Παρένθετη μητρότητα: η ακραία εμπορευματοποίηση του γυναικείου σώματος

Αλιεύει και προλογίζει η Στέλλα Σάμου

Γράφει η Άντα Ψαρρά

H παρένθετη μητρότητα απασχόλησε ιδιαίτερα Το Μωβ τα τελευταία χρόνια στις θεωρητικές του επεξεργασίες, καθώς είμαστε αντιμέτωπες με τη θεώρηση του γυναικείου σώματος, το οποίο κατακερματίζεται σε πολλά κομμάτια, διαφορετικά το ένα από το άλλο, γεγονός που οδηγεί στην «αντικειμενοποίηση» των γυναικών, όπου η γυναίκα είναι η “φέρουσα μήτρα” , ή “μηχανή παραγωγής ωαρίων”, και όχι ένα σύνολο σώματος-νου και ψυχής-συναισθημάτων, αφαιρώντας της έτσι την ακεραιότητά της ως άτομο, εκμηδενίζοντας την ανθρώπινη υπόσταση της . Το γυναικείο σώμα αντιμετωπίζεται ως μηχανή, και όχι ως ανθρώπινη ολότητα αλλά μόνο ως υποσύνολο οργάνων, που μπορούν να απομονωθούν, να επανασυναρμοληγηθούν, να πωληθούν ή να δοθούν προς ενοικίαση.

Πρόκειται για την πλήρη «εμπορευματοποίηση» του γυναικείου σώματος, κατά την οποία οι γυναίκες υποβιβάζονται σε «μέσο παραγωγής» και «πρώτη ύλη», μία διαδικασία ‘απανθρωποποίησης’ των γυναικών όπου οι γυναίκες αντιμετωπίζονται ως εκκολαπτικές-μηχανές και φυσικά δίχως κανένα δικαίωμα τόσο στη διαδικασία της παραγωγής του προϊόντος-παιδιού, όσο και στη διάθεση αυτού . Έτσι, η μητέρα αλλοτριώνεται από το ίδιο της το σώμα. Δηλαδή η χείριστη μορφή αλλοτρίωσης του ανθρώπου κατά την μαρξιστική έννοια.

Ως φεμινίστριες και πρωτίστως ως άνθρωποι μας τρομάζει αυτή η χειραγώγηση του ανθρώπου, όπου η γυναίκα υποβιβάζεται σε «μηχανή» και το παιδί σε «εμπόρευμα» προς διάθεση στις εγωιστικές επιθυμίες μιας προνομιακής ελίτ με καθοριστικό ρόλο στην αγορά ή ακόμη και στο βωμό της ιατρικής έρευνας.

Στην ουσία, είμαστε αντιμέτωπες με αυτό που αντιπροσωπεύει το ζενίθ του νεοφιλελευθερισμού, που θεωρεί ως «ατομικό δικαίωμα» και ως «αναπαραγωγικά δικαιώματα» αυτά που στην ουσία είναι γεω-πολιτικά οικονομικά προνόμια, μέσα σ’ ένα καπιταλιστικό σύστημα με την υπεροψία των λευκών, της πατριαρχίας και των πλουσίων.

Τέλος, η διεθνής καμπάνια ενάντια στην παρένθετη μητρότητα κάνει κινητοποιήσεις και μαζεύει υπογραφές εδώ: https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfVTG24hCOe86jZLwPtxaXYHmrsthmZbWVSZfQ1D68iEAsQnw/viewform

 

Γράφει η Άντα Ψαρρά άρθρο στην Εφ.Συν, με τίτλο “Ο Απόλλωνας, ο Ηλίας και ο Θάνος Πλεύρης”

Αλγεινές εντυπώσεις η δήλωση του νέου προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ πως επιθυμεί ο ίδιος και ο σύντροφός του να αποκτήσουν δύο αγόρια με παρένθετη μητέρα ● Οι κάθε άλλο παρά μη ομοφοβικές απόψεις του δέχονται σκληρή κριτική από το φεμινιστικό/γυναικείο κίνημα και από μέλη του κόμματός του που συμμετέχουν σε αυτό

Για παρεξήγηση έκανε λόγο ο νέος πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ όταν στη διάρκεια του τηλεοπτικού καλωσορίσματός του από τον Σ. Θεοδωράκη δήλωσε πως με παρένθετη μητέρα ο ίδιος και ο σύντροφός του επιθυμούν να αποκτήσουν δύο αγόρια και να μεταφερθούν στο καθένα από αυτά οι προσωπικότητες των δύο μπαμπάδων.

Ο τουλάχιστον άτσαλος τρόπος που διατύπωσε ο ίδιος την προτίμησή του στο να γεννηθούν αγόρια δηλώνοντας μάλιστα και τα ονόματά τους, Απόλλωνας και Ηλίας, δημιούργησε δικαιολογημένα αλυσιδωτές αντιδράσεις, δίνοντας ευκαιρία ακόμα και στον ακροδεξιό πρώην υπουργό Υγείας Θ. Πλεύρη να σχολιάσει ότι ο κ. Κασσελάκης «φλερτάρει με την ευγονική».

Ελπίζω πως ο νέος πρόεδρος δεν υπαινίχθηκε ότι θα επιλέξει φύλο διακόπτοντας την κύηση αν το έμβρυο της παρένθετης μητέρας είναι θηλυκού γένους. Ενιωσε όμως την ανάγκη να διευκρινίσει με ανάρτησή του ότι θα του είναι δύσκολο να μεγαλώσει με τον σύντροφό του ένα κορίτσι και ότι η προτίμηση απλά αποτελεί μια ενσυναίσθηση. Φυσικά η «ενσυναίσθηση» πως δύο άντρες δεν μπορούν να μεγαλώσουν εξίσου καλά ένα κορίτσι δεν μπορεί να θεωρηθεί ούτε σύγχρονη, ούτε μη ομοφοβική.

Δηλώνοντας δημόσια πως επιθυμεί αγόρια, όποια δικαιολογία κι αν επικαλείται στη συνέχεια, δημιούργησε αλγεινές εντυπώσεις ακόμα κι αν απλώς δημοσιοποίησε επιθυμίες που συνήθως διακατέχουν υποψήφιους γονείς. Εκτός κι αν ήθελε να μιμηθεί τη γνωστή «δημοκρατική» ελληνική παράδοση του «έχω δύο παιδιά και ένα κορίτσι». Η αναφορά του στην «κληρονομικότητα των προσωπικοτήτων» ήταν ομολογουμένως ανατριχιαστική.

Ομως, ακόμα και μετά τις διευκρινίσεις, υπάρχει άλλο ένα «ζητηματάκι» και μάλιστα πολύ σοβαρότερο από την έμφυλη επιθυμία Κασσελάκη κι αυτό είναι η πρόθεση του ζευγαριού να απευθυνθεί σε παρένθετη μητέρα κι όχι, για παράδειγμα, να προτιμήσει την υιοθεσία, που στο κάτω κάτω θα τους επέτρεπε να υιοθετήσουν με «ενσυναίσθηση» αγόρια ασχέτως DNA.

Με δανεική μήτρα

Ξεχνώντας για λίγο ότι ο ελληνικός νόμος επιμένει μεσαιωνικά δίνοντας δικαιώματα απόκτησης παιδιών μόνο στα ετερόφυλα ζευγάρια, η επιλογή παρένθετης μητέρας αποτελεί σημείο σφοδρών αντιπαραθέσεων ειδικά με τον τρόπο που η δυνατότητα αυτή έχει μεταβληθεί σε ένα απέραντο κερδοφόρο εμπόριο, όπως άλλωστε και γενικά η εξωσωματική γονιμοποίηση.

Προφανώς υπάρχει διαφορά ανάμεσα στην εξωσωματική, επίπονη και συχνά επαναλαμβανόμενη διαδικασία που επιλέγει να υποστεί μια γυναίκα για να κάνει το δικό της παιδί και στην επιλογή της παρένθετης μητέρας που -όπου εφαρμόζεται- εξακολουθεί να αφήνει ολοένα και περισσότερο απροστάτευτες τις γυναίκες, διευρύνοντας την εκμετάλλευση και τα κέρδη των επιχειρηματιών της γονιμότητας.

Προφανώς είναι δικαίωμα των ομόφυλων ζευγαριών ή και ενός μόνου γονέα να μπορούν με νόμιμο τρόπο να αποκτήσουν παιδιά. Στην Ελλάδα επιτρέπεται μόνο η «αλτρουιστική παρένθετη μητρότητα» με μια εύλογη αποζημίωση για τα ιατρικά και λοιπά έξοδά της (το κόστος για τους υποψήφιους γονείς ξεπερνάει τα 20.000 ευρώ). Υπάρχει λοιπόν αυτό το «ζητηματάκι» ειδικά στην Αριστερά, σε γυναικείες αλλά και σε ΛΟΑΤΚΙ οργανώσεις για την καταφυγή στην παρένθετη μητρότητα και για το πού οδήγησε δυστυχώς η αχαλίνωτη αυτή εμπορική δραστηριότητα.

Πώς η ακραία ταξική της διάσταση λειτουργεί σαν ένα σύγχρονο εργαλείο εμπορίας φτωχών γυναικών που δανείζουν μήτρες ή και ωάρια. Ακόμα και στις ΗΠΑ, όπου έζησε μεγάλο διάστημα ο κ. Κασσελάκης, η παρένθετη μητρότητα είναι αντικείμενο μεγάλης διχογνωμίας και αποτελεί επιλογή της κάθε Πολιτείας με διαφορετικές ιδεολογικές αφετηρίες φυσικά.

«Η αμειβόμενη παρένθετη μητρότητα μετατρέπει τα σώματα των γυναικών σε εμπορεύματα και είναι καταναγκαστική για τις φτωχές γυναίκες, δεδομένων των σημαντικών πληρωμών που μπορεί να αποφέρει» έγραφε στους NYT η δημοσιογράφος Vivian Wang το 2019. Στην Ελλάδα, μαζί με τη νομοθεσία για τη δυνατότητα των τεχνητών μορφών γονιμοποίησης που επί Θ. Πλεύρη ξεπέρασε ακόμα και τα στοιχειώδη ηλικιακά όρια, η παρένθετη μητρότητα (με δανεική μήτρα αλλά όχι δανεικό ωάριο) είναι νομοθετημένη. Παρά το γεγονός ότι στη διαδικασία της παρένθετης μητρότητας είναι απαραίτητη η δικαστική απόφαση, αρκούν και μόνο οι εκατέρωθεν υπεύθυνες δηλώσεις για να πειστούν όλοι ότι τηρήθηκε το γράμμα του νόμου. Σύμφωνα δε με τις επί Θ. Πλεύρη τροποποιήσεις ο νόμος επιτρέπει πλέον σε ιατρούς και μονάδες που μετέχουν στην παροχή υπηρεσίας ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής τη δημόσια προβολή της παροχής υπηρεσιών και για τη μέθοδο της παρένθετης μητρότητας «αρκεί να τηρείται ο Κώδικας Δεοντολογίας της Εθνικής Αρχής Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής»!

Η προϋπόθεση της «αλτρουιστικής παρένθετης κύησης» και η απαγόρευση οικονομικής συναλλαγής πλην της νόμιμης (!) κάλυψης των εξόδων εγκυμοσύνης κ.λπ. επιτρέπουν πλέον τον «αλτρουισμό» σε Ελληνίδες και αλλοδαπές. Οι πόρτες άνοιξαν διάπλατα στην κερδοφόρα δραστηριότητα, ενώ παράλληλα και αμφίδρομα ο αναπαραγωγικός τουρισμός έγινε μια ακόμα βαριά βιομηχανία με φτηνά εργατικά χέρια και… φτηνές μήτρες.

Ανάμεσα στις χώρες που επιτρέπουν τις παρένθετες μητέρες διαβάζουμε πως «η Ουκρανία διαθέτει ένα από τα πιο ευνοϊκά νομοθετικά πλαίσια και αποτελεί έναν από τους πιο δημοφιλείς προορισμούς ιατρικού τουρισμού στον τομέα της παρένθετης μητρότητας.

Μετά τον νόμο 4272/2014 και η Ελλάδα πλέον αποτελεί έναν από τους δημοφιλέστερους προορισμούς για αλλοδαπές αιτούσες μέσω της διαδικασίας της παρένθετης μητρότητας» (πηγή: douliotis-law.com). Κι αυτό πριν από τον τελευταίο ελληνικό νόμο του 2022 κι ενώ είχε ήδη ξεσπάσει ο πόλεμος στην Ουκρανία που διέκοψε αυτές τις δραστηριότητες. Το ελληνικό διαδίκτυο βοά πλέον από «αλτρουισμό» και μικρές αγγελίες, ανάμεσα σε ενοικιάσεις και πωλήσεις, ζευγαριών που ζητούν παρένθετες και γυναικών που διαθέτουν τη μήτρα τους.

Το «ζητηματάκι»

«Ο τοκετός μιας ακόμα παρένθετης μητέρας που συνεργαζόταν με το Κέντρο Υποβοηθούμενης Παραγωγής στα Χανιά ολοκληρώθηκε, με τη γυναίκα γεωργιανής καταγωγής να φέρνει στον κόσμο δίδυμα» διαβάζουμε σε άρθρο της «Καθημερινής» στις 14.8.2023.

Συμπτωματικά, και ανεξάρτητα από τη συγκεκριμένη κυοφορία, οι μαρτυρίες γυναικών από τη Γεωργία που έχουν υποστεί αυτή τη διαδικασία για λόγους βιοπορισμού είναι ανατριχιαστικές. Μαρτυρίες που καταγράφει σε άρθρο της «Οι φωνές των παρένθετων μητέρων που δεν ακούγονται» (The Unheard Voices of Surrogate Mothers) η καθηγήτρια Κοινωνικής Ανθρωπολογίας των ΗΠΑ, Elene Gavashelishvili (4.8.2022).

Το «ζητηματάκι» αυτό λοιπόν καθόλου δεν είναι λυμένο, πειστικά εκατέρωθεν επιχειρήματα διατυπώνονται από όλες τις πλευρές, όμως δυστυχώς ένα είναι βέβαιο. Οτι μετά από ένα διάστημα εφαρμογής της μεθόδου πληθαίνουν οι φωνές -όπως και ανατριχιαστικές μαρτυρίες γυναικών– που εναντιώνονται στο κερδοφόρο αυτό είδος σύγχρονης εμπορίας γυναικών με νόμους που κυριολεκτικά χάσκουν από «παράθυρα» και «πόρτες».

Πριν λοιπόν ο κ. Κασσελάκης και ο σύντροφός του μπορέσουν να αποκτήσουν παιδιά σε κάποια άλλη χώρα, εφόσον η «ευρωπαϊκή» Ν.Δ. και τα ακροδεξιά μορφώματα δύσκολα θα επιτρέψουν τέτοια δικαιώματα στους γκέι, ας σκεφτεί ξανά τις απόψεις του για τον τρόπο που θα κερδίσει το αναφαίρετο δικαίωμά του να μεγαλώσει ένα παιδί ή έστω ένα κορίτσι.

9/10/23 Εφημερίδα των Συντακτών

Σχετικό πρόσφατο άρθρο της Μαρίας Γκασύκα https://www.efsyn.gr/stiles/apopseis/407254_ta-foteina-agoria-kai-o-syriza