Επιμέλεια: Ιρέν Κόντου
Την απώλεια ενός “εθνικού θησαυρού” θρηνούν πολλοί καλλιτέχνες, πολιτικοί και απλοί άνθρωποι στις ΗΠΑ και σε όλον τον κόσμο, αποτίοντας φόρο τιμής στη θρυλική τραγουδίστρια Αρίθα Φράνκλιν που απεβίωσε σε ηλικία 76 ετών, μετά από μακρά μάχη με τον καρκίνο.
Queen of Soul Aretha Franklin dies aged 76
Gepostet von The Independent am Donnerstag, 16. August 2018
H “βασίλισσα της Σόουλ”, η οποία κατά τη διάρκεια της μακράς καριέρας της ερμήνευσε μεγάλες επιτυχίες όπως το “Respect” και το “I Say a Little Prayer” και είχε βραβευτεί με 18 Γκράμι και είχε 25 χρυσούς δίσκους, άφησε την τελευταία της πνοή στο σπίτι της στο Ντιτρόιτ, σύμφωνα με το AP.
Είχε διαγνωστεί με καρκίνο το 2010 και τραγούδησε για τελευταία φορά τον Νοέμβριο του 2017 για λογαριασμό του ιδρύματος του Έλτον Τζον κατά του AIDS. Η τελευταία συναυλία στην οποία εμφανίστηκε ήταν λίγους μήνες νωρίτερα, τον Αύγουστο του 2017 στην Φιλαδέλφεια στην ανατολική ακτή των ΗΠΑ. .
H Αρίθα Φράνκλιν πέθανε στις 9:50 το πρωί της Πέμπτης (τοπική ώρα) στο σπίτι της στο Ντιτρόιτ των ΗΠΑ, έχοντας στο πλευρό της την οικογένειά της και άλλα αγαπημένα της πρόσωπα.
H θρυλική τραγουδίστρια διεγνώσθη με καρκίνο το 2010 και μόλις πέρσι ανακοίνωσε ότι θα αποσυρθεί. Ανέβηκε για τελευταία φορά στη σκηνή τον Νοέμβριο του 2017 και τραγούδησε για λογαριασμό του ιδρύματος του Έλτον Τζονκατά του AIDS.
Η Αρίθα Φράνκλιν, γνωστή για επιτυχίες όπως το Respect και το Think, είχε κερδίσει κατά τη διάρκεια της πολυετούς καριέρας της 18 Grammys ενώ «χρυσοί» είχαν γίνει 25 από τους δίσκους της.
Την είδηση του θανάτου της επιβεβαίωσε εκπρόσωπος της τραγουδίστριας, που έδωσε στη δημοσιότητα ανακοίνωση της οικογένειάς της.
«Χάσαμε τη μητριάρχη και τον βράχο της οικογένειάς μας. Η αγάπη που είχε για τα παιδιά της, τα εγγόνια της, τις ανιψιές, τους ανιψιούς και ξαδέλφια της δεν γνώριζε όρια» τονίζει η ανακοίνωση, όπως μεταδίδει το CNNi.
Ολόκληρη η ανακοίνωση της οικογένειας:
«Είναι μια από τις πιο δύσκολες στιγμές της ζωής μας, δεν μπορούμε να βρούμε τις κατάλληλες λέξεις για να εκφράσουμε τον πόνο που αισθανόμαστε στις καρδιές μας. Χάσαμε τη μητριάρχη και τον βράχο της οικογένειάς μας. Η αγάπη που είχε για τα παιδιά της, τα εγγόνια της, τις ανιψιές, τους ανιψιούς και ξαδέλφια της δεν γνώριζε όρια. Μας έχει συγκινήσει η απίστευτη αγάπη και στήριξη που δεχτήκαμε από στενούς φίλους, υποστηρικτές και θαυμαστές ανά τον κόσμο. Σας ευχαριστούμε για τη στήριξη και τις προσευχές σας. Αισθανθήκαμε την αγάπη σας για την Αρίθα και είναι για εμάς παρηγοριά να ξέρουμε ότι η κληρονομιά της θα συνεχίσει να ζει. Την ώρα του πένθους μας, σας ζητάμε να σεβαστείτε την ιδιωτικότητά μας σε αυτές τις δύσκολες ώρες».
Η «Βασίλισσα της Σόουλ»
Κατά τη διάρκεια της καριέρας της, η Φράνκλιν πούλησε περισσότερους από 75 εκατομμύριαδίσκους ενώ το όνομά της «φιγούραρε» τακτικά στις λίστες με τα δημοφιλέστερα τραγούδια στις ΗΠΑ.
Το τελευταίο της άλμπουμ ήταν το «A brand New Me», που κυκλοφόρησε τον Νοέμβριο του 2017.
«Η αμερικανική ιστορία συγκινείται όταν τραγουδά η Αρίθα» είχε πει κάποτε ο Αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα, αφότου την είδε να τραγουδά το «A Natural Woman» το 2015.
Η ζωή της
Η Φράνκλιν γεννήθηκε στις 25 Μαρτίου του 1942 στο Μέμφις του Τενεσί. Όταν ήταν δύο ετών, η οικογένειά της μετακόμισε στο Μπάφαλο της Νέας Υόρκης.
Σε ηλικία τεσσάρων ετών, η Φράνκλιν και η οικογένειά της μετακόμισαν στο Ντιτρόιτ.
Η Αρίθα Φράνκλιν «μάγεψε» το κοινό για πρώτη φορά σε ηλικία 10 ετών, όταν άρχισε να τραγουδά σόλο στην εκκλησία New Bethel όπου λειτουργούσε ο πατέρας της.
Ο πατέρας της Κλέρενς Λαβόν Φράνκλιν, τα «πύρινα» εκκλησιαστικά κηρύγματα του οποίου είχαν κάνει τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ να επισκεφτεί το Ντιτρόιτ, αντελήφθη γρήγορα το ταλέντο της και ανέλαβε να εκτελέσει χρέη μάνατζερ.
Η Αρίθα ταξίδευε με το «γκόσπελ καραβάνι» του πατέρα της ενώ με τη βοήθειά του έβγαλε τον πρώτο της δίσκο το 1956. Τη δεκαετία του ’60 κυκλοφόρησαν οι πρώτες μεγάλες της επιτυχίες, μεταξύ των οποίων το Natural Woman και το I say a Little Prayer.
Kαι παρότι ο «άστρο» της φάνηκε σαν να έχει αρχίσει να ξεθωριάζει στα μέσα της δεκαετίας του ’70, η τραγουδίστρια κατάφερε να εκτοξευτεί και πάλι στα τσαρτς μετά από σειρά έξυπνων συνεργασιών. Μεταξύ άλλων, τραγούδησε ντουέτα με τον Τζορτζ Μπένσον και τον Τζορτζ Μάικλ.
Η επιτυχίες συνεχίστηκαν και κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του ’80 και του ’90 ενώ το 1994 έλαβε και βραβείο Grammy για την συνολική προσφορά της στη μουσική.
Το 2005, η Αρίθα Φράνκλιν βραβεύτηκε με το προεδρικό μετάλλιο ελευθερίας ενώ το 2009 τραγούδησε το «My Country, ‘Tis of Thee» στην πρώτη ορκωμοσία του Μπαράκ Ομπάμα.
Οι «σταθμοί» της καριέρας της
– 25η Μαρτίου 1942: η Αρίθα Φράνκλιν γεννιέται στο Μέμφις του Τενεσί.
– 1956: Κυκλοφορεί το πρώτο της άλμπουμ, «The Gospel Soul of Aretha Franklin»
– 1967: Βραβεύεται με το πρώτο της Γκράμι για το τραγούδι «Respect
– 1968: Τραγουδάει το «Precious Lord, Take My Hand» στην κηδεία του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ.
– 1977: Ερμηνεύει το «God Bless America» στην τελετή ορκωμοσίας του Τζίμι Κάρτερ. Θα τραγουδήσει επίσης στις τελετές ορκωμοσίας των προέδρων Μπιλ Κλίντον (1993) και Μπαράκ Ομπάμα (2009).
– 1987: Γίνεται η πρώτη γυναίκα που εισέρχεται στο «Rock and Roll Hall of fame», το πάνθεον της αμερικανικής ροκ.
– 1991: Βραβεύεται με το Grammy Legend Award για την επιρροή της στην αμερικανική μουσική βιομηχανία.
– 2005: Τιμάται με το προεδρικό μετάλλιο της Ελευθερίας, την υψηλότερη τιμητική διάκριση πολιτών στις ΗΠΑ.
– 2017: Ανακοινώνει τον Φεβρουάριο ότι σκοπεύει να αποσυρθεί μετά την ηχογράφηση του τελευταίου της δίσκου. Τον Νοέμβριο, θα τραγουδήσει στο γκαλά του ιδρύματος Έλτον Τζον για τη μάχη εναντίον του AIDS.
Τα ταραχώδη παιδικά χρόνια, η συζυγική βία & οι τραγωδίες που σημάδεψαν τη ζωή της
Η ζωή της, δεν ήταν στρωμένη με ροδοπέταλα… Οι γονείς της χώρισαν το 1948, μετά από έντονη φημολογίαγια συζυγικές απιστίες και η μητέρα της μετακόμισε μακριά από την οικογένεια με τον γιο της από προηγούμενο γάμο.
Μόλις μερικά χρόνια αργότερα, η μητέρα της πέθανε.
Η νεαρή τότε Αρίθα είχε, όμως, άλλα μητρικά πρότυπα, μεταξύ των οποίων και η Mahalia Jackson, μια από τις γνωστότερες τραγουδίστριες γκόσπελ.
Στον μικρόκοσμο της Αρίθα Φράνκλιν, η γκόσπελ μουσική βρισκόταν πάντοτε σε πρώτο πλάνο. Ο πατέρας της Κλέρενς Λαβόν Φράνκλιν ήταν ιερέας και τα «πύρινα» κηρύγματά του τον είχαν κάνει τότε αρκετά γνωστό, με αποτέλεσμα να επισκέπτονται το Ντιτρόιτ όπου βρισκόταν η εκκλησία του τραγουδιστές όπως οι Τζάκι Γουίλσον και Σαμ Κουκ.
Η Αρίθα Φράνκλιν συνόδευε τον πατέρα της και άλλους τραγουδιστές σε μουσικά τουρ από μικρή ηλικία ενώ λίγο καιρό αργότερα κυκλοφόρησε και το πρώτο της άλμπουμ «The Gospel Soul of Aretha Franklin».
Τα ταραχώδη παιδικά της χρόνια και η αστάθεια στο σπίτι της σημάδεψαν την Αρίθα, που απέκτησε δύο παιδιά πριν καλά-καλά γίνει 15 ετών.
Μόλις ενηλικιώθηκε, είπε στον πατέρα της ότι θέλει να ακολουθήσει στα χνάρια του Σαμ Κουκ και να γίνει καλλιτέχνιδα της ποπ. Το 1961, σε ηλικία 19 ετών, παντρεύεται τον Τεντ Γουάιτ. Μόλις τρία χρόνια αργότερα αποκτά το τρίτο της παιδί.
Ο Γουάιτ αναλαμβάνει το ρόλο του μάνατζερ της Αρίθα και τότε ξεκινούν οι… ψίθυροι για τη σχέση τους. Πηγές αναφέρουν ότι ο Γουάιτ κακοποιεί την τραγουδίστρια και προσπαθεί να ελέγξει την κάθε της κίνηση.
Το 1970, ο γάμος τους διαλύεται. Το περιοδικό Jet γράφει τότε ότι ο Γουάιτ πυροβόλησε τον αδελφό του Σαμ Κουκ, ο οποίος προσπάθησε να προστατεύσει την Αρίθα όταν ο πρώην σύζυγός της πήγε στο σπίτι της σε έξαλλη κατάσταση.
Μετά από οκτώ χρόνια, το 1978, η τραγουδίστρια ερωτεύεται και παντρεύεται τον ηθοποιό Glynn Turman. Ούτε αυτός ο γάμος, όμως, διαρκεί πολύ και το ζευγάρι παίρνει διαζύγιο μόλις έξι χρόνια αργότερα.
Η δεκαετία του ’80 ήταν ιδιαίτερα δύσκολη για την τραγουδίστρια. Παρότι η καριέρα της γνώριζε μεγάλες δόξες, η προσωπική της ζωή ήταν πολύ δύσκολη.
Ο πατέρας της δέχτηκε επίθεση και έπεσε σε κώμα για πέντε χρόνια, μέχρι να αφήσει την τελευταία του πνοή το 1984.
Ο αδελφός της Φράνκλιν, Σέσιλ, που ήταν τότε και ο μάνατζέρ της, πέθανε από καρκίνο το 1989. Μόλις έναν χρόνο νωρίτερα, από καρκίνο είχε πεθάνει και η αδελφή της Κάρολιν.
Η Αρίθα Φράνκλιν, όμως, δεν το έβαλε ποτέ κάτω και συνέχισε να προσφέρει όχι μόνο στην οικογένειά της αλλά και ολόκληρο τον κόσμο μέσα από τη μουσική.
Το “φαινόμενο” Αρίθα Φράνκλιν: Πώς έκανε το “Respect” ύμνο των γυναικών και της ισότητας
Όλοι γνωρίζουν ότι το τραγούδι “Respect” της Αρίθα Φράνκλιν, η οποία σίγησε σήμερα σε ηλικία 76 ετών, είναι αναμφίβολα ένα από τα πιο εμβληματικά κομμάτια της soul μουσικής. Εκείνο που ίσως είναι λιγότερο γνωστό είναι η επίδραση που είχε στην καταπολέμηση του σεξισμού, και η ιστορία που κρύβει πίσω από τους στίχους του.
Άγνωστο επίσης είναι για πολλούς ότι το τραγούδι έγραψε και τραγούδησε πρώτος ο Ότις Ρέντινγκ Τζούνιορ. Η ερμηνεία της Φράνκλιν είναι ουσιαστικά επανεκτέλεση. Το “Respect” του Ρέντινγκ λοιπόν κυκλοφόρησε το 1964 και αποτελούσε ουσιαστικά μια έκκληση ενός εργάτη στη νοικοκυρά σύζυγό του για περισσότερο σεβασμό. Υπό αυτό το πρίσμα, το τραγούδι θα μπορούσε με τα σημερινά να θεωρηθεί ακόμα και ως το τραγούδι ενός μισογύνη. «Έι κοριτσάκι, είσαι τόσο γλυκιά, σαν μέλι, και είμαι έτοιμος να σου δώσω όλα τα χρήματά μου. Και το μόνο που ζητώ, έι (είναι) λίγο σεβασμό όταν γυρνάω σπίτι» τραγουδούσε ο Ρέντινγκ.
Πρόκειται για μια έμμεση προβολή των παραδοσιακών οικογενειακών αξιών της δεκαετίας του 1950 και του 1960: Ο άντρας εργάζεται όλη ημέρα, γύριζει το βράδυ σπίτι για δείπνο και απαιτεί σεβασμό από τη σύζυγό του. Αυτός ο τρόπος ζωής δεν αντικατοπτρίζεται καθόλου ωστόσο στο “Respect” και στο πώς αυτό το κομμάτι έχει αποτυπωθεί στη συλλογική μνήμη, κάτι που οφείλεται αποκλειστικά στη “Βασίλισσα της Soul” Φράνκλιν.
Όταν η Φράνκλιν ηχογράφησε το “Respect” στη Νέα Υόρκη το 1967, ανήμερα του Αγίου Βαλεντίνου, κράτησε το αυθεντικό tempo του τραγουδιού και τους πιο πολλούς από τους αρχικούς στίχους. Πρόσθεσε ωστόσο το εικονικό bridge και χρησιμοποίησε τις αδελφές της για δεύτερες φωνές. Με αυτή την επιλογή της, μετέτρεψε εντελώς την έννοια του τραγουδιού.
Το “Respect” ξαφνικά εξελίχθηκε σε ύμνο της χειραφέτησης των γυναικών. Η αλληλεπίδραση μεταξύ Φράνκλιν και των δεύτερων φωνών έγινε σήμα κατατεθέν της γυναικείας αλληλεγγύης. Η ερμηνεία της Φράνκλιν αποτέλεσε μια μουσική δύναμη που έμοιαζε να στηρίζει το γυναικείο κίνημα. Ήταν ένα statement ότι οι γυναίκες – και ειδικότερα οι μαύρες γυναίκες – άξιζαν τον σεβασμό των ανδρών. Έγινε γυναικεία κραυγή.
Στη μικρή οθόνη, έχει παιχτεί (ή έχει γίνει αναφορά του) σε αμέτρητες σημαντικές τηλεοπτικές στιγμές γυναικείας ενδυνάμωσης. Το πρώτο επεισόδιο της σειράς “Murphy Brown” είχε τίτλο “Respect”. Στη σειρά “Grace and Frankie”, το τραγούδι παίζει καθώς η Frankie πουλά τον πρώτο πίνακά της. Οι αναφορές στον ύμνο της Φράνκλιν είναι τόσο λεπτές που θα μπορούσε κανείς να μην τις παρατηρήσει σχεδόν, αλλά όλες λειτουργούν επειδή η έννοια του “Respect” κατάφερε να ριζωθεί τόσο βαθιά στην κοινή συνείδηση.
Το να φτιάξει κανείς ένα τραγούδι που θα καταφέρει να γίνει εμβληματικό δεν είναι εύκολη υπόθεση, πόσο μάλλον κατά τη χρονική συγκυρία όπου το πέτυχε η Φράνκλιν. Ίσως γι ‘αυτό άλλωστε και το συναίσθημα που κατακλύζει τους περισσότερους οπαδούς της μουσικής όταν ακούν τη «Βασίλισσα της ψυχής» είναι το προφανές: R-E-S-P-E-C-T.