Αλιεύει η Σίσσυ Βωβου
Το #MeΤoo ξεκίνησε, κατά κάποιον τρόπο, στο σαλόνι της Ρουτσίρα Γκούπτα. Ηταν 2017 όταν ηθοποιοί, αλληλέγγυες στον αγώνα της, της εκμυστηρεύτηκαν πως «είμαστε έτοιμες να μιλήσουμε». Η Ινδή φεμινίστρια, μία από τις πιο σημαντικές ακτιβίστριες παγκοσμίως ενάντια στο σεξ τράφικινγκ, άκουσε πρώτη την Ασλεϊ Τζουντ και τη Ροζάνα Αρκέτ να εξομολογούνται πώς ένας από τους μεγαλύτερους παίκτες της βιομηχανίας του αμερικανικού κινηματογράφου, ο Χάρβεϊ Γουάινστιν, τις κακοποίησε σεξουαλικά.
Λίγο αργότερα οργάνωσε τη συνάντηση με δημοσιογράφο της Νew York Times στο σπίτι της. Οι γυναίκες έσπασαν τη σιωπή τους και η ιστορία πήρε τον δρόμο της: οι δεκάδες αλυσιδωτές καταγγελίες από τα μεγαλύτερα ονόματα του αμερικανικού σινεμά για σεξουαλικά εγκλήματα και κατάχρηση εξουσίας από τον -μέχρι τότε- πανίσχυρο παραγωγό του Χόλιγουντ οδήγησαν στην οριστική καταδίκη του, η εφημερίδα κέρδισε βραβείο Πούλιτζερ για την καταλυτική συμβολή της στην αποκάλυψη της αλήθειας και το #MeToo έγινε κίνημα σε όλο τον κόσμο.
Σήμερα η Ρουτσίρα Γκούπτα μιλάει στην «Εφ.Συν.» για τη σεξουαλική εκμετάλλευση, την ποινικοποίηση της αλληλεγγύης στη χώρα της και τα κινήματα «από τα κάτω» που επιτυγχάνουν την αλλαγή στην κορυφή.
● Εργαζόσασταν ως δημοσιογράφος και μετά ξεκίνησε η σθεναρή μάχη σας ενάντια στο σεξ τράφικινγκ. Πώς έγινε αυτή η μετάβαση;
Περπατούσα στους δρόμους του Νεπάλ το 1995 και πέρασα τυχαία από τα χωριά από όπου μάζευαν ανήλικα κορίτσια με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση. Ακολούθησα την ιστορία ώς τους δρόμους της Βομβάης, στη συνοικία Καμαθιπούρα. Εκεί οι διακινητές μετέφεραν τα κορίτσια για να εκδίδονται. Με σόκαρε που αυτό συμβαίνει στην εποχή μου, στη χώρα μου, στην πόλη δίπλα μου, σε κοινή θέα, σε φτωχά κορίτσια από αγροτικές οικογένειας 9-13 χρόνων, και κανείς δεν μιλούσε. Μπορεί να γεννήθηκα και να μεγάλωσα στην Ινδία, αλλά δεν είχα βρεθεί ποτέ στις συνοικίες με οίκους ανοχής, αν και είναι κυριολεκτικά στο κέντρο της Βομβάης.
Οι πρώτες γειτονιές με κόκκινα φανάρια καθιερώθηκαν από τους Βρετανούς αποικιοκράτες και μετά την αποχώρηση των Αγγλων προφανώς εδραιώθηκαν, γιατί ποιος θα νοιαστεί για φτωχές γυναίκες από χαμηλές κάστες; Η Καμαθιπούρα έγινε η μεγαλύτερη γειτονιά-πορνείο σε όλη την Ασία: περίπου 25.000-30.000 παιδιά και γυναίκες ζούσαν σε οίκους ανοχής. Είχα καλύψει δημοσιογραφικά τον πόλεμο και τις συρράξεις στα σύνορα, αλλά όχι αυτή την εκμετάλλευση. Είπα στο BBC πως θέλω να καλύψω το φαινόμενο και μου απάντησαν πως «δεν υπάρχει είδηση». Για μένα κάθε παιδί που υφίστατο βιασμό σε αυτό το σύστημα ήταν είδηση και αποφάσισα να κάνω το ντοκιμαντέρ.
Δεν υπήρχαν ΜΚΟ τότε για να λειτουργήσουν ως «γέφυρα» και φυσικά η αστυνομία ήταν μέρος του προβλήματος. Περνούσα μέρες μέσα στους οίκους ανοχής, μιλώντας με τις γυναίκες. Στο πεδίο, απέκτησα πηγές και τελικά φίλες. «Γιατί εσύ, μια γυναίκα από καλή κάστα, έρχεσαι εδώ;» με ρωτούσαν και τους έλεγα ότι είμαι φεμινίστρια, λέξη άγνωστη για εκείνες. Οι συζητήσεις μας έγιναν όλο και πιο ουσιαστικές. Χτίσαμε εμπιστοσύνη, σε σημείο που μου έσωσαν τη ζωή όταν ένας διακινητής μού επιτέθηκε με μαχαίρι. Μαζεύτηκαν 30 γυναίκες τριγύρω και του είπαν «αν τη σκοτώσεις, θα αναγκαστείς να σκοτώσεις και εμάς. Αποφασίσαμε να της πούμε την ιστορία μας. Δεν θα αλλάξει κάτι για εμάς πλέον, ας αλλάξει για τα παιδιά μας». Αυτή ήταν μια καταλυτική στιγμή για μένα.
● Ολοκληρώνετε το ντοκιμαντέρ και κερδίζετε το Emmy Ερευνητικής Δημοσιογραφίας έναν χρόνο αργότερα. Ομως δεν ήταν αρκετό, σωστά;
Θυμάμαι, ήμουν πάνω στη σκηνή για να παραλάβω το βραβείο, με όλα τα λαμπερά φώτα πάνω μου, και τότε κατάλαβα ότι πρέπει να κάνω περισσότερα. Ολα αυτά ήταν ασήμαντα. Ηθελα να χρησιμοποιήσω τα προνόμια και τις γνωριμίες μου για να τις βοηθήσω. Οι γυναίκες αυτές είχαν τέσσερα όνειρα: σχολείο για τα παιδιά, μια δουλειά για εκείνες, ένα δικό τους δωμάτιο και δικαιοσύνη για ό,τι τους έχει συμβεί. Τότε τα σχολεία δεν δέχονταν τα παιδιά τους. Μην ξεχνάτε, ήταν παιδιά γυναικών που είχαν απαχθεί όταν ήταν οι ίδιες 9 χρόνων, δεν ήξεραν ούτε εκείνες γράμματα για να τους μάθουν.
Νοίκιασα ένα δωμάτιο μέσα στη γειτονιά και προσέλαβα έναν δάσκαλο με σκοπό τον εγγραμματισμό των παιδιών. H φουρνιά των παιδιών που έκαναν τα πρώτα τους μαθήματα σε αυτό το δωμάτιο ήταν και τα πρώτα παιδιά που πήγαν τελικά στο σχολείο. Σιγά σιγά παρείχαμε νομική βοήθεια, τις βοηθήσαμε να κάνουν καταγγελίες στην αστυνομία. Ολο αυτό ξεκίνησε μέσα από τη ζύμωση από τα κάτω προς τα πάνω. Δημιουργήσαμε μια κοινότητα. Ετσι, η μη κυβερνητική οργάνωση Apne Aap πήρε σάρκα και οστά.
● Μέσα σε αυτά τα 20 χρόνια τι έχει αλλάξει μέσα από τη δράση της κοινότητας;
Σήμερα αυτή η πρώτη φουρνιά παιδιών έχει μεγαλώσει. Είναι καλλιτέχνες, σύμβουλοι επιχειρήσεων, μάνατζερ, κάποιοι σπουδάζουν στις ΗΠΑ. Πάνω από 20.000 γυναίκες έχουν λάβει εκπαίδευση και ξέφυγαν, ενώ έχουμε φυλακίσει δεκάδες διακινητές. Σύντομα διεκδικήσαμε την αλλαγή στη νομοθεσία και το 2013 φτάσαμε με πορείες έξω από το κοινοβούλιο με σκοπό να ποινικοποιούνται οι πελάτες πορνείας και όχι οι γυναίκες.
● Αρα υποστηρίζετε το σουηδικό μοντέλο νομοθεσίας για την πορνεία.
Είμαι μεγάλη υποστηρίκτρια του σουηδικού μοντέλου για να εξαλειφθεί το φαινόμενο. Εχω εργαστεί ως σύμβουλος σε 14 χώρες ώς τώρα προκειμένου να αλλάξει η νομοθεσία για το τράφικινγκ σε όλο τον κόσμο, από το Κόσοβο και τη Νότια Αφρική μέχρι τις ΗΠΑ. Δεν χρησιμοποιώ τον όρο «εργαζόμενος στο σεξ» γιατί η πορνεία δεν μπορεί να θεωρηθεί εργασία. Χρησιμοποιώ τον όρο «εκπορνευόμενος/η» (σ.σ. «prostituted») γιατί πιστεύω ότι εξαναγκάζονται από τρίτους, είτε από νταβατζήδες και διακινητές είτε από τις κοινωνικοπολιτικές συνθήκες.
Ολοι οι ταξικοί αγώνες διεκδικούν αξιοπρέπεια και βιωσιμότητα και στην πορνεία μπορείς μόνο να ετεροπροσδιορίζεις την τιμή και την αξία σου. Οσο μεγαλώνεις πληρώνεσαι λιγότερο, γιατί δεν υπάρχει ζήτηση. Οταν μια δουλειά είναι εκ φύσεως επιβλαβής, ψυχολογικά και σωματικά, είναι εκμετάλλευση, όχι εργασία.
● Τα τελευταία 15 χρόνια ζείτε στις ΗΠΑ και πλέον διδάσκετε στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης για το σεξ τράφικινγκ. Πώς βλέπετε την κατάσταση στη χώρα σήμερα;
Ακόμη και φοιτήτριές μου που προέρχονταν από κατώτερες τάξεις κατέληξαν σε στριπτιζάδικα για να επιβιώσουν. Ηρθαν στην τάξη μου εντελώς τραυματισμένες. Κατά τη διάρκεια των διαλέξεων για το τράφικινγκ, σταδιακά συνειδητοποιούσαν πως δεν είναι εκείνες το πρόβλημα αλλά το σύστημα και πως σιγά σιγά πρέπει να σπάσει το απόστημα της ντροπής και του φόβου. Εχω δει αλλαγές προς το καλύτερο.
Κατέθεσα στην αμερικανική Γερουσία το 2000 για να περάσει ο πρώτος νόμος κατά του τράφικινγκ, και ακόμη και σήμερα αυτός ο νόμος ισχύει. Εχει αλλάξει η ρητορική πλέον, έχει εντυπωθεί πως υπάρχει ένα σύστημα πίσω από κάθε κορίτσι που οδηγείται στην πορνεία. Ομως υπάρχουν και αναχώματα. Το δημογραφικό έχει έρθει στο επίκεντρο της συζήτησης διεθνώς και, όπως με την ανατροπή της νομολογίας Ρόου εναντίον Γουέιντ για το δικαίωμα στην άμβλωση, η πολιτική επικεντρώνεται πάλι στον έλεγχο του σώματος των γυναικών και των παιδιών.
«Η δημοκρατία απειλείται παντού»
Η Ρουτσίρα Γκούπτα επισκέφθηκε την Ελλάδα ως ομιλήτρια στο 24ο Διεθνές Συμπόσιο της Σύμης με κεντρικό θέμα «Κρίση – Το μεγάλο διακύβευμα για την ειρήνη και τη δημοκρατία».
● Πού επικεντρωθήκατε στην ομιλία σας;
Οι Ευρωπαίοι πιστεύουν ότι η Ινδία είναι η χώρα του Γκάντι, αλλά δεν είναι έτσι – γι’ αυτό και ήρθα. Με το κυβερνών δεξιό εθνικιστικό κόμμα BJP, η ελευθερία του Τύπου και η κοινωνία των πολιτών είναι σε κίνδυνο. Διανύουμε μια άσχημη δεκαετία στην Ινδία. Η κυβέρνησή μας έχει ποινικοποιήσει ΜΚΟ και ταυτόχρονα δεν υπάρχει κοινωνικό κράτος παρά τη σοσιαλιστική μας παρακαταθήκη. Προσπαθούν να κλείσουν δημόσια πανεπιστήμια, να ιδιωτικοποιήσουν την εκπαίδευση και φυλακίζουν φοιτητές που αντιδρούν.
Επικρατούν η αστυνομοκρατία, οι επιθέσεις σε μειονότητες και ακτιβιστές. Πριν από λίγες βδομάδες δολοφονήθηκαν δημοσιογράφοι στην αυλή του σπιτιού τους και λίγες μέρες αργότερα η γερμανική κυβέρνηση κάλεσε τον πρωθυπουργό μας να μιλήσει στη Γερμανία για την ελευθερία του Τύπου. Αν η Ευρώπη θέλει να προστατεύσει τη δημοκρατία στα σύνορά της, δεν μπορεί να υποστηρίζει τέτοιες κυβερνήσεις.
Πιστεύω πως και η Ευρώπη περνά μια κρίση που εμείς περνάμε εδώ και πολλά χρόνια. Η δημοκρατία απειλείται παντού και αυτό πρέπει να ακουστεί από τις χώρες της Νότιας Ασίας. Στην Αμερική προσπαθώ να δραστηριοποιηθώ για την καταπολέμηση του σεξ τράφικινγκ και η ινδική κυβέρνηση μου έκανε μήνυση γιατί ασκώ «αντισυνταγματικές δραστηριότητες κατά του κράτους», δήθεν συκοφαντώντας τη χώρα μου. Ταυτόχρονα βλέπω πως και στις ΗΠΑ η δημοκρατία απειλείται, γιατί έχουμε συνηθίσει τις ιεραρχικές δομές εξουσίας: η Αμερική δεν έλυσε ποτέ το θέμα της φυλετικής ανισότητας και η Ινδία δεν έλυσε ποτέ το θέμα της κάστας. Επαναλάμβανα στο Συμπόσιο πως αν θέλουμε να αλλάξουμε το σύστημα, πρέπει να σταματήσουμε να αναπαράγουμε ιεραρχίες. Και το σεξ τράφικινγκ είναι η επιτομή της ιεραρχίας.
📍 Ποια είναι
Η Ρουτσίρα Γκούπτα είναι φεμινίστρια, συγγραφέας, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης και ιδρύτρια της Apne Aap, της ΜΚΟ που μάχεται τα τελευταία 20 χρόνια το σεξ τράφικινγκ. Το δίκτυο των γυναικών έχει βοηθήσει μέχρι σήμερα περισσότερα από 20.000 νεαρά παιδιά και γυναίκες των πιο ευάλωτων κοινωνικών στρωμάτων να απεγκλωβιστούν από τα δίχτυα του συστήματος της σωματεμπορίας.
Εχει τιμηθεί με Emmy για το ντοκιμαντέρ της με θέμα τη σεξουαλική σκλαβιά «Το ξεπούλημα των αθώων» («Τhe Selling of Innocents», 1996) και έχει συνεργαστεί ως σύμβουλος των Ηνωμένων Εθνών με κυβερνήσεις του Ιράν, του Νεπάλ, της Καμπότζης, του Λάος, του Βιετνάμ και του Κοσόβου, μεταξύ άλλων, για να αναπτύξουν σχέδια δράσης κατά της εμπορίας ανθρώπων. Η συμβολή της για να περάσει σχετική νομοθεσία στη χώρα της ήταν καθοριστική, ενώ το 2000 η Γκούπτα κατέθεσε στην αμερικανική Γερουσία υπέρ της επικύρωσης νομοθεσίας για την προστασία των θυμάτων σωματεμπορίας.
Για την 58χρονη σήμερα ακτιβίστρια το #MeToo δεν ήταν ένα φαινόμενο που εμφανίστηκε απροσδόκητα, αλλά αποτέλεσμα μιας συλλογικής διεργασίας και ζύμωσης που ξεκίνησε από τη βάση. «Η αλλαγή ξεκινά από τα κάτω και επηρεάζει την κορυφή. Δεν θα είχα γνωριστεί ποτέ με αυτές τις γυναίκες, δεν θα είχαμε κάτσει ποτέ μαζί να μιλήσουμε για τη σεξουαλική κακοποίηση, αν δεν είχα κάνει δουλειά στο πεδίο με γυναίκες από τη χώρα μου».
Πηγή: https://www.efsyn.gr/politiki/synenteyxeis/354674_metoo-xekinise-sto-saloni-tis