπορίας ανθρώπων για σεξουαλικούς σκοπούς. Η μείωση αυτή μπορεί να θεωρηθεί ως άμεσο αποτέλεσμα της ποινικοποίησης της αγοράς του σεξ.
2. Ο αριθμός των ατόμων που εκδίδονται στο δρόμο έχει μειωθεί κατά το ήμισυ από το 1999, ενώ στη Δανία ο αριθμός των ατόμων αυτών είναι τριπλάσιος.
3. Η ανησυχία ότι η πορνεία θα πρέπει να μετακινηθεί σε άλλες « αρένες» δεν έχει εκπληρωθεί, ενώ η πορνεία μέσω του Διαδικτύου έχει αυξηθεί στη Σουηδία, όπως έχει και σε άλλες χώρες. Αυτό είναι όχι λόγω του νόμου, αλλά λόγω της γενικής εξέλιξης της διαδικτυακής τεχνολογίας.
4. Ο αριθμός των ατόμων που εκδίδονται μέσω ιστοσελίδων / διαφημίσεων ιστού στο Διαδίκτυο είναι πολύ μεγαλύτερος σε γειτονικές χώρες όπως η Δανία και η Νορβηγία.
5. Παρά τη σημαντική αύξηση της πορνείας στις γειτονικές χώρες κατά τα τελευταία 10 χρόνια, δεν υπάρχουν στοιχεία για παρόμοια αύξηση στη Σουηδία. Είναι λογικό να πιστεύουμε ότι αυτό οφείλεται στην ποινικοποίηση της αγοράς σεξουαλικών υπηρεσιών στη Σουηδία.
6. Η απαγόρευση εμποδίζει τη δημιουργία δικτύων / ομάδων οργανωμένου εγκλήματος στη Σουηδία (διακινητών κλπ).
7. Η νομοθεσία έχει ισχυρή υποστήριξη στη Σουηδία από το κοινό και έχει επιφέρει σημαντικές επιπτώσεις και θετικές αλλαγές στις συμπεριφορές. Ως εκ τούτου, ο νόμος έχει κανονιστικές και άμεσες επιπτώσεις στη μείωση του εγκλήματος.
8. Η απαγόρευση λειτουργεί επίσης ως αποτρεπτικός παράγοντας για τους άνδρες που αγοράζουν σεξουαλικές υπηρεσίες.
Άτομα με εμπειρία από την πορνεία, καθώς και οι αστυνομικοί και οι κοινωνικοί λειτουργοί καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι οι αγοραστές είναι πιο προσεκτικοί και ότι η ζήτηση έχει μειωθεί σημαντικά μετά την έναρξη ισχύος της απαγόρευσης.
9. Μόνο το 7,8% των Σουηδών ανδρών αγόρασε σεξουαλικές υπηρεσίες (2008) σε σύγκριση με 13,6% των Σουηδών ανδρών πριν τεθεί σε ισχύ η νομοθεσία.
10. Παρά τις επιφυλάξεις ότι η πορνεία θα ήταν πλέον «υπόγεια» και ότι οι συνθήκες των εκδιδομένων ατόμων θα επιδεινωθούν, δεν αποδεικνύεται ότι η απαγόρευση είχε αρνητικές συνέπειες για τα άτομα αυτά .
11. Η επιβολή της νομοθεσίας λειτουργεί πλέον, γενικά, πολύ καλά: η αστυνομία και οι εισαγγελείς δεν εντοπίζουν κάποιες διοικητικές ή ερευνητικές δυσκολίες για την επιβολή του νόμου.
Τέλος, «Η Ειδική Έρευνα 2008-2010» καταλήγει και σε συγκεκριμένες συστάσεις, οι κυριότερες των οποίων είναι:
-Δημιουργία εθνικού κέντρου πρόληψης και καταπολέμησης της πορνείας και της εμπορίας ανθρώπων, με αρμοδιότητα για το συντονισμό, την έρευνα και άλλα θέματα.
-Η μέγιστη ποινή για την αγορά σεξουαλικών υπηρεσιών πρέπει να αυξηθεί σε ένα έτος φυλάκισης.
-Οι γυναίκες στην πορνεία πρέπει να θεωρούνται ως ενάγουσες σε επιλεγμένες περιπτώσεις αγοράς σεξουαλικών υπηρεσιών, που θα τους επιτρέπουν να λάβουν αποζημίωση ή να κινήσουν αστικές διώξεις.
ΣΤ. ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΣΚΕΨΕΙΣ
Στην προσπάθεια αξιολόγησης των ανωτέρω μοντέλων της μερικής και της πλήρους απαγόρευσης και της ρύθμισης, δεν πρέπει να παραγνωρίζεται ότι κράτη όπως η Φινλανδία, η Σουηδία, η Νορβηγία και η Ισλανδία, έχουν ως κοινά χαρακτηριστικά, καλή οικονομική και κοινωνική κατάσταση και αυξημένο κατά κεφαλήν εισόδημα, σε αντίθεση με κράτη όπως πχ. η Ινδία, με πλέον του ενός δισεκατομμυρίου κατοίκους, εξαιρετικά χαμηλό κατά κεφαλήν εισόδημα, και εκτιμώμενους ότι απασχολούνται στη σεξουαλική εργασία περίπου τρία εκατομμύρια ανθρώπους, ενώ δεκάδες χιλιάδες είναι τα θύματα της εμπορίας ανθρώπων.
Η ποινικοποίηση μίας συμπεριφοράς δεν έχει αποτέλεσμα από μόνη της, αλλά σε συνδυασμό με κοινωνική πολιτική για τις εκδιδόμενες και διαπαιδαγώγηση για τους πελάτες.
Το άνοιγμα της συζήτησης για την ποινικοποίηση στην κοινωνία θα μας δώσει δεδομένα που μπορούμε να αξιοποιήσουμε και ίσως θέσει κάποια ερωτήματα στους πελάτες, για τους οποίους αξιόλογα συμπεράσματα αντλούνται από την εκτενή πρόσφατη έρευνα για τη σωματεμπορία και το ρόλο του πελάτη από το εργαστήριο ποινικών και εγκληματολογικών ερευνών (Παπαντωνίου – Παπαντωνίου Φραγκούλη – Συκιώτου).
Επομένως τείνουμε προς τη βεβαιότητα ότι όσο οι πελάτες δεν υποχρεώνονται να αντιληφθούν ότι απευθύνονται σε άνθρωπο και όχι σε προϊόν, έστω και με την απειλή του ποινικού νόμου αρχικά, δε θα αλλάξει ποτέ η πεποίθησή τους και δε θα μειωθεί ποτέ η ζήτηση των αντίστοιχων υπηρεσιών.
Μελέτες συμπεραίνουν ότι ‘εν μέρει είναι ακριβώς η χρήση της πορνογραφίας που εμπνέει τους πελάτες να πληρώνουν για σεξουαλικές υπηρεσίες, είτε για να έχουν τη δυνατότητα να μιμούνται αυτά που έχουν δει, είτε επειδή οι σύντροφοί τους δεν είναι πρόθυμοι να συμμετάσχουν σε μία αντίστοιχη σεξουαλική συμπεριφορά….προκύπτει ότι οι άντρες μεταξύ του φυσιολογικού πληθυσμού, ήτοι όχι καταδικασμένοι ή ψυχιατρικά ασθενείς, που παρακολουθούν περισσότερο πορνογραφία, γίνονται περισσότερο επιθετικοί σεξουαλικά, είναι πιο πιθανό να υποτιμήσουν τη βία εις βάρος των γυναικών, και υιοθετούν περισσότερο συμπεριφορές προκατάληψης εναντίον των γυναικών σε σχέση με αυτούς που παρακολουθούν λιγότερη πορνογραφία’.
Ζ. ΑΜΕΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΩΝ ΔΙΑΤΑΞΕΩΝ
1. Διατάξεις του Ποινικού Κώδικα:
• Άρθρα 349 ΠΚ (μαστροπεία) – 351 ΠΚ (σωματεμπορία) – 348 (διευκόλυνση ακολασίας άλλων)
Στην έννοια της μαστροπείας υποτίθεται ότι εμπίπτουν οι περιπτώσεις των ατόμων, που ελεύθερα έχουν αποφασίσει να παράσχουν σεξουαλικές υπηρεσίες και οι μαστροποί απλώς διευκολύνουν αυτή την απόφασή τους. Αν συζητείται το πόσο ελεύθερα εκδίδεται ένα ενήλικο άτομο, αυτή η ελεύθερη βούληση δεν μπορεί να γίνει δεκτό ότι υπάρχει στους ανηλίκους που εκπορνεύονται. Άλλωστε τόσο το Πρωτόκολλο του Παλέρμο (άρθ.3), όσο και η Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την εμπορία (άρθ.4) θεωρούν ότι η συναίνεση των ατόμων που υφίστανται την εκμετάλλευση της πορνείας δεν πρέπει να λαμβάνεται υπόψη (σύμφωνα με τα παραπάνω κείμενα, «η εκμετάλλευση περιλαμβάνει τουλάχιστον την εκμετάλλευση της πορνείας ή άλλες μορφές σεξουαλικής εκμετάλλευσης»). Εξάλλου, δεν είναι τυχαίο ότι όταν πρόκειται για ανήλικο η περίπτωση της μαστροπείας τιμωρείται με κάθειρξη. Γι’ αυτό λοιπόν, στη διάταξη της μαστροπείας θα πρέπει να παραμείνουν μόνο οι περιπτώσεις των ενηλίκων που έχουν αποφασίσει να παράσχουν σεξουαλικές υπηρεσίες (και οι μαστροποί απλώς διευκολύνουν αυτή την απόφασή τους) και οι περιπτώσεις των ανηλίκων να εμπίπτουν σε επιβαρυντική περίσταση με την ίδια ποινή που προβλέπεται στη σωματεμπορία, όταν στρέφεται κατά ανηλίκων δηλ. με κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών και χρηματική ποινή πενήντα χιλιάδων (50.000) έως εκατό χιλιάδων (100.000) ευρώ. Κατά τον ίδιο λόγο πρέπει να τύχει παρόμοιας τροποποίησης και η παράγραφος 3 του άρθ.348 ΠΚ που τιμωρεί μόνο με φυλάκιση και με χρηματική ποινή δέκα χιλιάδων (10.000) έως εκατό (100.000) χιλιάδων ευρώ όποιον «κατ’ επάγγελμα ή από κερδοσκοπία επιχειρεί να διευκολύνει, έστω και συγκαλυμμένα, με τη δημοσίευση αγγελίας, εικόνας, αριθμού τηλεφωνικής σύνδεσης ή με τη μετάδοση ηλεκτρονικών μηνυμάτων ή με οποιονδήποτε άλλο τρόπο την ασέλγεια με ανήλικο».
Οι επιβαρυντικές περιπτώσεις της σωματεμπορίας, μαστροπείας θα πρέπει να αποκτήσουν μια ομοιογένεια. Επομένως επιβαρυντική πρέπει να είναι η περίσταση σε όλα τα παραπάνω εγκλήματα όταν στρέφονται «εναντίον ανηλίκου» και όχι μόνο «εναντίον προσώπου νεότερου των δεκαπέντε ετών» (όπως στο άρθ.349 παρ.2 εδ.α).
Επίσης «η χρήση ηλεκτρονικών μέσων επικοινωνίας» να προστεθεί ως επιβαρυντική περίσταση και στη σωματεμπορία και στην διευκόλυνση ακολασίας άλλων (είναι μόνο στη μαστροπεία), ενώ «η σύνδεση με την παράνομη είσοδο, παραμονή ή έξοδο του παθόντος από τη χώρα» να προστεθεί ως επιβαρυντική περίσταση και στη μαστροπεία (είναι μόνο στη σωματεμπορία).
Στην παράγραφο 3 του άρθρου 351 ΠΚ ποινικοποιείται η συμπεριφορά του πελάτη/χρήστη υπηρεσιών θύματος, γεγονός που μπορεί να θεωρηθεί ως αναγνώριση της κοινωνικής του ευθύνης για την εξέλιξη του φαινομένου. Ωστόσο, ο νομοθέτης απαιτεί την άμεση γνώση της θυματικής ιδιότητας, κάτι που είναι δύσκολο να αποδειχθεί. Επομένως, θα ήταν καλύτερα να τροποποιηθεί με ενδεχόμενο δόλο (αυτό υποστηρίζουν οι Συκιώτου και Δημήτραινας). 7.α.
• Στο άρθρο 350 ΠΚ (Εκμετάλλευση πόρνης):
«Άντρας που συντηρείται ολικά ή εν μέρει από γυναίκα που ασκεί κατ’ επάγγελμα την πορνεία και από την εκμετάλλευση των σχετικών ανήθικων κερδών της τιμωρείται με φυλάκιση έξι μηνών μέχρι τριών ετών, αν δεν υπάρχει περίπτωση να τιμωρηθεί για άλλη βαρύτερη αξιόποινη πράξη».
Θα πρέπει να τροποποιηθεί και να γίνει άφυλο.7.β.
Πρόταση: «Όποιος συντηρείται ολικά ή εν μέρει από πρόσωπο που ασκεί κατ’ επάγγελμα την πορνεία και από την εκμετάλλευση των κερδών του τιμωρείται με φυλάκιση έξι μηνών μέχρι τριών ετών, αν δεν υπάρχει περίπτωση να τιμωρηθεί για άλλη βαρύτερη αξιόποινη πράξη».
2. Π.Δ. 114/2010 και Ν. 3386/2005:
Στην παράγραφο 2 του άρθρου 13 του Προεδρικού Διατάγματος 114/2010 (ΦΕΚ 195/Α/2010) σχετικού με την καθιέρωση ενιαίας διαδικασίας αναγνώρισης σε αλλοδαπούς και ανιθαγενείς του καθεστώτος του πρόσφυγα ή δικαιούχου επικουρικής προστασίας σε συμμόρφωση προς την Οδηγία 2005/85/ΕΚ του Συμβουλίου «σχετικά με τις ελάχιστες προδιαγραφές για τις διαδικασίες με τις οποίες τα κράτη μέλη χορηγούν και ανακαλούν το καθεστώς του πρόσφυγα» (L 326/13.12.2005), προστέθηκε περίπτωση δ’ ως εξής:
«δ. Συνιστά κίνδυνο για τη δημόσια υγεία, επειδή πάσχει από λοιμώδες νόσημα ή ανήκει σε ομάδες ευάλωτες σε λοιμώδεις ασθένειες, ιδίως λόγω της χώρας προέλευσης ή της χρήσης ενδοφλέβιων μη σύννομων ουσιών ή του ότι είναι εκδιδόμενο πρόσωπο, κατά την έννοια των διατάξεων του νόμου Ν. 2734/1999 (ΦΕΚ 161/Α/1999) ή του ότι διαμένει υπό συνθήκες που δεν πληρούν τους στοιχειώδεις κανόνες υγιεινής, όπως τα θέματα αυτά καθορίζονται από υγειονομικές διατάξεις.»
Με την ίδια διατύπωση αντικατεστάθη η περίπτωση δ’ της παραγράφου 1 του άρθρου 76 του νόμου 3386/2005 (ΦΕΚ 212/Α/2005) σχετικά με την είσοδο, διαμονή και κοινωνική ένταξη υπηκόων τρίτων χωρών στην Ελληνική Επικράτεια.
Οι σχετικές διατάξεις του Π.Δ.114/2010 είναι σχετικές με την κράτηση αλλοδαπού/ής που έχει αιτηθεί άσυλο και του Ν.3386/2005 για την διοικητική απέλαση αλλοδαπού (και στις δύο περιπτώσεις όταν ο/η αλλοδαπός/ή συνιστά κίνδυνο για τη δημόσια υγεία).
Και οι δύο διατάξεις θεωρούν ότι ο/η αλλοδαπός/ή «συνιστά κίνδυνο για τη δημόσια υγεία, επειδή (μεταξύ άλλων) είναι εκδιδόμενο πρόσωπο, κατά την έννοια των διατάξεων του νόμου Ν. 2734/1999». Ωστόσο, ο Ν. 2734/1999 δεν δίδει ορισμό παρά μόνο προβλέπει τις προϋποθέσεις για έκδοση άδειας «εκδιδομένου προσώπου». Συνεπώς τι εννοεί ο νομοθέτης; Όποιος μετά την είσοδό του στην ελληνική επικράτεια εκδίδεται με ή χωρίς άδεια; Ή και προ της εισόδου του (στην περίπτωση των αιτούντων άσυλο;) Στην τελευταία περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθεί «εκδιδόμενο» όταν ασκεί τη δραστηριότητα προ της εισόδου του γιατί δεν καλύπτεται από τον Ν.2734/99.
Επίσης η φράση «συνιστά κίνδυνο για τη δημόσια υγεία ιδίως λόγω της χώρας προέλευσης» είναι σαφώς αντισυνταγματική γιατί γενικοποιεί ολόκληρη χώρα ως δημόσιο κίνδυνο (εκτός αν έχει εκδοθεί απαγόρευση εισόδου ή θέση σε καθεστώς καραντίνας για όσους προέρχονται από συγκεκριμένες χώρες).
-ΣΤΟΧΕΥΣΗ ΚΑΙ ΟΔΕΥΣΗ ΓΙΑ ΡΙΖΙΚΗ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΥΠΑΡΧΟΝΤΟΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΡΥΘΜΙΣΗΣ ΤΗΣ ΠΟΡΝΕΙΑΣ ΥΠΟ ΤΟ ΠΡΙΣΜΑ ΤΟΥ ΣΚΑΝΔΙΝΑΒΙΚΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ ΝΟΜΟΘΕΤΗΣΗΣ: Δεν πρέπει να αρκεστούμε μόνο στο να κάνουμε προγράμματα για νέους/ες, μέσα από τα σχολεία, ώστε να «επενδύσουμε» μόνο σε μια αλλαγή από τις μελλοντικές γενιές, όταν δηλ. θα είναι πιο «ώριμη» η κοινωνία. Αντιθέτως, αυτά τα προγράμματα πρέπει να συνδυαστούν και με μέτρα που θα παρθούν για να ισχύσουν άμεσα, με την υιοθέτηση δηλ. ενός νέου νομοθετικού πλαισίου, που θα ποινικοποιεί τον πελάτη και θα προστατεύει τα εκδιδόμενα άτομα με συγκεκριμένες πολιτικές για την έξοδο τους από την πορνεία και την ένταξη τους στην αγορά εργασίας.
Ζ. ΛΟΙΠΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΠΡΟΛΗΨΗΣ, ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ & ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
-Να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην πρόληψη, ώστε να αποθαρρυνθούν οι νέοι άνθρωποι από το να εργαστούν στο σύστημα της πορνείας, ή να αγοράζουν υπηρεσίες από το σύστημα της πορνείας. Έτσι, θα πρέπει να προωθηθούν ο σχεδιασμός και η εφαρμογή εκστρατειών ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης του γενικού πληθυσμού, εστιάζοντας στις πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες. Μάλιστα, θα πρέπει να αναδειχθεί η διασύνδεση μεταξύ πορνείας και εμπορίας ανθρώπων. η πορνεία, όπως και η σωματεμπορία, είναι παράγωγα κοινωνικών ανισοτήτων. Οι κοινωνικές ανισότητες καθιστούν κάποιες κοινωνικές ομάδες πιο ευάλωτες στην εκμετάλλευσή τους από τρίτους, σε σύγκριση με κάποιες άλλες. Στοιχεία της ταυτότητας κάποιων από τις πλέον ευάλωτες κοινωνικές ομάδες σε ό,τι αφορά στη σωματεμπορία καταδεικνύεται από το προφίλ των θυμάτων: τα θύματα σωματεμπορίας που αναγνωρίστηκαν στη Δυτική και Νοτιοανατολική Ευρώπη ήταν 51% γυναίκες, 20% ανήλικα κορίτσια, 21% άνδρες, και 8% ανήλικα αγόρια (UNODC, 2016)8. Τα περισσότερα θύματα εμπορίας ανθρώπων συνεχίζουν να διακινούνται με σκοπό τη σεξουαλική τους εκμετάλλευση, όπως αναφέρεται στην τελευταία έκθεση του UNODC (2016) περί εμπορίας ανθρώπων.
– Εισαγωγή στα σχολεία όλων των βαθμίδων τακτικών εισηγήσεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα, και για τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση.
– Έναρξη εκτεταμένων προγραμμάτων επιμόρφωσης στελεχών όλου του μηχανισμού που εμπλέκεται (αστυνομία, δικαστές, κοινωνικοί λειτουργοί κλπ) και δημιουργία νέων σχολικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων σε όλες τις βαθμίδες, που θα αποδομούν τα «πατριαρχικά στερεότυπα» και θα διαπαιδαγωγούν τα παιδιά από μικρή ηλικία στις αρχές της ισότητας των φύλων.
Φυσικά, θα εξακολουθήσουν να υπάρχουν και γυναίκες που αποφασίζουν ότι προτιμούν να πουλούν το κορμί τους παρά να εργάζονται όπως το ευρύ κοινωνικό σύνολο, αλλά όλα δείχνουν ότι είναι η ισχνή μειοψηφία. Ακόμα όμως και γι’ αυτή τη μειοψηφία, χρειάζεται η διαπαιδαγωγική επίδραση της κοινωνίας, μέσω και των νόμων που αναδεικνύουν ότι το ανθρώπινο σώμα δεν είναι κάτι που μπορεί να πουληθεί, το ίδιο και το σεξ. Η πορνεία δεν μπορεί να είναι επάγγελμα ούτε είναι ποτέ «ασφαλής», προκειμένου να «δεχτούμε» ότι μπορεί να είναι αποτέλεσμα ελεύθερης επιλογής, έστω και για μια μικρή μειοψηφία, ούτε πολύ περισσότερο, μπορεί να θεωρηθεί μια άλλη έκφραση της γυναικείας απελευθέρωσης, εφόσον αυτή συνοδεύεται από την, εξ ορισμού, σχέση εξουσίας του «πελάτη» στην γυναίκα που εκδίδεται. Σε τελική ανάλυση, καμιά εκδιδόμενη γυναίκα δε θέλει το παιδί της να γίνει «πόρνη». Αλλά, επίσης, καμιά μητέρα και κανένας πατέρας δεν θέλει το παιδί του «να επιλέξει» την πορνεία. Επομένως, ας ξεπεράσουμε τις αυταπάτες ότι είναι επιλογή. Παραφράζοντας αυτό που είπε η Mary Honeyball, η εισηγήτρια του Ψηφίσματος του Ευρωκοινοβουλίου: «Στέλνουμε ένα ισχυρό μήνυμα ότι η Γ.Γ.Ι.Φ. φιλοδοξεί να συγκρουστεί μετωπικά με την πορνεία, αντί να τη δεχτεί ως γεγονός της ζωής».